به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه؛قدمت نوروز به عنوان فراگیرترین عید باستانی سبب شده که هر منطقه از ایران به فراخور آداب و رسوم، فرهنگ، اعتقادها و باورها، ویژگی های زیستی و نوع معیشتاش مراسم خاصی را برای این عید بزرگ تدارک ببینند.
در فرهنگ و سنن هر قوم و ملتی، روزهایی وجود دارد که ریشه تاریخی و فرهنگی داشته و جلوهای از باورهایی است که حتی با مقدسات دینی و مذهبی آنها پیش رفته و هویت فرهنگی و تاریخی آن جامعه را به نمایش گذاشته است.
یکی از این روزها مربوط به سال نو خورشیدی است که یکی از شایعترین آیینهای جهانی است و کمتر تمدنی را خواهیم یافت تا از آن تهی باشد.
هر قومی بر اساس تاریخ، فرهنگ و مذهب خود آغاز سال نو را در قالب برپایی مراسم و جشنهای ملی و مذهبی پاس میدارد.
عید نوروز و جشنهای سال نو ما ایرانیان با برخورداری از یک فرهنگ و تاریخ اصیل و طولانی همچنین مصادف بودن آن با حیات هستی و جان گرفتن مجدد زمین، از امتیاز خاصی برخوردار بوده و آن را از اعیاد مربوط به سال نوی اقوام و ملل دیگر متمایز ساخته است.
در تعالیم اعمال نوروز توسط امام صادق(ع) به معلی بن خنیس آمده است: چون روز نوروز شود غسل کن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و به بهترین عطر های خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار چون از نماز پیشین و پسین و نافله های آن فارغ شوی چهار رکعت نماز بگذار همچمنین به قرائت سوره های قدر، کافرون، توحید، فلق و ناس سفارش شده است و بر قرآئت سوره قدر هم در نماز عید نوروز توصیه گردیده است.
از همین رو می توان دریافت که عید نوروز نیز چون دیگر اعیاد اسلامی با نزول برکات و آیات الهی همراه بوده استآیین تحویل سال و دید و بازدید در آذربایجان غربی
با نزدیک شدن به زمان تحویل سال، طبق سفارش اسلام مومنین غسل مستحبی کرده و خود را برای سال نو تطهیر می کنند. بزرگ خانواده به اتفاق اهل و عیال بر سر سفره عید می نشینند و سوره هایی چند از قرآن مجید را تلاوت می کنند و برخی نیز در روستاها در مساجد جمع می شوند و دعای "چهل یاسین" را می خوانند و بر تنگ ماهی فوت می کنند بر این باور که هر موقع ماهی سرخ داخل تنگ،. وارونه شود نشان تحویل سال است.
در ضمن این باور در میان ساکنان شهرهای استان، خصوصا پیرمردان و گیس سفیدان نیز از عمومیت بیشتری برخوردار است که در لحظه تحویل درختان بید، سر تعظیم فرود می آورند و آب ها بند آمده و از حرکت باز می ایستند؛ هر کس در این لحظه متوجه اتفاق فوق شود، هر نیت و آرزویی بکند بی شک دعای او نزد خداوند مستجاب خواهد شد.
و آنگاه که سال نو شد، دعای تحویل سال قرائت می شود« یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول و الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال» و اهل منزل بر محمد و آل محمد صلوات می فرستند، و سپس اولین تبریک های نوروز و روبوسی ها از پای سفره هفت با جملات زیر آغاز می شود: "بایرامین موبارک اولسون" و جواب می شنوند: "سنینده بایرامین موبارک اولسون، یوز بله بایراملار گوره سن .برگزاری مراسم میر نوروزی در مناطق کرد نشین آذربایجان
یکی از رسم های مربوط به ایام نوروز در مناطق کرد زبان مانند مهاباد، پیرانشهر، بوکان و ... رسم میر میرن با همان میر نوروزی است که گویا در زمانهای گذشته به مدت سیزده روز اول فروردین ماه اجرا می شده است، بعدها مردم منطقه زمان اجرای آن را فراموش کرده و تنها به مدت یکی دو روز انجام می دادند و اکنون نیز به بوته فراموشی سپرده شده است.
