به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، اولین کنفرانس امنیتی تهران  سال گذشته در حالی برگزار شد که سرزمین کشورهایی اسلامی همچون سوریه و عراق در آتش تکفیری‌ها می‌سوخت و مردم این کشورها در معرض انواع جنایات هولناک داعش قرار گرفته بودند و حتی این کشورها تا مرز تجزیه پیش رفتند. ولی امروز که یک سال از آن کنفرانس می‌گذرد ما شاهد شکست داعش در سرزمین‌های اسلامی هستیم و به نوعی آرامش نسبی در کشورهایی که مورد تعرض گروه‌های تکفیری قرار گرفته بودند، حاکم شده است. اولین کنفرانس امنیتی تهران با عنوان «نظم امنیتی منطقه‌ای در غرب آسیا» 21 آذرماه 95 در سالن اجلاس سران برگزار شد که بیشتر در حوزه اندیشکده کشورهای منطقه  و مراکز پژوهشی کشور برگزار شد. تولید فکر و تولید ادبیات فکری در حوزه امنیتی منطقه از  اهداف اولین همایش کنفرانس امنیتی تهران بود. مشارکت در تصمیم‌سازی برای تعامل در حوزه نظر و عمل، اقناع‌سازی منطقه‌ای و جهانی و آینده‌پژوهی نظم امنیتی منطقه از اهداف این همایش بود.

 کنفرانس امنیتی دوم در تهران

اما دومین کنفرانس با تاکید بر ابعاد امنیتی و تحت عنوان "امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا، چالش‌ها و روندهای نوظهور" است. نزدیک کردن  حوزه فکری و دانشگاه با دستگاه‌های اجرایی از جمله مهمترین اهداف برگزاری این کنفرانس  در داخل کشور است و به لحاظ بین المللی این کنفرانس تریبونی است که جمهوری اسلامی بتواند مواضع خود را با صدای بلند بیان کند. به طور مثال کنفرانس‌های منطقه‌ای همچون منامه و یا کنفرانس هرتزالیا که هر ساله به محلی برای  ایران‌هراسی در سرزمین‌های اشغالی تبدیل شده است از جانب یک دولت فرامنطقه‌ای مثل آمریکا برگزار شدند.

 جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در  کنفرانس امنیتی تهران حرف خود را بیان کند و در تلاش است با فراهم کردن زمینه گفت و گو میان کشورهای منطقه‌ای در غرب آسیا از شمال قاره آفریقا تا پاکستان و افغانستان به رژیم امنیتی منطقه و بومی شکل دهد که بازیگران اصلی آن خود کشورهای منطقه باشند و بتوانند با یک نگاه بومی  به اوضاع نابسامان  غرب آسیا سر و سامان دهد. شکل گیری دیدگاه‌های تکفیری، تغییرات ساختار نظم و توازن قدرت در منطقه همچنین تحول  بازیگران منطقه ای و ظهور بازیگران غیر دولتی در قالب گروه‌های تکفیری از ویژگی های اصلی نظم منطقه است که فقط با یک دیدگاه بومی قابل حل و فصل است.

نشست سوچی یکی از این مواردی است که می‌توان از آن به عنوان یک طرح بومی برای حل و فصل مناقشات  یاد کرد. در این نشست سه کشور منطقه ای زمینه را برای آتش بس و تعیین خط مرز میان گروه‌های درگیر در سوریه فراهم کردند و بحران هفت ساله سوریه را از حالت صعودی به نقاط ثبات و سپس سقوط نزدیک کردند. عراق نیز یکی دیگر از مواردی است که همکاری همه جانبه دو کشور منطقه ای یعنی ایران و عراق زمینه را برای حل سریع تر بحران مهیا کرد. بنابراین تجربه نشان داده که دیدگاه‌های منطقه ای و مشارکت همه جانبه دولت‌ها در حل معضلات گامی مهم و اساسی در حل و فصل بحران ها محسوب می شود.

رژیم های بومی در منطقه

رژیم ها مجموعه ای از اصول، هنجار ، قواعد و رویه ها  است که به رفتارهای دولت‌ها شکل می دهد و دارای دو بعد سیاسی و حقوقی است که غالبا بعد سیاسی آن برتری دارد. بنابراین دولت‌ها در قالب رژیم‌ها زمینه همکاری را در جهان آنارشی و فاقد اقتدار مرکزی فراهم می‌کنند و همگرایی‌های منطقه‌ای با توجه به اینکه در قالب ساخت منطقه و ویژگی‌های مربوط به آن شکل می‌گیرد می‌تواند نقش مهمی را در تعدیل بحران‌ها و تنش‌ها داشته باشند اما زمانی که این رژیم توسط یک دولت خارجی یه به اصطلاح هژمون تعریف می‌شود کارکرد اصلی خود را از دست می‌دهد.

اصولا رژیم‌هایی که توسط قدرت مداخله گر برای مناطق تعریف می‌شوند در راستای اهداف قدرت برتر طراحی می‌شوند و ساخت بومی منطقه چندان مورد توجه نمی‌گیرد به همین دلیل اغلب آنها نه تنها نظم و امنیت را برای منطقه به ارمغان  نمی‌آورند بلکه زمینه تنش و درگیری را نیز فراهم می کنند. نمونه آن را می‌توان در دخالت‌های گسترده  آمریکا در منطقه دید که با تشدید معمای امنیت موجود  و دامن زدن به رقابت  تسلیحاتی علاوه بر اینکه ناامنی و دشمنی را ترویج می‌دهد، زمینه همگرایی منطقه‌ای را نیز از بین می برد.

 نکته حائز اهمیت از نگاه  جمهوری اسلامی ایران این است که یک نظم منطقه‌ای فارغ از دخالت‌های فرامنطقه‌ای شکل بگیرد. به طوری که دولت‌های فرامنطقه‌ای همچون ایالات متحده در نقش هژمون و تامین کننده نظم و امنیت جهانی در تدوین آن نقشی نداشته باشند. اغلب کنفرانس هایی که در سطح  منطقه‌ای شکل می‌گیرد به همت اندیشکده‌های خارجی و به نوعی دستوری است و نقطه تمایز کنفرانس امنیتی تهران با آنها این است که نه تنها دستوری نیست بلکه به دنبال شکل دادن به یک امنیت و نظم منطقه‌ای در چارچوب نظری و عملی است. این کنفرانس با فراهم کردن زمینه تعامل و گفت و گو بین کشورهای منطقه مشکلات ناشی از عدم گفت و گو  و تهدیدات مشترک را تا جایی که  امکان دارد مورد کنکاش قرار می‌دهد. همچنین این کنفرانس موجب می‌شود تصویر مخدوش شده از ایران با اتهام برهم زننده ثبات منطقه بازتعریف شود و کشورهای شرکت کننده به خوبی از مواضع آشکار، صریح و منطقی  ایران با خبر شوند.

 بنابراین با ادامه چنین روندی می‌توانیم در آینده انتظار داشته باشیم نشست‌های بومی و منطقه‌ای برای حل و فصل بحران‌ها رواج پیدا کنند و دولت‌ها با داشتن یک نگاه بومی، مسائل و معضلات را به خوبی مدیریت کنند و از ترویج خشونت‌هایی که بیشترین آسیب را به ملت‌های منطقه می‌زند و بالاترین سود را برای دولت‌های مداخله گر دارد، جلوگیری کنند.

انتهای پیام/