70 درصد مردم افغانستان مذاکرات صلح با طالبان را ناکام می‌دانند/ صلح افغانستان نیازمند اجماع بین‌المللی است

«علی کریمی»، پژوهشگر مطالعات صلح در انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان در گفتگو با حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان گفت: تحقیقات ما نشان می دهد که 70.6 درصد مردم گفتگوهای صلح دولت با طالبان را ناکام می دانند.

انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان (AISS) یک نهاد مستقل تحقیقاتی است که تمرکز مطالعات و پژوهش های آن بر روی موضوعات استراتژیک استوار است.

این نهاد در اکتبر سال 2012 با هدف فراهم سازی زمینۀ علمی و آکادمیک برای موضوعات استراتژیک افغانستان در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی، تأسیس شده است.

انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان تلاش دارد با استفاده از انجام تحقیقات مستقل، ترجمه و چاپ کتاب‌ها و مقالات علمی، برگزاری سمینارها و کنفرانس‌های ملی و بین المللی به رشد و بهبود دموکراسی،‌ امنیت، صلح، حکومت داری خوب و... در جامعه کمک کند.

متن کامل گفتگوی خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان و پژوهشگر انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان را در زیر مشاهده می کنید:

باشگاه خبرنگاران جوان: اخیرا آقای خلیلی، رئیس شورای عالی صلح گفته است که اکنون بیش از هر زمان دیگری زمینه های صلح مهیا شده است؛ این سخن، چقدر با واقعیت های تحقیقاتی شما تطابق دارد؟

کریمی: این یک واقعیت است که جنگ در افغانستان به شکل بارزی متأثر از عوامل خارجی و داخلی است. صلح در افغانستان در سه سطح قابل بررسی است:

در سطح داخلی؛ نگاه قومیت گرایانه در افغانستان اساس همه چیز است. اساس اخلاق، اساس سیاست و ....تا زمانی که این نگاه بر همه چیز سایه افکنده است، صلحی در افغانستان به وقوع نخواهد پیوست. بخش بزرگی از چالش های فراروی صلح در افغانستان، مربوط به بحران هویت و ستیز‌های قومی است که فراتر از مرزها، در ساختار دولت های منطقه ریشه دارد.

مشکلات هویت و قومیت از یک سو ساختار‌های ملی را متزلزل می سازد و از سوی دیگر، رقابت های داخلی را با رقابت ها و منازعات منطقه ای از طریق برجسته سازی ریشه های مشترک تاریخی و حمایت از عموزاده‌های باستانی به هم گره می زند.

افغانستان در این زمینه هنوز آسیب پذیر باقی مانده و نتوانسته بر مشکلات هویت و قومیت به گونه مؤثر فائق آید. فساد اداری، اقتصاد جنگ و مواد مخدر، بیکاری، فقر، فاصله طبقاتی و اجماع داخلی روی چگونگی مذاکره با طالبان و گروه های شورشی و ... مهمترین مشکلات برای رسیدن به صلح در این سطح است.

بنابراین تا زمانی که ما در سطح داخلی دارای مشکلات یاد شده باشیم، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که صلح تامین خواهد شد.

در سطح منطقه ای؛ چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید بپذیریم که بسیاری از کشورهای منطقه در افغانستان منافعی برای خود تعریف کرده اند و بر اساس این منافع در افغانستان به ایفای نقش می پردازند. دولت افغانستان باید این منافع را شناسایی و فهم کند.

در مرحله بعد با کمک جامعه جهانی آن ها را در راستای منافع مردم افغانستان منسجم، همسو و هم جهت کند. دولت افغانستان باید در رابطه با صلح با برخی کشورها به یک اجماع منطقه ای دست پیدا کند تا جنگ نیابتی خویش در افغانستان را پایان دهند. هر چند این مسئله چندان آسان نیست اما چون دولت ما هیچ تلاشی در این جهت نکرده است نمی توان از موفقیت و عدم موفقیت آن به روشنی صحبت کرد.

همچنین در این سطح دولت افغانستان باید مبتکرانه تر از گذشته در عرصه دیپلماسی عمل کند. به این معنی که در شورای عالی صلح و وزارت امور خاراجه اش تغییراتی اساسی را روی دست بگیرد.

در سطح بین المللی؛ جنگ سوریه، عراق، بحران یمن و حضور داعش در منطقه خاورمیانه و افغانستان، به شدت صلح جهانی و افغانستان را متزلزل کرده است. رقابت قدرت های بزرگ و کوچک در این کشورها و استفاده از ابزار تروریسم و افراط گرایی برای تامین منافعشان نیز باعث شده که صلح جهانی هر روز با خطر جدی تری مواجه شود.

نتیجه اینکه تا زمانی که ما در این سه عرصه مشکلاتمان را حل نکنیم صلحی شکل نخواهد گرفت. اگر هم توافقی حاصل شود، این توافق بسیار شکننده خواهد بود.

