به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان؛ تالاب‌ها یکی از بی‌نظیرترین، زیباترین، و شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی هستند که هر یک دارای جلوه‌های بسیار زیبا، جالب و پر رمز و راز هستند، به همین دلیل می‌توان از تالاب‌ها به عنوان کانون‌های تفرج و تفریح، بازدید و سیاحت و جلب گردشگری استفاده کرد.

ایران، کشور اقلیم های متنوع بوده که در دنیا کم نظیر است، همین ویژگی موجب شده که کشور ایران با وجود قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، دارای این میکرواقلیم های متنوع باشد و همه نوع اقلیمی در آن یافت شود. از طرفی ایران در مسیر ۲ کریدور اصلی مهاجرت پرندگان کره زمین قرارگرفته، برای همین اهمیت تالاب های ایران در پشتیبانی نظام طبیعی مهاجرت پرندگان بسیار زیاد است. در این میان باید گفت استان همدان یکی از استان هایی کوهستانی کشور است که مشکل چندانی در زمینه آب در گذشته نداشت اما دردهه های اخیر به سبب استفاده بی رویه از منابع آب های زیر زمینی و فرهنگ نا صحیح کشت رو به خشکسالی پیش رفت و کاهش بارندگی و تغییر اقلیم نیز به این خشکسالی دامن زد.

خشکسالی در استان همدان خشک شدن دشت ها و تالاب ها را موجب شده و اکوسیستم منطقه تحت تاثیر این مشکل و بحران دچار مشکل شده است تاجایی که بسیاری از تالاب های استان دیگر میزبان پرندگان مهاجر نیستند و این آسیبی شدید برای اکو سیستم منطقه است. کاهش بارندگی ها درسال های اخیر و استفاده بی رویه آب دراستان همدان موجب شده که این روزها همدان حال خوشی نداشته باشد و دست و پنجه نرم کردن با بحران خشکسالی معضل هرروزه آن باشد.

با توجه به اهمیت این موضوع بر آن شدم تا وضعیت تالاب ها در استان همدان را مورد بررسی قرار دهم و در این زمینه گفتگویی با مدیر کل محیط زیست استان همدان داشته باشم.

مهمترین عامل تخریب تالابها عدم تامین حق آبه زیست محیطی

مدیرکل محیط زیست استان همدان با اشاره به اینکه در طرح حفاظت از تالاب های ایران همه ابعاد و عوامل موثر بر آسیب های تالابی مورد بررسی قرار گرفته است، 'گفت: استان همدان شرایط خوبی در بحث تالاب ها ندارد مهم ترین عامل تخریب تالاب ها در ایران عدم تامین حق آبه زیست محیطی است.

سید عادل عربی با بیان اینکه تالاب‌ها به خاطر داشتن ویژگی‌های خاص هیدرولوژی دارای فوایدی هستند  افزود: تالاب‌ها نه تنها موجب تغذیه و تامین بخشی از سفره‌های آب زیرزمینی می‌شوند، بلكه محیطی را فراهم می‌كنند كه بسیاری از پرندگان، ماهی‌ها و آبزیانی كه حیات آنها وابسته به وجود چنین نقاطی است، بتوانند از آن به عنوان بهترین زیستگاه جهت بقا و تامین غذای خود از آن استفاده كنند.

وی ادامه داد: تالاب ها بعنوان اکوسیستم های حاصلخیز وغنی ومنحصربه فردمی توانند دربرنامه های راهبردی اقتصادی،اجتماعی نقش تعیین کننده داشته باشد.

 مدیر کل محیط زیست خاطر نشان کرد: بر خلاف رشد وآگاهی مردم وکشورها نسبت به اهمیت محیط های طبیعی به ویژه تالابها هنوز درک واقعی ازاهمیت، کارکرد واهمیت این زیستگاههای حیاتی و متنوع بسیارپایین است در حالی  که می توان از تالابها بعنوان  شاهکارخلقت نام برد.

