در دشت‌ها و نواحی بیابانی مرکز تا شرق ایران که پوشش گیاهی پراکنده دارند، پرنده ای زندگی می کند که دیدنش بسیار مشکل و رفتارهایش بسیار غریب است. «هوبره» پرنده‌ای‌ ‎زیبا، باشکوه، بیابانگرد و خجالتی بوده و بسیار خوب با زندگی کویری خود را وفق داده است.

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛  هوبره  پرنده ای محجوب و تماشایی درجزایر قناری ، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا زندگی می كند و در ایران هم به صورت بومی و مهاجر دیده می‌شود.

هوبره از لحاظ ترکیب و شکل ظاهری تا حدودی به بوقلمون شباهت دارد. طول‌ بدنش‌ از ‌منقار تا انتهای‏‎‎ دم‌، حداکثر به‌ ۶۵ سانتی‌متر می رسد. نر و ماده‌‏‎ شبیه‌ هم‌ هستند ولی نرها حدود ۱۰ درصد از ماده‌ها بزرگتر‏‎ند. وقتی احساس خطر می‌کند، ترجیح می دهد روی زمین راه برود یا بدود و در انتها با پروازی سنگین محل را ترک کند. بر روی زمین لانه می‌سازد اما چون رنگ موادی که لانه‌ خود را با آن می‌سازند و رنگ تخم‌های آنها، بسیار شبیه خاک مناطق بیابانی است، به همین سبب تشخیص لانه آنها آسان نیست.

تولید مثل هوبره 

پرنده ای تک همسر است و بسیار متعهد به زندگی زناشویی. در فصل جفت گیری نرها مبارزاتی را به منظور انجام خواستگاری و جلب توجه جنس ماده انجام می دهند و نمایش هایی از پرهای خود به راه می اندازند . بدین صورت که هوبره نر با متانت بال ها را بلند می کند، کاکل های اطراف گردن را پف می کند و دم را به صورت چتری پائین می آورد و سر و گردن همزمان به سمت عقب برگشته، بال‌ها حالت تهدید آمیزی به خود گرفته که حالت تحسین برانگیزی به پرنده می‌دهند. همچنین سینه به میزان چشم گیری متورم می شود و بعد به طور ناگهانی جست می زند و ناگهان بر می گردد که این عمل به رقص جفت گیری یا نمایش مرسوم است.

سپس ابتدا پرنده نر در اطراف پرنده ماده شروع به راه رفتن می کند و شاهپرهای دمی خود را به صورت نیم دایره در آورده سر را به سمت عقب برده تا روی شانه استراحت کند و بال ها را به صورت آویزان نگه می دارد و پرهای سینه و گردن به طور پیوسته و مداوم بر افراشته است که در نهایت سر را می پوشاند و این حالت سبب جلب توجه پرنده ماده می شود وگاهی تا ۳۱ نمایش دویدن در یک دوره که حدود ۷۰ دقیقه به طول انجامیده گزارش شده است.

هوبره، بمب افکن دنیای طبیعی

مستقیم فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در زمینه خصوصیات پرنده هوبره  و مناطق حفاظت شده این نوع پرنده  در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛ گفت: هوبره یک گونه ی مهم حیات وحش در سطح جهان و کشور است .

وی افزود: این نوع پرنده در طبقات فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در رده حساس و آسیب‌پذیر قرار دارد و در ضمیمه کنوانسیون جهانی گونه‌های در خطر انقراض را در برمی‌گیرد و تجارت این دسته از گونه‌ها به هر نحو غیرقانونی است.

وی درباره زندگی این پرنده زیبا و کمیاب کویری می‌گوید: این پرنده به دلیل همه‌چیزخوار بودن و استفاده از گیاهان و جانوران گوناگون، از قبیل خزندگان حتی مارمولک‌ها و بی‌مهرگان مثل سوسک، مورچه، ملخ، حلزون، کرم و عقرب برای تغذیه خود، کمک فراوانی به کشاورزان منطقه می‌کند و باعث از بین بردن آفات کشاورزی به‌صورت طبیعی می‌شود.

مستقیم ادامه داد: پرنده هوبره به خوردن  گیاه شور که علف خودروی وحشی مخصوص این مناطق است بسیار علاقه دارد و به ندرت آب می‌نوشد و بیشتر آب بدنش را از غذایی که می‌خورد، بدست می‌آورد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان  اینکه هوبره به پرنده بمب‌انداز معروف است تصریح کرد: این پرنده در برابر پرندگان شکارچی شیوه عجیب دفاعی دارد به طوری که مدفوع چسبناک خود را به صورت بمبی به سمت پرنده شکاری پرتاب و پر و بال پرنده شکاری به هم می‌چسبد.

مستقیم با اشاره به موقعیت بکر، تنوع زیستی و  آب و هوایی خراسان جنوبی گفت: کویرها و بیابان های خراسان جنوبی یکی از  مهم ترین زیست گاه های حیات هوبره است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: 213 هکتار تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان قرار دارد که در تمام مناطق حفاظت شده از جمله شهرستان های طبس، سربیشه، نهبندان، درمیان و زیرکوه پرنده هوبره یافت می شود.

