به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در 14 تا 17 سوره مبارکه «اعلی» به بیان آداب عید فطر پرداخته است که در ادامه متن آن را می‌خوانیم؛

بِسْمِ اللَّه الرَّحْمَن الرَّحِیم

قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکَّیٰ ؛ به یقین آن که پاکی جست، رستگار شد.

وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ؛ و نام خدایش را یاد کرد سپس نماز خواند!

بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا؛ ولی شما زندگی دنیا را مقدم می‌دارید.

وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ وَأَبْقَیٰ؛ در حالی که آخرت بهتر و پایدارتر است!

«و نام پروردگارش را به یاد آورد و به دنبال آن نماز بخواند» (وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی).

به این ترتیب، عامل فلاح و رستگاری و پیروزی و نجات را سه چیز می شمرد: «تزکیه»، «ذکر نام خداوند» سپس «به جا آوردن نماز».

در این که منظور از «تزکیه» چیست؟ تفسیرهای گوناگونی ذکر کرده‌اند:

نخست این که: منظور پاکسازی روح از شرک است، به قرینه آیات قبل، و نیز به قرینه این که مهم‌ءترین پاکسازی همان پاکسازی از شرک است.

دیگر این که: منظور، پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام اعمال صالح است، به قرینه آیات فلاح در قرآن مجید از جمله آیات آغاز سوره «مؤمنون» که فلاح را در گرو اعمال صالح می‌شمرد، و به قرینه آیه 9 سوره «شمس» که بعد از ذکر مسأله تقوا و فجور می‌فرماید: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکّاها: «رستگار شد کسی که نفس خود را از فجور و اعمال زشت پاک کرد و به زینت تقوا بیاراست».

دیگر این که: منظور «زکات فطره» در روز عید فطر است، که نخست باید زکات را پرداخت و بعد نماز عید را به جا آورد، چنان که در روایات متعددی از امام صادق(علیه السلام) این معنی نقل شده است.

همین معنی، در منابع اهل سنت از امیر مؤمنان علی(علیه السلام) روایت شده.

در اینجا این سؤال مطرح است که: سوره «اعلی» سوره «مکّی» است، و در «مکّه» نه زکات فطره مقرر شده بود، و نه روزه ماه مبارک، و نه مراسم نماز عید فطر؟

در پاسخ این سؤال، بعضی گفته‌اند: هیچ مانعی ندارد آغاز این سوره در «مکّه» نازل شده باشد و پایانش در «مدینه».

این احتمال نیز قویّاً وجود دارد که: تفسیر فوق از قبیل بیان یک مصداق روشن و تطبیق آیه بر فرد واضح باشد.

بعضی نیز «تزکیه» را در اینجا به معنی دادن صدقه مالی دانسته اند.

مهم این است که: «تزکیه» معنی وسیعی دارد که همه این مفاهیم را در بر می گیرد، هم پاکسازی روح از آلودگی شرک، هم پاکسازی از اخلاق رذیله، هم پاکسازی عمل از محرمات، و هر گونه ریا، و هم پاکسازی مال و جان به وسیله دادن زکات در راه خدا; زیرا طبق آیه: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیْهِمْ بِها: «از اموال آنها صدقه ای (زکات) بگیر تا آنها را به وسیله آن پاکسازی و تزکیه کنی» دادن زکات سبب پاکی روح و جان است.

بنابراین، تمام تفسیرها ممکن است در معنی گسترده آیه، جمع باشد.

قابل توجه این که: در آیات فوق، نخست سخن از تزکیه و بعد ذکر پروردگار و سپس نماز است.

به گفته بعضی از مفسران، مراحل عملی مکلف سه مرحله است:

نخست، «ازاله عقائد فاسد از قلب»، سپس «حضور معرفة اللّه و صفات و اسماء او در دل»، و سوم«اشتغال به خدمت»، آیات فوق در سه جمله کوتاه به این سه مرحله اشاره کرده است.

این نکته نیز قابل توجه است که: «نماز» را فرع بر «ذکر پروردگار» می‌شمرد، این به خاطر آن است که: تا به یاد او نیفتد و نور ایمان در دل او پرتوافکن نشود، به نماز نمی‌ایستد، به علاوه، نمازی ارزشمند است که توأم با ذکر او و ناشی از یاد او باشد، و این که بعضی ذکر پروردگار را تنها به معنی«اللّه اکبر» یا «بسم اللّه الرحمن الرحیم» که در آغاز نماز گفته می‌شود، تفسیر کرده‌اند، در حقیقت بیان مصداق‌هایی از آن است.

علاوه بر این آیات قرآن کریم، آیات دیگری به عید فطر اشاره دارد به طوری کعه با مراجعه به قرآن می‌توان برخس از آن‌ها را استخراج کرد. بیشتر دانشمندان گفته‌اند که مقصود از ولتکبرالله در آیه 185 سوره مبارکه «بقره»: «یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَی مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» تکبیرهایی است که در شب عید فطر واردد شده است که این تکبیرها بعد از چهار نماز مغرب و عشاء و صبح روز عید و نمازز عید فطر گفته می‌شود.

در عید فطر این گونه می‌گویند «الله اکبر الله اکبر لااله الاالله و الله اکبر الله اکبر ولله الحمد الحمد علی ماهدانا وله الشکر علی مااولانا»

همچنین سعید نقاش از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که فرمود: برای من در شب عید فطر تکبیر هست، اما واجب نیست بلکه مستحب است، می‌گوید، پرسیدم این تکبیر در چه وقت مستحب است؟ فرمود در شب عید در مغرب و عشا و در نماز صبح و نماز عید آنگاه قطع می‌شود، عرضه داشتم: چگونه تکبیر بگویم؟ فرمود: می گویی الله اکبر، الله اکبر، لااله الاالله، و الله اکبر، الله اکبر و لله الحمد، الله اکبر علی ماهدانا و منظور از کلام خدا که می‌فرماید: و لتکملوا العده همین است، چون معنایش این است که نماز کامل کنید. و خدا را در برابر اینکه هدایتتان کرده تکبیر کنید، و تکبیر همین است که بگویید: الله اکبر، لااله الاالله، و الله اکبر، و لله الحمد راوی می‌گوید در روایت دیگری آمده که تکبیر آخر را چهار بار باید گفت.

منبع: فارس

انتهای پیام/