به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با نیم نگاهی به کشورهای توسعه یافته جهان با موارد متعددی از جوامع پیشرفته مواجه می شویم که در دهه های نه چندان دور گذشته در قالب جوامع در حال توسعه قابل تعریف بودند و در این میان برخی کشورها آنچنان این روند را به کندی طی میکردند و گاهی در رِخوت و سکون قرار می‌گرفتند که حتی اطلاق عبارت در حال توسعه به آنها نیز با اِغماض صورت می‌گرفت، اما به یکباره همین کشورها با چنان رشد و شکوفایی از حیث اقتصادی و صنعتی مواجه شدند که امروزه از آنها به عنوان جوامعی سرآمد در حوزه مذکور یاد می شود.

کشورهایی که میدان دار بخشی از اقتصاد و صنعت جهان هستند، جوامعی که امروز به حوزه هایی قدرتمند در عرصه بین المللی مُبَدَل شده اند و بخش اعظم این اقتدار مرهون توانمندی بالای آنها در بخش اقتصاد و صنعت است.

بدون تردید، الگوبرداری از  کشورهای توسعه یافته، برای جوامعی همچون ایران که در صدد صعود بر قله های جهانی (از حیث اقتصادی و صنعتی) است، منطقی محکم و هوشمندانه است که باید نسبت به عملیاتی کردن آن اقدام شود و قطعا با حصول آن ، تحقق شعار سال نیز تسریع و تسهیل خواهد شد.

البته این هدف نه یک توهم و رویا بلکه مقصودی دست یافتنی خواهد بود که با نیم نگاهی به ظرفیت های بالقوه موجود اقتصادی در کشور، این امر به روشنی قابل اثبات است .

تلاش می شود به تدریج با واکاوی مسیر طی شده اقتصادی، صنعتی کشورهای پیشرفته، این موضوع بصورت شفاف تری مورد بحث و بررسی قرار گیرد، در این گزارش با تمرکز بر تدابیر اتخاذ شده از سوی کره جنوبی در دهه های گذشته، روند توسعه اقتصادی طی شده کشور مذکور تبیین خواهد شد.

از برنامه ریزی مُدَوَن تا پرداختن به صنایع اولویت دار

مقایسه ضریب پیشرفت میان دو کشور ایران و کره جنوبی از این حیث قابل توجه است که به نوعی برنامه ریزی برای توسعه در هر دو کشور از سال 1960 میلادی کلید خورد، اما با این وجود کره جنوبی به مراتب روند پیشرفت را از حیث اقتصادی و صنعتی سریع تر از ایران پیمود و با نگاهی واقع بینانه به این موضوعِ تلخ پی خواهیم برد که شرایط اقتصادی در کره جنوبی بسیار متفاوت تر از ایران است.

این واقعیت زمانی تامل برانگیزتر می شود که ایران از حیث منابع در وضعیت بسیار مطلوب تری (در مقایسه با کره جنوبی) قرار دارد و اساسا کره‌ای ها در این حوزه، کشوری بسیار فقیر هستند اما با اتکای به برنامه ریزی هدفمند و پرهیز از تعدد و تکثر اهداف و مشخص کردن آنچه که به دنبال آن هستند، در طول 58 سال گذشته به توفیقات بسیاری نائل شده اند ، در نقطه مقابل در کشور ایران با وجود تدوین و طراحی شدن برنامه های توسعه، اما شاهد چندگانگی و تکثر بسیار بالای برنامه ها و اهداف هستیم و متاسفانه کم نیستند برنامه های تعریف شده ای که بدون حصول نتیجه یا به مقصد نرسیده اند و بصورت نیمه کاره رها شده و یا روند پیگیری آن بسیار کُند پیش می رود و همین موضوع باعث از دست رفتن فرصت های بسیاری در عرصه های صنعتی و تولیدی و به تبع آن اجتماعی شده است .

به واقع؛ میزان اهداف و برنامه ها در ایران بر روی کاغذ بسیار، اما ضریب دستاوردهای اقتصادی در مقایسه با حوزه های دیگر محدود و اندک است.

البته طرح این موضوع به معنای شکست تمامی اهداف و برنامه های از پیش تعریف شده در ایران نیست، بنابراین با توجه به ظرفیت های موجود و هزینه‌هایی که صرف تحقق برنامه‌ها شده و مقایسه آن با میزان توفیقات کشورهایی همچون کره جنوبی این واقعیت مُسَجَل می شود که از اهداف مورد نظر در برنامه های توسعه ای کشور بسیار عقب هستیم.

مرتضی قلی زاده، یکی از فعالان صنعتی و تولیدی در غرب استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، با اشاره به وجود برخی کم توجهی ها و غفلت ها در پیشبرد اهداف صنعتی و اقتصادیِ کشور اظهار کرد: این موضوع واقعیتی است که نباید به آن برچسب سیاسی و جناحی زد و با مطالعه داشته ها، برنامه ریزی ها و اهداف و نتایج حاصله ، این واقعیت محرز می شود که هم در دولت اصلاحات و هم در دوران زمامداری اصولگرایان بر کرسی اجرایی و هم در شرایط فعلی که به اصطلاح اعتدال گرایان مسئول امور اجرایی کشور هستند؛ نسبت به برخی مولفه ها و ضروریات همچون توجه به عوامل برون زا، شرایط کشور و آمار و اطلاعات و احصای دقیق آن غفلت شده است.