عربی  در پاسخ به این سوال که چرا تالاب ها دارای اهمیت هستند، گفت: تالاب ها بنیاد جمعیت حیات وحش محسوب می شوند همان طور که ارزش زیست محیطی بالای تالاب ها، به خاطر کارکردهای بسیار مهمی است،  برای جوامع انسانی و حفظ و حمایت از گونه های گیاهی و جانوری دارند، شامل کارکردهایی دیگری مانندحفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم، بهبود کیفیت آب، ذخیره و تأمین آب، کنترل سیلاب، تعدیل آب و هوا در سطح محلی، کارکردهای فرهنگی و اجتماعی، ارزش های حاصلخیزی، کارکردها و ارزش هایی برای آینده و منابع ژنتیکی و پشتوانه تحقیقاتی و پژوهشی است.

 وجود 5 تالاب در استان همدان

این مسئول با اشاره به اینکه در استان همدان 5 تالاب طبیعی وجود دارد افزود: از این تعداد 4 تالاب درحوزه شکارممنوع با مساحت یک هزارو430 هکتار و یک تالاب آزاد در شهرستان اسدآباد با مساحتی حدود 200 هکتار وجود دارد که متاسفانه خشک شده است.

عادل عربی به عوامل تهدید زا در این تالاب ها اشاره واضافه کرد: بهره برداری بی رویه آب از تالاب ها، برداشت غیر اصولی علوفه، تخریب های تالابی به بهانه جاده، نفت، گاز و مسائلی از این قبیل، نحوه مدیریت ناصحیح منابع آب حوضه آبریز،استفاده از سفره های آب زیرزمینی برای محصولات کشاورزی، پرورش ماهی را از عوامل تهدید کننده تالاب های ایران برشمرد.

وی با بیان اینکه  رودخانه‌ها و جریانات آبی دیگر در مسیر خود به وسیله‌ی فاضلاب‌های شهری، کشاورزی و صنعتی آلوده شده‌ و در نهایت موجب آلودگی تالاب می‌شوند ابراز داشت: بخشی از این آلودگی‌ها (فاضلاب‌های شهری) در درازمدت و طی یک سری واکنش‌های شیمیایی از بین می‌رود، بنابراین  مسمومیت ناشی از باقی مانده  فاضلاب‌ها حیات آبزیان، پرندگان، حیات وحش و به طور کلی بقای تالاب را به شدت به مخاطره می‌اندازد.

مدیرکل محیط زیست با بیان اینکه تالاب های استان همدان درسال های اخیر به علت خشکسالی و نبود مدیریت تالاب ها وضعیت بحرانی طی می کند هم اکنون آب در تالاب ها وجود ندارد و به همین دلیل پرنده های مهاجر نیز اتراق و توقف نخواهند کرد که با این وضعیت اکو سیستم منطقه دچار دگرگونی می شود.

مهاجرت 42 گونه پرنده مهاجر درتالاب های همدان

مدیرکل محیط زیست استان همدان گفت: تاکنون 42 گونه پرنده در آب گیر ها و کنار آب گیرها شناسایی شده است.

عربی با اشاره به اینکه مدیریت صحیح و همکاری دستگاه های مربوطه با یکدیگر برای حل این معضل اظهار داشت:  علمی ترین راهکار برای حفظ تالاب ها را مشارکت با افراد حقیقی وحقوقی ، بالا بردن سطح فرهنگ عمومی، دید عمومی به تالاب، استفاده از آب های زیر زمینی درست ، پرداخت حق آبه، فرهنگ استفاده از آب برای کشاورزی برشمرد.

 مدیرکل محیط زیست با بیان اینکه مدیریت تالاب ربطی به یک یا دو مدیر ندارد و مجموعه عوامل باید مد نظر گرفته شود، بیان کرد: مدیریت تالاب ها مربوط به اداره و ارگان مشخصی نیست وهمه عوامل دست در دست هم  می توانند تالاب را به شکل درست مدیریت کنند.

وی اظهارکرد: شیرین سو و آبشینه تالاب‌هایی مصنوعی هستند که در حال حاضر از منابع آب کافی برخوردارند .

 عربی با اشاره به سد اکباتان افزود: در حال حاضر این سد از نظر مدیریتی منطقه آزاد است، این تالاب هم در رده تالاب‌های مصنوعی و شکاردر این سد ممنوع است وتعداد محدودی از گونه های آبزی و پرندگان درآن یافت می شود.

