به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، سرزمین ما ایران ، با سابقه تاریخی چند هزار ساله منزلگاه بسیاری از قومیت ها و پیروان مذاهب بوده و هست.مردمانی که زاده و پرورش یافته این سرزمین هستند و هویت و اصالتی ریشه دار در خاک این دیار دارند. ایران همانند جورچینی رنگارنگ از اقوام و مذاهب است.جورچینی که هر قسمتی از آن خصوصیت خاص خودش را دارد و تنها در کنار هم بودن هاست که به این جورچین نامی با عظمت چون ایران می دهد.

سالیان سال است که مردمان این دیار با وجود همه فراز و نشیب ها ،تلخی ها ، شادی ها و تفاوت ها در کنار هم زندگی کرده اند. با فرهنگ یکدیگر در آمیخته اند و همچون اعضای یک بدن برای استواری ،سرافرازی و بهار وطن کوشیده اند.

نوروز رسمی کهن اما زنده در دل همه ایرانیان

از دیرباز آغاز بهار طبیعت  در ایران همراه با شروع سال نو و مراسم نمادین نوروز بوده است .

 آداب و رسوم برگزاری مراسم نوروز در بین اقوام و مذاهب ایرانی متفاوت است.هرکدام بسته به اعتقادات و سنن خود شروع فصل بهار را به گونه ای متفاوت جشن می گیرند.همین  تفاوت ها است که  زیبایی و تنوع را خلق می کند .با وجود این اگر با دقت و توجه بیشتری این سنن را نظاره گر باشیم ،شباهت هایی گاه بسیار نزدیک در برگزاری جشن  بهار طبیعت خواهیم دید که نشان از پیوندی ورای قومیت و مذهب  در میان ما ایرانیان دارد.

نیمی از جهان در نصف جهان

من زاده اصفهان ،شهری در دل ایران هستم. شهری که پیروان چهار  آئین توحیدی در آن زندگی می کنند .شاید کمتر شهری را در ایران بتوان پیدا کرد که این چنین تفاوت ها را در یک مکان جغرافیایی بر گرد خود جمع آورده باشد.

روزهای آخر زمستان است و هوا کمی زودتر از همیشه رنگ و بوی بهار به خود گرفته است.همراه با زنده شدن طبیعت ،مردم نیزگویی جانی دوباره گرفته اند و خودشان را برای استقبال از بهار و سال نو آماده می کنند.

شروع  فصل بهار همیشه برایم یادآور بهترین لحظات و خاطرات بوده است.چیدن سفره هفت سین ،خانه تکانی ،دید و بازدید اقوام ،همراه با جان گرفتن دوباره طبیعت شروعی زیبا را برایم رقم می زند. در خانواده ای مسلمان متولد شدم و همیشه گذاشتن  کتاب قرآن روبروی آینه از آداب و رسومی بوده که ما ایرانیان مسلمان انجام می دادیم. برخی اوقات هم هفت سین قرآنی را در کنار هفت سین باستانی برپا می کردیم و با تبرک کتاب آسمانی و آرزومندی سالی پر برکت به استقبال بهار می رفتیم. اما آداب و رسوم پیروان ادیان  هم که هر کدام در گوشه ای از این شهر زندگی می کنند ،همیشه برایم از جذابیت خاصی برخورداراست . همین کنجکاوی باعث شد تا تصمیم بگیرم  درواپسین روزهای  امسال به عبادتگاه های آنان بروم و از نزدیک با آداب و سنن  پیروان مذاهب برای شروع فصل بهار آشنا شوم.

هموطنان زرتشتی و شروع سال نو

برای اینکه از  آداب و رسوم هموطنان زرتشتی برای شروع سال نو بیشتر بدانم ،به عبادتگاه زرتشتیان اصفهان رفتم  تا با موبد بهزاد نیک دین دیداری داشته باشم.آقای نیک دین با استقبال از تهیه گزارش درباره آئین نوروز این رسم کهن را این چنین زیبا برایم شرح داد:

«نوروز، روز نو شدن طبیعت است .تاریخچه این مراسم  نمادین به زمان ورود آریایی ها به فلات مرکزی ایران باز می گردد.ایرانیان آریایی که تا قبل از آن ساکن مناطق سردسیر بودند، پس از ورود به فلات مرکزی ایران ، متوجه تنوع آب و هوایی این سرزمین شدند و چهار فصل  و چهار تنوع آب و هوایی در سال را نخستین بار تجربه کردند.آن زمان بود که ایرانیان باستان آغاز سال نو راکه همزمان با شروع فصل بهاراست ، با آداب و رسوم خاص خود جشن گرفتند وآن را نوروز یعنی روز نوشدن طبیعت لقب دادند».