وی افزود: این امر واقعیتی کلی است که فارغ از برخی حوزه های خاص، در بسیاری از بخش ها حاکم بوده است و باید نسبت به تجدید نظر در آن چاره اندیشی شود، امری که در نقطه مقابل از سوی کشوری همچون کره جنوبی در 50 سال گذشته بصورتی دقیق مورد توجه قرار گرفته است و امروز نتایج این درک و دقت نظر را برداشت می‌کنند.

این فعال صنعتی و تولیدی در غرب استان تهران بیان می‌کند: کشوری همچون کره جنوبی، مسیر و چارچوب توسعه و پیشرفت خود را بر پایه صنعت قرار داد، اما این الگوی مناسب از سوی ایران آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفت و با وجود تاکید موکد رهبر معظم انقلاب به مقوله تولید که عقبه آن به همان صنعت باز می‌گردد، شاهد هستیم که همچنان ضعف ها و نارسایی های بسیاری در این بخش و به انحای گوناگون وجود دارد.

انتخاب صنایع اولویت دار با تکیه بر آمایش سرزمینیِ منطقی و معقولانه

در این میان، انتخاب صنایع اولویت دار از رویکردهای جدی کره جنوبی برای حصول پیشرفت به شمار می رفت و در هر دوره ای سیاستمداران و برنامه ریزان کره جنوبی مطابق با واقعیت های اقتصادی و شرایط حاکم بر شِبه جزیره کره، قاره آسیا و جهان به تدوین برنامه های کوتاه مدت و میان مدت مبادرت ورزیدند اما در واقع امر، اهداف کوتاه مدت تعریف شده، نَفی‌کننده استراتژی کلان تعریف شده  آنها نبود .

به موازات این رویکرد، قوانین مقتضی نیز در راستای حصول اهداف مورد نظر وضع می شد، امری که متاسفانه در ایران گاهی برخلاف آن بروز پیدا می کند و گاها اهدافی تعریف می شود اما قوانین دست و پا گیر، موانعی جدی برای دستیابی به آن ایجاد می‌کند.

در واقع امر، تمامی برنامه های کره جنوبی بر این امر تکیه داشت که صادارت خود را تقویت کند و در راستای رسیدن به این اهداف برنامه های فوق را تدوین و طراحی می‌کند.

حسین گروسی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در دوره پیشین  در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، در خصوص راز موفقیت کره جنوبی در عرصه صنعتی و اقتصادی اظهار کرد: یکی از مولفه های سازنده و اثرگذار در توسعه و شکوفایی این کشور به آموزش صحیح تکنیسین های فعال صنعتی و تولیدی خود و تاکید بر ارتقای کیِفی محصولاتش معطوف می شد که این امر همچنان در حال استمرار است.

وی افزود:کره جنوبی با توجه به شرایط، ظرفیت ها و تهدیدها و فرصت‌های شبه جزیره کره، 5 استراتژی کلی برای خود در حوزه‌های کشتی سازی، فولاد، آی تی و آی سی تی ، پتروشیمی و نفت و خود روسازی تعریف و طراحی کرد.

این نماینده اسبق مردم شهرستان های ملارد، شهریار و قدس در مجلس با اشاره به الگوبرداری کره جنوبی از مَشی و رویه جوامع موفق دنیا، تصریح کرد:کشور مذکور با اتکای به این رویکرد از تجربیات موفقیت آمیز دیگر کشورهای موفق نیز استفاده کرد و به واقع خود را بی نیاز از آن نپنداشتند و به تدریج از مواهب و دستاوردهای این الگوبرداری بهره مند شدند.

وی افزود: در کنار برنامه ریزی، تلاش ملی و هَمگانی نیز به مدد این کشور آمد و امروز در سایه این اقدامات کره جنوبی در زمره اقتصادهای برتر دنیا قرار گرفته است.

نتیجه گیری: 

از مجموع اظهارات و مسائل مطروحه این گزارش و بررسی های انجام شده می توان این‌چنین نتیجه گیری کرد که فقدان برنامهای روشن از توسعه، با تکیه بر توانمندی ها و واقعیت های اقتصادی کشور و مشخص نبودن اولویتها و خلأ مشارکت فعالانه بخش خصوصی، شرایطی را برای حوزه صنعتی و اقتصادی کشور ایجاد کرده که امروزه پس از گذشت سال ها و دهه ها از برنامه های تدوین شده موسوم به توسعه، از بسیاری هدف گذاری ها عقب هستیم.

از سوی دیگر گاهی دیده می شود برنامه های تدوین شده بسیار بلند پروازانه استد و باوجود امکان حصول آن در بلند مدت، با تعریف آن در بازه های زمانی کوتاه مدت، نتیجه‌گیری لازم حاصل نمی شود و بالتبع نتیجه این شیوه و رویکرد به برخی سرخوردگی ها منتهی خواهد شد که سازنده به نظر نمی رسد.

تلاش برای لحاظ کردن ثبات اقتصادی بر کلیت اقتصاد کشور و همت هر چه بیشتر برای جلوگیری از تحمیل شوک های اقتصادی و روانی به اقتصاد از دیگر الزاماتی است که باید به جِد مورد توجهِ تصمیم گیران و تصمیم سازان حوزه صنعت و اقتصاد کشور قرار گیرد و به طور قطع با اِعمال موراد این‌چنینی، دستیابی به موفقیت هایی هم تراز کره جنوبی که هیچ، حتی بالاتر و فراتر از کشور مذکور نه یک احتمال بلکه قَطعِ به یقین خواهد بود.

گزارش: ناصر رمضانی

انتهای پیام/