میر فردی عامی و از توده مردم خود شهرها و یا روستاها بود که او را تحت شرایطی انتخاب و زمام امور محلی را برای مدتی به دست او می سپردند. گویا طی این مدت ارباب محل از سمت خود خلع شده و امورات به دست میر و افرادش می افتاد.
تداوم این رسم با اندک تفاوت هایی در شهرها و روستاهای کرد زبان جنوب استان مانند مهاباد، پیرانشهر، سردشت و ... که «میرمیرن» نامیده می شود گویا تا چند سال پیش، طی سیزده روز اول فروردین اجرا می شده است. در این نمایش آئینی، گروهی از مردان فردی را از میان خود که از قشرهای پایین بوده، به عنوان میر یا امیر و پادشاه موقتی انتخاب می کردند. میر باید شخصی با اقتدار و قاطع می شد و خنده بر لبان وی نمی نشستیکی دیگر از آیینهای نوروزی که پیشینه بسیار کهن داشته و تا به امروز نیز به حیات خود ادامه داده است، گسترش سفره هفت سین است.
البته علت این که چرا باید هفتشی که با حرف سین شروع میشوند در این سفره گذاشت به درستی معلوم نیست آنچه معلوم است این که عدد هفت یکی از اعداد مقدس و مورد احترام ایرانیان کهن بوده است.
در نجوم عدد هفت خانه آرزوهاست و رسیدن به امیدها را در خانه هفت نوید میدهند. علامه مجلسی میفرماید: آسمان هفت طبقه و زمین هفت طبقه است و هفت ملک یا فرشته موکل بر آنند و اگر موقع تحویل سال هفت آیه از قران مجید را با سین شروع میشوند، نجوا کنند آنان را از آفات زمینی و آسمانی محفوظ میدارد و در آداب و سنن برخی ادیان و هم چنین در بسیاری از موارد سنتی و قبیلهای، عدد هفت اهمیت بارزی دارد، مانند هفت موضع نمازگزار، هفت سلام قرآن، هفت تکبیر در صفا و مروه، هفت آسمان، هفت روز هفته، هفت دیار و هفت دوزخ. شاید به خاطر همین تقدس عدد هفت بوده است که در سفره عید نوروز هفتشی که هر یک معرف نمادی هستند بر سر سفره گذاشته میشود.
با این اوصاف گستردن سفره هفت سین در میان مردم آذربایجان غربی خصوصاً در روستاها آن طور که امروز رواج یافته، معمول نبوده و تنها به باز کردن سفره عید اکتفا میشده است.
از دیگر سوم درست کردن سبزه عید نوروز است که کدبانوان شهری و روستایی آذربایجان از چند روز مانده به پایان سال دانههای گندم، عدس و ... را در ظرفی خیس میکنند و روی آن پارچه نازکی میکشند و هر از گاه روی آن آب میپاشند تا دانهها اندک اندک جوانه زنند و سبز شوند.
برخی از زنان با سلیقه نیز، این کار را با بذر بر روی کوزههای سفالی انجام میدهند، که پس از چند روز با جوانه زدن و ریشه دواندن سبزهها، کوزه شکل سبز و زیبایی به خود میگیرد.
طلیعه نوروز از رسوم قدیمی ایرانیان است که مجموعه شادیهای آن با آیین مذهبی و آداب دینی آغاز و با شادی در سیزده فر ودین با ذهنیتی چون طبیعت گردی، پی بردن به عظمت خداوند و تفکر در خلقت دوباره نباتات و ... نیز پایان می پذیرد.
گزارش از ندا موسی زاده