موبد زرتشتیان  درباره آداب و رسوم پیروان این مذهب  برایم  این گونه توضیح داد: «پنج روز آخر سال ،خانه ها را آب و جارو و وسایل نو را جایگزین وسایل کهنه می کنند.رسم بر این است که در شب آخر سال،بر چهار گوشه لبه های پشت بام  شیرینی ،میوه ،آجیل و مواد خوراکی قرار می دهند. از شبانگاه تا طلوع خورشید ،آتشی را بر لبه های پشت بام روشن می کنند،با این باور که  روح در گذشتگانی که زمانی در این خانه زندگی می کردند به سمت خانه هدایت می شوند و نور و روشنایی در خانه ها  را نظاره گر هستند . همچنین اهل خانه برای شروع سالی پر برکت  از روان در گذشتگان  دعای خیر طلب  می کنند.

صبح روز عید و بعد از طلوع خورشید همه همسایه ها مواد خوراکی خود را به نشانه مهر و محبت و دوستی  روی یک سفره قرار می دهند و در کنار هم آغاز سال نو را جشن می گیرند ؛هرکس برای شادباش روز عید، پیشکشی را به نزدیکان خود هدیه می دهد و برای آنان سال خوبی را آرزو می کند. سفره هفت سین که امروزه برای شروع سال نو برپا می کنیم  در اصل قرار دادن هفت سینی کنگره دار بوده است ؛که در زمان های گذشته بسته به نوع محصولاتی که برداشت می کرده اند ،گندم،جو،عدس و لوبیا را درون این سینی ها قرار می دادند ؛زرتشتیان  نیز هر ساله روز اول فروردین سفره هفت سین  را در آتشکده و منازل خود بر پا می کنند».

نیک دین درباره سبزینه ای که بنا بر آداب و سنن  بر روی سفره هفت سین قرار می دهند این گونه گفت:شایسته است که برای آغاز سالی با طراوت و نشاط ،کوزه ای را که در آن درختی کاشته شده است به جای سبزه بر روی سفره نوروزی قرار دهیم و با کاشت آن درخت بتوانیم به سرسبزی و طراوت طبیعت کمک کنیم. زرتشتیان اولین روز فروردین با برپایی سفره نوروزی و قرار دادن هفت سین بر روی سینی های کنگره دار ،لاله چراغ، شیر ،نان و پنیر و سبزی،شروع بهار طبیعت را جشن می گیرند.دیدار اقوام ، بزرگان ،خانواده درگذشتگان ،دوستان و آشنایان برای نزدیکی دل ها ،از میان بردن کینه و دلجویی از همنوعان از دیگرآداب پسندیده هموطنان زرتشتی است.

 در پایان بهزاد نیک دین موبد زرتشتیان سال خوبی را برای همه هموطنان زرتشتی ،مسیحی ،کلیمی و مسلمان آرزو کرد.

پسح جشنی مرسوم در بین هموطنان کلیمی

بعد از آتشکده ،کنیسه دومین مکانی بود که برای دیدار با بیژن خاکشور عضو انجمن کلیمیان اصفهان ، راهی آنجا شدم.

نخستین بار است  که به دیدار یک روحانی یهودی می روم.آقای خاکشور  که خودش خبرنگار است  و اکنون نیز دستی به قلم دارد  به گرمی از من استقبال کرد ؛

از وی خواستم  درباره آداب و رسوم هموطنان کلیمی برای آغاز بهارطبیعت و سال نو بگوید .

وی آداب و رسوم کلیمی ها را اینگونه برایم شرح داد:

«ماه نیسان در تقویم کلیمی ها معمولا هر ساله همزمان با شروع ماه فروردین و آغاز  بهار است.کلیمی ها به مناسبت شروع فصل بهار و در عید فطیر ،جشنی به نام پسح دارند که آداب و رسوم برگزاری خاص خودش را دارد.

وی در توضیح جشن پسح گفت:  رسم ما بر این گونه است که سه هفته قبل از شروع سال نو همه خانه ،رفت و روب می شود تا اگر تکه نانی یا خرده شیرینی در بین وسایل وجود دارد جمع آوری شود و به همین بهانه خانه را رفت و روب می کنند.

از جمله خوراکی هایی که در روز عید برای تزئین روی سفره قرار می دهند ،حلق  است.ح لق مخلوطی از پسته ،انجیر ،خرما ،انار و چندین ماده خوراکی دیگر است که پس از مخلوط شدن رنگ و شکلی مثل سمنو پیدا می کند.البته این معجون اسم دیگری به نام الکا هم دارد که ریشه واژه آن کلیمی –ایرانی است .تخم مرغ آب پز ،ماهی و نان فطیرکه نانی خشک و بدون نمک است از جمله غذاهایی است که در عید فطیر  بر سر سفره سدرقرار می دهند.

