به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، طبیعت کشورمان ایران در هر گوشه‌ای به رنگی درآمده تا با جلوه‌های زیبایش چشم‌ها را نوازش دهد و گاه با پدیده‌ای حیرت انگیز غافلگیرمان کنند.

گورستان سفید چاه

قبرستان تاریخی سفید چاه  یا آن‌طور که به طبری گفته می‌شود اسپه چاه را مربوط به دوره تیموریان می‌دانند که در شهرستان بهشهر استان مازندران است که به گفته ساکنان محلی، در روستای سفیدچاه سنگ قبر مردگان براساس شغل آن‌ها حکاکی و ساخته می‌شد.

قبرستان اسرار آمیز سپید

گورستان سفید چاه که به گورستان سپید نیز شهرت دارد، در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه قرار دارد و نخستین قبرستان مسلمانان در ایران است.

اسم روستای سفیدچاه را گورستان اسرارآمیزش سر زبان‌ها انداخته طوری که در منطقه گلوگاه بهشهر، تقریبا کسی نیست که چیزی از داستان‌های شگفت انگیز گورستان تاریخی این روستا نشنیده باشد.

مردم گلوگاه از ۵۰ پارچه آبادی دور و اطراف، مرده هایشان را به دوش می‌گیرند و الله اکبرگویان به سفیدچاه می‌آورند تا جایی در گورستان این روستا برایشان دست و پا کنند.

گورستان پرطرفدار سفیدچاه روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و کم کم خانه‌ها و زمین‌ها را پس می‌زند تا برای مردگان جا باز کند.

این مکان به جز خاک سفیدرنگش، یک تفاوت دیگر هم با دیگر گورستان‌های ایران دارد؛ در بخش تاریخی گورستان، تقریبا تمام سنگ قبر‌ها بالای سر مزار متوفیان سر پا ایستاده اند. سنگ قبر‌هایی که هر کدام تابلوی اعلاناتی هستند برای شناساندن شخصیت فرد متوفی.

سفید چاه از نگاه بومیان منطقه

یکی از ساکنان محلی روستای سفید چاه در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، گفت: سنگ قبر مردگان براساس شغل آن‌ها حکاکی و ساخته شده است.

وی افزود: اهالی منطقه باور دارند اگه مرده‌گانشان را در این گورستان دفن کنند تمام گناهان مرده‌ها بخشیده می‌شود.

یکی دیگر از اهالی روستا نیز گفت: مردم روستا معتقدند که خاک سفید این روستا نمی‌گذارد اجساد مردگانشان بپوسد.

یکی دیگر از اهالی روستا در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، گفت: سال‌های طولانی است که برخی از مردم گلوگاه و روستا‌های همجوار بهشهر و گلوگاه، مردگان خود را برای دفن به این منطقه می‌آورند و به این منطقه و بخشودگی مردگان و خاصیت خاک آن اعتقاد دارند و نمی‌توان از دفن مردگان جلوگیری کرد.

سرشناس‌ترین اهالی گورستان روستای سفیدچاه

سرشناس‌ترین اهالی گورستان روستای سفیدچاه ۳ نواده امام موسی بن جعفر (ع) هستند؛ ابراهیم (ع)، منصور (ع) و عبدالرحمان (ع) که از ظلم و جور خلفای مستبد فراری شدند و برای همین در این دیار ماندند ؛ از جمله دیدنی‌های مقبره این ۳ تن، صندوقچه‌ای چوبی است که اهالی روستا مانند چشم هایشان از آن محافظت می‌کنند.

بزرگترین کتابخانه سنگی ایران

شریفی معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران  گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های این گورستان، قرار داشتن سنگ قبر‌ها به حالت عمودی است که برای نشان دادن این که هر کدام از مردگان چه شغلی داشتند، ابزار و ادوات شغلی افراد روی سنگ‌ها حک شده و حتی برای اینکه مشخص بشود داخل این قبر‌ها زن یا مرد به خاک سپرده شده نماد‌هایی وجود دارد که این نقش و نگار‌ها باعث زیبایی این گورستان شده و به سفید چاه شهرتی جهانی بخشیده است.

وی افزود: فرم ظاهری سنگ مزار‌ها از نوع ریشه دار صحرایی است و برای شناسایی هر متوفی یک سنگ برای بالای سر و دیگری برای پایین پا در نظرگرفته شد.

 معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: سنگ‌های این گور‌ها به شکل مکعب مستطیل، با آجر یا گل پخته ساخته شده است و قدمت برخی از این سنگ‌ها به بیش از ۴ هزار سال می‌رسد.

شریفی افزود: سنگ قبر‌های این گورستان از قرن نهم تا چهاردهم دارای تزیینات ساده از گل و برگ اسلیمی و نقوش محرابی شکل، گره چینی و دوایر تزیین با نماد خورشید و گل‌های چند پر است.

وی گفت: نقش شانه به صورت دوطرفه برای خانم‌ها و شانه یک طرفه مخصوص آقایان علاوه بر شناسایی جنسیت متوفی به منظور آراستگی درپیش یزدان در روز رستاخیز به شمار می‌آید.

وی افزود: قدیمی‌ترین متن کتیبه گورستان سفید چاه مربوط به سال ۸۳۰ هجری است.

