به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان ، پاییز در گذر است و زمستان در پیش، صدای پای یلدا آرام آرام به گوش می رسد ، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها خانه را برای استقبال از مهمانان شب یلدا مهیا می کنند. فرزندان و نوه ها نیز برای دیدار بزرگان خانواده و گذران بلندترین شب سال بی قرارند ،  برگزاری مراسم یلدا آئینی کهن در کشور ما به شمار می رود.
جشن شب چله در آخرین شب پاییز(30 آذر ماه) که بلندترین شب سال نیز هست، در کشور اسلامی ایران با شور و شوق فراوان بر پا می‌شود، این جشن ریشه در آیین کهن مهردارد که از گذشته در ایران و سپس در بسیاری از کشورهای آسیا و اروپا گرامی داشته می‌شد ، شادمانی، گردهمایی خانوادگی و خوردن میوه‌هایی همچون هندوانه، انار و خشکبار از آیین‌های ویژه جشن شب یلدا است.

از آداب و رسوم کویرنشینان استان سمنان در شب چله به عنوان یلدان یلدان نام برده می‌شود.

فاطمه قلی‌پور کالمرزی پژوهشگر مردم شناسی شب یلدا را یکی از بزرگترین جشن‌های ایرانیان دانست و گفت:واژه یلدا، سریانی و به معنای ولادت است، ولادت خورشید(مهر، میترا)، بنا بر باور پیشینیان در پایان این شب دراز که اهریمن و نامبارکش می‌دانستند، تاریکی شکست می‌خورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده می‌شود و روزها رو به بلندی می‌رود.

وی با بیان اینکه در نقاط مختلف استان سمنان آداب خاصی را در ارتباط با شب چله برپا می‌کنند، گفت: یکی از آداب شب چله، خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در جمع خانواده است ، این کار توسط افراد با سواد و خوش صدا و عمدتا پدربزرگ‌ها صورت می‌گیرد، روستای افتر در حومه سمنان از جمله نقاطی است که شاهنامه خوانی در بین اهالی آن از دیرباز تاکنون متداول است.

این پژوهشگر مردم‌شناسی ادامه داد: نواختن نی همراه با زمزمه ترانه‌ها و ادبیات محلی و نیز انجام بازی‌های محلی در بسیاری نقاط از جمله سرگرمی‌های مردم در بلندترین شب سال بشمار می‌رود.

چله‌نشینی

قلی‌پور کالمرزی همچنین تأکید کرد: چله‌نشینی یا جمع شدن اعضای خانواده به دور هم در شب یلدا و خوردن آجیل مخصوص، برگه زرد‌آلو، انجیر خشک و انگور ، مویز، توت خشک، نقل، سنجد، کشمش، بادام، هسته زرد‌آلو، تخم کدو، تخم هندوانه، کِنو کُنجی(شاهدانه)حلوای سیاه، شیره انگور، شیره توت، لبو پخته، مغز گردو، حلوا کنجد، حلوای آریشه، حلوای سیاه، هندوانه، خربزه، شلقم، انار، به، سیب و شیرینی که هر یک نمادی به نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی بشمار می‌روند، از آیین‌های مردم استان در شب چله است و از جمله غذاهای این شب نیز ته چین اسفناج و خورش فسنجان است، همچنین بیدار ماندن تا پاسی از شب از جمله آداب و رسوم شب یلدا در این منطقه است.

چله‌کُشی

وی تصریح کرد: در بسیاری از روستاهای استان سمنان مرسوم است که دامداران در شب چله گوسفند پرواری را تحت عنوان چله کُشی قربانی کرده و گوشت آن را قرمه می‌کنند ، از این گوشت که در شکمبه حیوان ذخیره می‌شود، برای تهیه غذا در فصل سرد سال بهره می‌برند.

این پژوهشگرمردم‌شناسی افزود: برخی بنا بر باوری کهن خوردن چهل نوع میوه را در این شب توصیه کرده و به منظور رفع گرمی در فصل تابستان خوردن هندوانه را لازم می‌شمارند ، اهالی روستای "بادله کوه" از توابع دامغان نیز به این شب ، شب الله می‌گویند.

فاطمه قلی‌پور کالمرزی گفت: سمنانی‌ها نیز هندوانه را در این شب به نیت خنکی و رفع تشنگی در فصل تابستان خورده و زنان برای شام سبزی پلو می‌پزند ، شیرینی‌هایی که برای این شب تهیه می‌شود، پشت و پشمک نام دارد.

وی با بیان اینکه کویر‌نشینان استان سمنان نیز شب چله را یلدان یلدان می‌گویند،تصریح کرد: همچنین شعری بدین مضمون می‌خوانند:

شب یلدا درازه وای بر من/ پری در خواب نازه وای برمن

تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان گذاره وای بر من

پژوهشگر مردم‌شناسی معتقد است: در بسیاری از نقاط کویر، اهالی در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات گل یا پوچ یا نخود بازی می‌کنند، مرسوم است که بزرگان خانواده یا فامیل در این شب حکایات شیرین از سر گذشت ایل، طایفه یا روستا را برای حاضرین تعریف کرده و نکته‌های پندآموز در این شرح به نسل جوان انتقال می‌یابد.

قلی‌پور افزود: بارش برف، زیبایی و دلچسبی شب یلدا را برای اهالی نقاط مختلف استان سمنان دوچندان می‌کند، زیرا که در صورت بارش برف، خوردن مخلوط برف و شیره(شیره انگور) نیز به بلندی شب یلدا حلاوتی دوچندان می‌بخشد، طلب برآورده شدن حاجات در کنار دعا برای عاقبت به خیری فرزندان از جمله زیباترین آداب شب یلدا در کنار صله رحم و دیدار اعضاء خانواده و فامیل است، همچنین ریش سفیدان قوم و طایفه از چنین مناسبتی برای رفع کدورت و سرآغاز پیوند و وصلتی نیکو به درستی بهره می‌برند و در مقابل کودکان و جوانان نیز طول عمر و سلامتی آنان را از درگاه ایزد متعال مسئلت می‌دارند.

تفاوتهای یلدای گذشته با امروز

هر چه می گذرد و ما به تجملات می افزاییم اصل را کمرنگ کرده و فراموش می کنیم فلسفه دور هم جمع شدن در شب یلدا چه بوده است؟ تمام پذیرایی های زمان قدیم به شاهدانه، کنجد، انار و زردک ( نوعی هویج) خلاصه می شد، بعضی از خانواده ها هندوانه هم داشتند. بچه ها همه دلخوشی شان همین تنقللات بود اما الآن تشریفات زیاد شده و دلخوشی ها کمتر شده است.
بعضی از مواقع کم و کاست وجود داشت اما مهر و محبت جای خالی همه چیز را پر می کرد، صله رحم زیاد بود اما امروزه رفت و آمد کم شده و تلفن و موبایل جایگزین صله رحم شده است.

بیایید واقعا با هم مهربان باشیم هرطور که دوست داریم با ما رفتار شود با دیگران مهربانانه رفتار کنیم ،  با قرآن باشیم و قدردان پدرها و مادرها و بزرگترها باشیم تلاش کنیم که یلدا برای همه نه فقط عده معدودی شادی بخش باشد.