  خاکشور پیشینه قرارگیری این خوراکی ها بر سر سفره را به سرگذشت و شرایط متفاوت پیروان این آئین توحیدی نسبت دادکه با گذشت زمان با نمادها و  نشانه های نوروز در آمیخته و اکنون برای شروع سال نو بر سر سفره قرار می دهند .

پس از هشت روز جشن، رسم هموطنان کلیمی بر آن است که به دامن طبیعت بروند و آخرین روز عید را در آنجا سپری کنند کلیمی ها در اوایل بهار نیز که همزمان با ماه نیسان است به زیر دو درخت که شکوفه ها متفاوتی دارند می روند و با خواندن ،شعر،دعا  و صدقه دادن زایش دوباره طبیعت را شکرگزار می شوند.

  خاکشور نوروز را رسمی ملی در میان  همه ما ایرانیان خواند که جدای از دین و مذهب نمادها و نشانه های آن در زندگی همه ما دیده می شود.

استقبال متفاوت هموطنان مسیحی از آغاز سال نو وبهار طبیعت

مقصد بعدی من کلیسا ،پرستشگاه ارامنه اصفهان است. قبل از آن نیز به کلیسا آمده بودم  و مسیر را به خوبی می دانستم .از خیابان نظرعبور کردم و به کوچه کلیسای وانک رسیدم.چند روز قبل در همایش ادیان توحیدی ،پیام تبریک دوستانه  اوسقف سپیان  کاشجیان رهبر مذهبی مسیحیان غرب و مرکز ایران را  به مناسبت  فرا رسیدن نوروز شنیدم و بیش از پیش کنجکاو شدم تا درباره آداب و رسوم آنان برای آغاز بهار طبیعت و سال نو بدانم.

 مانیا غوکاسیان در دفتر روابط عمومی کلیسا  میزبان من بود.

به گفته خانم غوکاسیان ، شروع فصل زیبای بهار در بین ارامنه پیوندی نزدیک  با آغاز سفرهای نوروزی و ورود گردشگران به شهر زیبای اصفهان دارد . به همین مناسبت ،کلیسای وانک برنامه های ویژه ای تدارک دیده است.

برپایی دکوری زیبا از تخم مرغ های تزئین شده و بزرگ ،برگزاری نمایشگاه صنایع دستی زنان ارامنه در کنار موزه و کلیسا ،مکانی تاریخی و جذاب را برای بازدید مسافران نوروزی فراهم آورده است.

وی در ادامه توضیح داد: ارامنه جلفا از 29 فروردین در مسابقات ورزشی که در باشگاه آرارات برگزار می شود  شرکت می کنند  و همین بهانه ای می شود که شروع بهار طبیعت را در کنار یکدیگر جشن بگیرند.

خرید گل و گیاه و رفت و روب خانه از دیگر  آداب و رسومی است که ارامنه برای آغاز سال نو انجام می دهند.علاوه بر آن ارامنه جلفا  به مناسبت عید پاک که 12 فروردین ماه برگزار می شود با تزئین تخم مرغ های آب پز به رنگ قرمز و سبز ،حضور در کلیسا و خواندن دعا ،آداب و رسوم خاص خود را به جا می آورند.بعد از آن در خانه های خود کنار یکدیگر جمع می شوند و با پختن ماهی ،کو کو و در مواردی خوراک مرغ روز عید پاک را جشن می گیرند.کشمش پلو نیز از دیگر غذاهایی هست که زنان ارامنه برای این روز آماده می کنند.

بنا به گفته خانم غوکاسیان پلو نماد مردم و کشمش نماد پندهای حضرت مسیح است که در بین مردم زبانزد است  ومسیحیان  خود را ملزم به اجرای آن می دانند. با دیدن عکس هایی از صنایع دستی زنان ارامنه و غذاهای مخصوص عید پاک به وجد آمدم و نشانه های فرهنگ ایرانی را که حاصل سال ها زندگی  پیروان ادیان توحیدی در کنار همدیگر است به وضوح کامل نظاره گر شدم.اگرچه مسلمان ،کلیمی،مسیحی و زرتشتی هر کدام با آداب و رسوم خاص خود به استقبال بهار می روند ولی ایرانی بودن وجه مشترک همه آنان است. بهار طبیعت نزدیک است و بهار دل ها می تواند ،شروعی دل انگیز را برای همه ما رقم بزند.

خوب می دانم که بهار دلهایمان سخت در گرو بهار سرزمینم ایران است. سالی پر برکت و بهاری را برای  ایران و همه هموطنان ایرانی ام آرزو دارم.

گزارش از بهناز عرب زاده

انتهای پیام/م