یافتن کهن‌ترین باور‌های روستاییان ۴ هزار سال قبل در قبرستان اسرار آمیز

شریفی گفت: این گورنگاره‌ها دربردارنده نقش‌هایی از کهن‌ترین باور‌های آیینی و اسطوره‌هایی است از باور‌هایی که در پیوند با ستایش مظهر طبیعت تا باور‌هایی در پیوند بازروان و میترا نگار کنده‌هایی پررمزو راز از خورشید، ماه، ستارگان، برج ملکی، شاهین، درخت، سرو، مار، پرندگان، کوه، رود جنگ افزار‌هایی مانند تیرو کمان وشمشیر، گل هاو گیاهان، خانه و در پنجره و پرده و هزاران نقش باستانی رازآلود انشراعی دیگر که از اعماق تاریخ بارآمده و طبقه بندی و تحلیل آن‌ها نیاز به پژوهش گسترده و طولانی مدت دارد.

 معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران افزود: سنگ‌های قرن نهم دارای تزیینات ساده از گل وبرگ اسلیمی و نقوش محرابی شکل است و سنگ‌های قرن ۱۰ و ۱۱ با نقوش بسیار متنوع محرابی کادربندی و گره چینی کتیبه‌های کنونی معلقی و تزیینات زیبای اسلیمی و دوایر تزیین با نماد خورشید و گل‌های چندپر تزیین است و سنگ مزار‌های قرن ۱۳ و ۱۴ که از سنگ خاکستری رنگ است غالبأ فاقد هنر خوشنویسی است.

وی گفت: خطوط به عنوان یک نوع فراش سطحی است و نوشته به صورت بسیار ساده در متن سنگ و شامل نام متوفی، نام والد، تاریخ وفات و حواشی پشت سنگ معمولأ به نقوش اختصاص داده شده است.

آنچه در گورستان سفیدچاه بیش ازهمه جلب توجه می‌کند حضور بالغ بر ۱۵ تا ۲۰ هزار قطعه سنگ ایستاده است که بیشترین آن‌ها از نوع خاکستری رنگ است.

در بین نقوش نقش شانه به صورت دوطرفه برای خانم‌ها و شانه یک طرفه مخصوص آقایان علاوه بر شناسایی جنسیت متوفی به منظور آراستگی درپیش یزدان در روز رستاخیز بشمار می‌آید.

گورستان سفیدچاه از بخش یانه سر است که در منتهی الیه جنوب شرق مازندران و محل اتصال استان‌های مازندران، گلستان، سمنان از ناحیه کوهستانی البرز قرار دارد.

سنگ قبر‌های تاریخی و حدود هزارساله اولین قبرستان مسلمانان ایران واقع در روستای سفیدچاه در بخش یانه سر هزارجریب بهشهر به سرقت می‌رود و این میراث فرهنگی که در فهرست ملی ایران ثبت شده است از این گورستان خارج می‌شود.

این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۸۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قبرستانی مشابه قبرستان تاریخی سفید چاه در روستای تجرخیل شهرستان بهشهر

در کنار امامزاده عبدالله در روستای تجرخیل شهرستان بهشهر قبرستانی قدیمی خودنمایی می‌کند سنگ قبر‌های ایستاده که در روی سنگ هایش نقش‌های از شانه، خنجر، شمشیر، حیوانات به چشم می‌خورد.

مرتضی بذر افشان در کتاب سیمای ساری صفحه ۷۲ از کتاب دائره المعارف تشیع جلد ۳ صفحه ۳۲۹ متذکر شده است امامزاده عبدالله در چهار دانگه هزار جریب ساری وبهشهر دارای بقعه وحرم است ودارای صندوق‌های متعدد بوده است ودر یکی از این صندوق‌ها نگاشته شده امامزاده عبدالله از فرزندان حضرت جعفر امام صادق (ع) است که در کتاب بیست هزار زیارتگاه جهان از کتب خطی آستان قدس جلد ۹۸ صفحه ۱۰۰ می‌نگارد که امامزاده عبدالله در روستای تجریل خیل مدفون است.

از دیگر جاذبه‌های مذهبی و طبیعی می‌توان به چشمه معدنی و خنک در فاصله کمتر از ۳۰۰ متری امامزاده عبدالله اشاره کرد وگفت: با دارا بودن حوضچه روباز گردشگران ومسافران تابستان تنی به آب می‌زنند.

رودخانه با سرشاخه‌های متعددی وجود دارد که سال‌ها براثرسیل خانه‌های روستایی تخریب شد وهم اکنون تعداد خانه‌های روستای به تعداد انگشتان دست نمی‌رسد.

خانم‌های روستای مسیر بازار پخت نانشان گرم است و از سوغات این روستا می‌توان به نان محلی، دوغ و ماست محلی اشاره کرد.
اگر علاقمند به کوهنوردی هستید می‌توانید به این روستا سفر داشته باشید.

سنگ‌های این گور‌ها که برخی از آن‌ها از آجر یا گل پخته ساخته شده دارای قدمتی بیش از ۴ هزار سال است.

روستای تجرخیل در قسمت جنوب شرقی روستای لند و در همسایگی روستا‌های بادابسر و پابند و بند بندبن است.

گزارش از آتنا رستمی آله خیلی

انتهای پیام/آ