وی اظهار کرد: با وجود خشکسالی های چندین ساله در استان، جمعیت حیات وحش به دلیل مبارزه با قاچاق حیات وحش، برگزاری کارگاه های آموزشی در بین افراد، فرهنگ سازی در جوامع محلی برای مقابله با شکار پرندگان ، عدم تخریب زیست محیطی و همچنین افزایش مدیریت در مناطق حفاظت شده استان افزایش یافته است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی به تلاش عده‌ای فرصت‌طلب برای شکار این پرنده گران‌قیمت اشاره‌کرد و بیان کرد: با توجه به علاقه شدید اعراب به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج‌فارس به این پرنده، سالانه شکارچیان فرصت‌طلب از جنوب کشور به مناطق کویری آمده و پس از صید و زنده گیری این پرنده آن‌ها را از مرزهای جنوبی کشور خارج و با قیمت‌های بسیار گزاف در کشورهای عربی به فروش می‌رسانند و باعث از بین رفتن نسل این پرنده در منطقه می‌شوند.

وی درباره معضلات زیست‌محیطی که شکارچیان بر اثر تله گذاری در عرصه‌های محیط‌زیست ایجاد می‌کنند گفت:  شکارچیان به دلیل نحوه جای‌گذاری تله در زمین باعث می‌شوند بوته‌های منابع طبیعی و درختچه‌های موجود در عرصه‌ها آسیب ببیند.

مستقیم درباره جریمه‌ای که برای شکارچیان و سودجویان این معامله قاچاق تعیین‌شده اعلام می‌کند: جریمه شکار هر قطعه پرنده هوبره ۲۰ میلیون تومان است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به مبارزه گسترده یگان حفاظت محیط زیست استان با قاچاق پرندگان گفت: در سال گذشته تنها 3 مورد قاچاق هوبره در استان دستگیری شده است.

وی گفت: هدف این سازمان پیشگیری از قاچاق پرنده است و تلاش می کند قبل از اینکه شکار  را انجام دهد افراد را دستگیر کنند.

قاچاق تهديدی جدی در کمين هوبره

درّی کارشناس محیط زیست خراسان جنوبی  در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛ در زمینه قاچاق پرنده هوبره گفت: امروزه قاچاق تهديدی جدی است كه زيست هوبره را در دشت های خراسان جنوی به مخاطره انداخته و روز به روز آهنگ انقراض اين گونه زيبا را بيشتر می کند، اين درحالی است که عوامل طبيعی از جمله خشکسالی نيز جمعيت اين پرنده در حال انقراض را تهديد می کند.

وی افزود: اکوسيستم های کويری يکی از مهم­ترين زيستگاه ­های حيات وحش بومی، مهم و حمايت شده ای نظير گورخر ايرانی، جبير، آهو، يوزپلنگ، کاراکال، هوبره ، انواع کوکر، زاغ بور و انواع پرندگان شکاری با ارزش به شمار می روند.

درّی با اشاره به اینکه تا چندی  پيش کوير را خطای طبيعت می پنداشتند و آن را قابل حفاظت نمی دانستند، اظهار کرد: کوير از نظر منابع بيولوژيک به قدر کافی غنی بوده و حفاظت از آن همانند ساير اکوسيستم ها و به عنوان بخشی از تنوع بيولوژيک طبيعت ضروری است.

کارشناس محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: متاسفانه در ساليان گذشته تنوع زيستی كه به عنوان ارزشمندترين منبع خدادادی ما شناخته می شود، مورد بيشترين بی مهری قرار گرفته و در ميان تمام مصائب حاصل توسعه و تكنولوژی، فاجعه نابودی گونه ها و از بين رفتن ميراث گران بهای زمين به گونه ای برجسته خودنمايی می كند.

وی تصریح کرد: در اين ميان شکار و قاچاق هوبره به کشورهای حوزه خليج فارس به دليل علاقه بسيار زياد شيوخ عرب، نسل اين پرنده را در آستانه انقراض قرار داده است.

درّی ادامه داد: اين امر سبب شده است که همه ساله در فصول پاييز و بهار تعدادی از افراد سودجو و فرصت طلب به زيستگاه های هوبره در نقاط مختلف کشور گسيل شوند و اقدام به زنده گيری و صيد اين پرنده کنند و  شكار بی رويه و تخريب های فوق العاده زيستگاهی، جمعيت شان  نسبت به سال های گذشته كاهش چشمگيری داشته است.

به گفته وی امروزه متأسفانه تهديد جدی كه زيست هوبره را در دشت های خراسان جنوبی به مخاطره انداخته است، قاچاق آن توسط افراد اجير شده شيوخ عرب كشورهای حوزه خليج فارس می باشد.

بطوری که قاچاق اين گونه ارزشمند به کشورهاي عربی حاشيه خليج فارس موجب کاهش جمعيت هوبره در اين منطقه شده است و این کشورها  بخاطر سنت ديرينه ای که در تربيت پرندگان شکاری دارند، اقدام به شکار هوبره می کنند و اين مهم ترين عامل تهديد و قاچاق اين پرنده است.

به اميد روزی که دشتهای ايران و از جمله خراسان جنوبی را خالی از زيبايی های خداوندی چون هوبره  زيبا نبينيم و همتی بلند در حفظ اين گونه و برخورد با قاچاقچيان داشته باشیم.

گزارش از اکبر ابادی

انتهای پیام/س