 وی مهم‌ترین اقدام برای ساماندهی تالاب‌ها را ممنوع کردن شکار دانست و افزود: اقدام دیگری که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد بحث مراقبت و پایش است.

 این مسئول یادآور شد: در بحث مراقبت و پایش دو اقدام گشت و کنترل شکار و صید و کنترل کیفیت آب این تالاب‌ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 عربی با اشاره به علت خشک شدن تالاب‌ها گفت: خشک شدن تالاب‌ها به دو دلیل خشکسالی و عدم تخصیص حق آبه اتفاق می‌افتد و رویداد خشکسالی که یک معضل کشوری است نیاز مبرم به مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک دارد.

 وی به آسیب‌های حیات وحش اشاره و ادامه داد: اگر تالاب ها نباشند پرنده ها نیز مهاجرت نمی کنند و در این صورت از زیبایی های الهی محروم خواهیم شد.

 کاهش 64درصدی بارندگی سال زراعی امسال نسبت به آمار بلند مدت

مسئول مرکز پیش بینی هوای استان همدان با اشاره به اینکه بارندگی های همدان از ابتدای سال زراعی تاکنون 35 میلیمتر ثبت شده است، افزود: این میزان بارش نسبت به سال گذشته 52 درصد کاهش و نسبت به آمار بلند مدت ۲۵ ساله 64 درصد کاهش داشته است.

 نادر پیرتاج با بیان اینکه بیشترین میزان میزان بارش های در سال زراعی امسال مربوط به  شهرستان تویسرکان بوده است ادامه داد: میزان بارش این شهرستان 71 میلیمتر است که نسبت سال زراعی گذشته 43 درصد کاهش و نسبت به بلند مدت 50 درصد کاهش داشته است،

وی خاطرنشان کرد: کمترین میزان بارش در سال زراعی امسال نیز شهرستان 24 میلیمتر بود که نسبت به سال زراعی گذشته 60درصد و نسبت به بلند مدت 74 درصد کاهش داشته است.

پیرتاج با بیان اینکه یکی از عوامل کاهش بارش افزایش دما در کره زمین است  اظهار داشت: با توجه به اینکه بارش های سال زراعی امسال استان کاهش چشمگیری داشته است  اما بارش های فصل بهاردر همدان در حد نرمال گزارش شده است، وهم استانی ها هم باید صرفه جویی در آب را در برنامه خود قرار دهند.

 استفاده ازتالاب‌ها به عنوان مناطق تفرجگاهی اگرچه یکی از اهداف جدید مدیریت تالاب‌ها در راستای آشنایی مردم با ارزش‌ها و حفاظت از آنها به شمار می‌آید،اما  اگر این اقدام بدون برنامه‌ریزی صحیح و خارج از مدیریت  باشد، نه تنها هدف اصلی محقق نمی‌شود، بلکه گاهی به روند تخریب تالاب نیز کمک می‌کند.

صید و شکار نیز در این مناطق باید طبق ضوابط و مقررات  وحساب‌شده انجام شود، به جرأت می توان گفت تالابها را ازجمله نظام های حیات بخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزین ندارند، تالابها مفید ترین اکو سیستم های طبیعت است. اما با همه نگرانی‌ها و تصورات غلطی كه پیرامون شناخت و درك تالاب‌ها و ارزش و اهمیت آنها وجود دارد، اشخاص و سازمان‌هایی وجود دارند كه در سطح ملی و بین المللی با تحقیقات و تلاش‌های پیگیر و مستمر خود هر روز گوشه تازه‌ای از اهمیت اقتصادی، اجتماعی و بوم‌شناختی آنها را كشف و معرفی می‌كنند.

امید است مسئولین محترم استان همدان نیز همگام با تلاش‌هایی كه در سطح کشور،جهان و به صورت بین المللی در راستای شناخت ارزش‌ها و حفاظت از محیط زیست و تالاب‌ها به عنوان یكی از با ارزش  ترین زیبای های  طبیعت انجام می‌شود، اقدامات موثرتری را به مرحله اجرا گذارند.

انتهای پیام/ج