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به پیچیدگی های خشونت و چند لایه بودن آن در افغانستان، توقع واقع بینانه ما از صلح چگونه باید باشد؟

کریمی: دولت افغانستان باید تلاش کند به یک اجماع بین المللی در مورد صلح در افغانستان دست پیدا کند. به این معنی که اگر ما در سطح داخلی و منطقه ای مشکلاتمان را حل کنیم، اما اجماع بین المللی در مورد صلح افغانستان صورت نگیرد، باز هم نمی توانیم انتظار صلح را داشته باشیم. روسیه، چین، برخی کشورهای اروپایی و در نهایت آمریکا کشورهایی هستند که نقش عمده ای در این اجماع بین المللی ایفا می کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان: احیای مذاکرات چهار جانبه صلح با حضور افغانستان، پاکستان، آمریکا و چین که قرار است امروز در عمان برگزار شود را چگونه ارزیابی می کنید؟

کریمی: هدف اصلی این مذاکرات در دور اول ترسیم نقشه راهی بود برای گفتگوهای صلح. دولت افغانستان همچنان به دنبال تامین اهداف قبلی خود از نتایج نشست عمان است. این در حالی است که دور نخست این مذاکرات نتیجه خاصی را در بر نداشت. با این حال دولت افغانستان امیدوار است تا بتواند با توجه به دیدگاه و استراتژی جدید ایالات متحده، از این دور گفتگوها نتایج بهتری به دست بیاورد.

تفاوت این دور از مذاکرات این است که پاکستان تحت فشار بیشتری قرار دارد. رئیس جمهور آمریکا در استراتژی جدیدش در قبال پاکستان نیز تاکید کرده است که گروه های تروریستی را در خاک پاکستان مورد هدف قرار خواهد داد و دیگر حمایت پاکستان را از این گروه های تروریستی نخواهد پذیرفت.

با اینکه حضور طالبان در نشست عمان مهم است اما دولت افغانستان به دنبال این هدف است که پاکستان را متعهد به آوردن صلح و عدم حمایت از مخالفین مسلح بسازد.

دولت افغانستان تلاش دارد تا از فرصت به وجود آمده و فشار بین المللی بر پاکستان نهایت استفاده را ببرد؛ به شکلی که پاکستان گام های صادقانه تری برای تامین صلح افغانستان بردارد.

باشگاه خبرنگاران جوان: بر اساس یافته های تحقیقات شما در انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، چند درصد از مردم، مذاکرت صلح را نتیجه بخش می دانند؟

کریمی: تحقیقات و نظر سنجی ما که در 15 ولایت افغانستان انجام شده است نشان داد که 70.6 درصد پاسخگویان معتقد بودند که گفتگوهای صلح دولت با طالبان «ناکام بوده» است. 21.5 درصد نیز عقیده داشته اند که این مذاکرات «تا حدودی موفق بوده» است.

باشگاه خبرنگاران جوان: عمده ترین دلایل ناکامی شورای عالی صلح در گفتگوی سازنده با طرف های جنگ را در چه می دانید؟

کریمی: سال 2008 میلادی طرح گفتگوی دولت افغانستان با گروه طالبان که به وساطت عربستان سعودی در حال انجام بود، توسط رسانه ها افشا شد. این مسئله نگرانی ها و پرسش های فراوانی را درباره فرم و محتوای مذاکره با طالبان در جامعه ایجاد کرد. در نهایت برای سرعت دادن و مشروعیت بخشیدن به گفتگوهای صلح، لویه جرگه صلح در سال 2010 میلادی در کابل تشکیل شد.

پس از آن، گفتگو با طالبان به عنوان یک چشم انداز استراتژیک تعریف شد و شورای عالی صلح به عنوان آدرس رسمی دولت افغانستان کار خود را برای گفتگو و مذاکره با طرف های درگیر در کشور آغاز نمود.

بزرگترین دستاورد شورای عالی از زمان تأسیس، توافقنامه صلح میان دولت افغانستان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار است. با این حال حرف و حدیث در مورد این شورا بسیار است.

در تحقیقی که انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان در سال 2015 میلادی تحت عنوان «نگرش و برداشت مردم افغانستان از گفتگوهای صلح دولت با طالبان» انجام داد، پاسخگویان در 15 ولایت افغانستان از عملکرد شورای عالی صلح رضایت نداشتند. آنها شورای عالی صلح را نهادی سمبلیک، عامل فساد، بدون صلاحیت و فاقد پشتیبانی مردمی می دانستند.

حقیقت این است که نتایج این تحقیق هنوز هم قابل تامل است و بیانگر واقعیت پیدا و پنهان وضعیت شورای عالی صلح می باشد. شورای عالی صلح نهادی است که وضعیت حقوقی روشنی ندارد. همین مسئله موجب شده است که استقلال آن همیشه مورد پرسش واقع شود. این شورا بیش از آنکه نماد تصمیم گیری جمعی و اراده مردم افغانستان باشد، صحنه تاخت و تاز سلیقه افراد و گروه های مشخص از قومیتی خاص می باشد. بیشتر کسانی که در این شورا فعالیت می کنند، ساده ترین قواعد دیپلماسی و گفتگو را نمی دانند. اینها عمده ترین مسائل و چالش هایی است که پیش روی شورای عالی صلح وجود دارد.

در نهایت، صلح و امنیت براي ثبات و پیشرفت هر جامعه اي یک نیاز مبرم و اساسی است. شاید بیش از هر ملتی، مردم افغانستان این مسأله را به خوبی فهم کرده باشند. بیش از چند دهه است که خشونت ورزی رفتار مسلط جامعۀ ما بوده است. اکنون مردم افغانستان بیش از هر زمان دیگري نیازمند صلح و آرامش هستند.

با شروع دور تازه گفتگوهاي صلح دولت افغانستان و طالبان، امیدها و نگرانی ها در این باره جدی تر شده است. برقراری صلح در بیشتر جوامع، مسأله ای زمان بر و طاقت فرسا است. با این حال انتظارات مردم افغانستان از گفتگوهای صلح دولت با طالبان، شفاف و روشن است: تأمین صلح و امنیت.

انتهای پیام/