با وجود این که برای روز موعودی که فرزندتان به دنیا خواهد آمد، روزشماری میکنید، اما آنچه پیش رو دارید، زمانی طولانی و بیپایان به نظر میرسد. در این زمان، وقت کافی خواهید داشت تا با تغییراتی که بارداری بر بدن شما ایجاد میکند، آشنا شوید.
ممکن است در این دوران احساسات متغیری داشته باشید، از یک طرف نسبت به آینده و نوزاد کوچکتان بسیار هیجان زده و خوشحال بوده و از طرف دیگر نسبت به زایمان و مسئولیتها و وظایف ناشی از نقش مادری، نگران هستید.
در کنار تمامی این احساسات و هیجاناتی که یک زن در دوران بارداری خود تجربه میکند این امکان نیز وجود دارد که با تغییرات هورمونی ایجاد شده در بدنش با یکسری نگرانیها و تغییرات خلق و خو نیز مواجه شود که از آن اصطلاحا به عنوان افسردگی دوران بارداری نام برده میشود.
مرجان محمدیان روانشناس بالینی در گفتوگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با اشاره به این که افسردگی میتواند قبل و بعد از زایمان رخ دهد، اظهار داشت: افسردگی قبل از زایمان یا همان دوران بارداری دو بُعد فیزیولوژی و روانی دارد که در اثر نوسانات هورمونی و تغییر شرایط زندگی فرد به لحاظ روانی رخ میدهد.
وی افزود: در بعد فیزیولوژی به دلیل افزایش میزان هورمون پروژسترون در زن باردار، فرد دچار کسلی شده و خلقش پایین میآید که بیمارگونه نیست و هیجان یا همان ویار داشتن سبب بالا و پایین شدن خلق زن باردار میشود.
محمدیان ادامه داد: بطور مثال وقتی زن باردار هوس توت فرنگی میکند با دیدن آن دچار هیجان و خوشحالی شده و یا ممکن است نسبت به شخص یا چیز دیگری احساس منفی داشته باشد که همه این عوامل به بعد فیزیولوژیک که همان تغییرات هورمونی در بدن زن باردار است، باز میگردد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به این که میزان گزارشات افسردگی قبل از زایمان بالا نیست، تصریح کرد: با وجود پایین بودن آمار ابتلای زنان باردار به افسردگی قبل از زایمان نباید نسبت به تغییرات خلق و خوی آنها بی تفاوت بود بلکه باید بطور جدی به این مساله نگاه شود.
محمدیان به بعد روانی افسردگی در دوران بارداری اشاره کرد و گفت: برخی از افراد شخصیت بالغ قوی دارند (شخصیتی است که در رفتار و کارهایش احساساتی نمیشود و فکر میکند) و در زمان بارداری به لحاظ روانی میتوانند افسرده شوند، زیرا از عواملی که ممکن است سبب عدم ارضای حالتهای روانی آنها شود، میترسند مثلا ممکن است زنی مربی بدنسازی باشد لذا با حامله شدن دست و پایش بسته شده و دیگر نمیتواند به این فعالیت خود ادامه دهد.
وی با اشاره به این که سه بعد شخصیتی در هر فرد وجود دارد، ولی مقدار اثر گذاری آنها از فردی به فرد دیگر فرق میکند، ادامه داد: زنانی که در دوران بارداری افسرده میشوند از شخصیت بالغ قوی، اما والد ضعیف برخوردارند بنابراین باید افسردگی قبل از زایمان در این زنان جدی گرفته شود.
آیا افسردگی در دوران حاملگی طبیعی است؟
افسردگی و اضطراب ممکن است تشخیص داده نشود، زیرا زنان غالباً احساسات خود را انکار کرده و آنها را به حساب بدخلقی موقتی میگذارند که اغلب به همراهِ حاملگی پیش میآید، بنابراین در گفتن این گونه احساسات به پزشک خود احساس شرمندگی میکنند.
نکته حائز اهمیت این است که سلامت روانی زن باردار به اندازه سلامت جسمیاش اهمیت دارد و در حقیقت میتواند سلامت جسم او و نوزادش را تحت تأثیر قرار دهد.
این روانشناس بالینی با اشاره به این که برخی از افراد ممکن است قبل از ازدواج دوره افسردگی را گذرانده باشند، تصریح کرد: ممکن است افسردگی در دوران بارداری یک اختلال ژنتیکی نیز باشد بنابراین اولین نکته مهم این است که تشخیص داده شود افسردگی ناشی از چیست و آیا خلقی و گذراست؟
افسردگی دوران حاملگی چگونه درمان میشود؟
مواجه شدن با افسردگی در دوران بارداری امری اجتناب ناپذیر است، اما با انجام راهکارهایی میتوان آن را کنترل و درمان نمود.
محمدیان در بیان راهکارهای مقابله با افسردگی در دوران بارداری اظهار داشت: باید هیجانات زندگی را زیاد کرد و در برنامه ریزیهای روزانه تنوع را فراموش نکرد و اگر افسردگی از نوع روانکاوی باشد باید شخصیت والد را قوی کرد (این بخش شخصیت، مسئول کارهای انضباطی فرد، قانون مداری، بایدها و نبایدها در افراد مختلف است مثلا وقتی به کسی کمک میکنیم شخصیت والد کار میکند) که اگر این مهم انجام نشود ممکن است پس از تولد نوزاد، مادر دچار افسردگی پس از زایمان شود.
این روانشناس بالینی با اشاره به این که میتوان از داروهای ضد افسردگی و یا روان درمانی برای کنترل و درمان افسردگی قبل از زایمان استفاده کرد، یاد آور شد: زنان باردار در مواجه با این مساله باید علاوه بر متخصص زنان و زایمان با یک روانپزشک هم در ارتباط باشند تا بر اساس تشخیص او از داروهای ضد افسردگی بدون این که از طریق خون و بند ناف به جنین صدمهای وارد شود، استفاده کنند و یا با روان درمانی با این مشکل مقابله کرده و دوران بارداری خوبی را سپری کنند.
گزارش از زهرا رحیمی