عضو وابسته فرهنگستان علوم درباره علل فوران آتش فشان دماوند و تأثیرات بعدی آن روی فعالیت‌های زمین شناسی منطقه توضیح داد.

مهدی زارع استاد زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله کشور و عضو وابسته فرهنگستان علوم در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه فن‌آوری‌ گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛  درباره علت فعال شدن آتش فشان دماوند، اظهار کرد: تحولات دماوند را از دید زلزله شناسی، ژئوفیزیکی و مخاطرات طبیعی رصد کردم، بر این اساس آخرین فوران این کوه به هفت هزار و 300 سال قبل مربوط می‌شود و برخی پژوهشگاه ها از فوران مهم و انفجار قله در اوایل آخرین عصر یخبندان(WURF) حدود 24 هزار سال قبل خبر می‌دهند.

وی ادامه داد: اکنون از نظر انفجار و فوران، کوه دماوند خاموش است اما فعالیت این آتش فشان با توجه به خروج گازها و بخارهای فومرولی از آن همچنین وجود چشمه‌های آب گرم به عنوان یک سامانه فعال شناخته می‌شود.

در شرایط خاص وقوع زمین لرزه‌های مهم می‌تواند به انفجار در قله‌های آتش فشانی هم بینجامد

زارع با اشاره به اینکه مخروط دماوند نزدیک سامانه زمین ساختی با ترا گذر کششی شکل گرفته است، گفت: طبیعی است که فعل و انفعالات زمین ساختی در دماوند به فعالیت‌های آتش فشانی بر گسلش در حوزه مخروط دماوند اثر بگذارند.

عضو وابسته فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه پرداخت احتمال تحریک گسل‌های پیرامون سامانه‌های آتش فشانی بزرگ است، گفت:‌ در ژاپن در پی سری فعالیت‌های ولکانیکی از ماه فوریه 1998 پیرامون سامانه آتش فشانی ایواته در سوم سپتامبر 1998 زمین لرزه‌ای با بزرگی 6.1 در جنوب غرب سامانه آتش فشانی رخ داد.

فوران آتشفشان دماوند؛ از شایعه تا واقعیت

وی ادامه داد:‌ در شرایط خاص وقوع زمین لرزه‌های مهم می‌تواند به انفجار در قله‌های آتش فشانی هم بینجامد به عنوان مثال بر پایه‌های پژوهشی هیل از سازمان زمین شناسی ایالات متحده دو روز بعد از زلزله معروف 22 می 1960 با بزرگی 9.5 در والدیویا شیلی آتش فشان کوردون کاله در مرکز شیلی فعال شد همچنین آتش فشان کیلالوگای هاوایی تنها نیم ساعت بعد از زلزله 29 نوامبر با بزرگی 7.5 رخ داد.

تحریک وقوع زمین لرزه روی گسل های فعال تأثیر گذار است

زارع تصریح کرد:‌ تحریک وقوع زمین لرزه روی گسل های فعال تأثیر گذار است و با انعکاس افزایش حجم همچنین انقباض و فشرده شدن اتاقک ماگمایی در پوسته رخ می‌دهد.

استاد زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله کشور افزود: مشاهدات نشان می‌دهد، وقتی آزاد شدن تنش بر اثر فعالیت‌های ورکانیکی به حد 5تا 7 درصد افت تنش هنگام گسیختگی گسلش برسد احتمال تحریک گسل‌های اطراف سامانه آتش فشانی و وقوع زمین لرزه وجود دارد بنابراین لازم است تا تحریک احتمالی گسل‌های اطراف سامانه آتش فشانی دماوند( گسل‌های مشا، لار، فیروزکوه، شمال تهران، کندوان، بلده و شمال البرز) بر اساس فعالیت دائمی چنین سامانه‌ای با دقت سنجیده شود.

فوران آتشفشان دماوند؛ از شایعه تا واقعیت

وی بیان کرد: تحریک وقوع زمین لرزه بر اثر فعالیت سامانه آتش فشانی از خطر انفجار در قله آتش فشانی دماوند مهمتر است چرا که ممکن است خطر انفجار در مخروط دماوند و خروج گدازه به عنوان خطری فوری مطرح نباشد ولی خطر زمین لرزه شدید به دلیل وجود گسل‌های فعال و تغییر شکلی که در پوسته دائما رخ می‌دهد خطری دائمی محسوب شده که احتمال فعالیت‌های سامانه دماوند را افزایش می‌دهد.

پژوهش‌ها درباره یخچال‌های ایران در کشور آغاز شده است

زارع با اشاره به اینکه پژوهش‌ها درباره یخچال‌های ایران به ویژه مطالعات مهندسی در سازمان زمین شناسی کشور آغاز شده است، گفت: در مورد آتش فشان دماوند پژوهشگران مختلف داخلی و خارجی فعالیت‌های تحقیقاتی داشته‌اند و پژوهش‌های سازمان زمین شناسی ایالات متحده در سال 1979 نشان می‌دهد در آخرین عصر یخ دما در ناحیه ایران حدود 4تا 5 درجه از نیمه اول سده بیستم سردتر بوده است. این در حالی است که در سال 2018 دمای هوا در ایران به طور متوسط حدود 3 درجه از نیمه اول سده بیستم گرمتر شده است.

عضو وابسته فرهنگستان علوم ادامه داد: پژوهش دیگری در سال 2010 در منطقه شمال شرق آمریکا نشان می‌دهد ذوب شدن یخچال‌ها در آخرین مرحله از عصر یخ بین 16 هزار تا 10 هزار سال قبل علاوه بر عقب نشینی وسیع حوزه یخبندان در آمریکای شمالی به جابجایی رسوبات در همین منطقه منجر شده است.

فوران آتشفشان دماوند؛ از شایعه تا واقعیت

وی گفت: بر این اساس تحریک برای رخداد زمین لرزه 1811 و دو زمین لرزه در سال 1812 همچنین زمین لرزه در آگوست 1886 در پهنه گسله نیومادریک در شرق آمریکا به ذوب شدن یخ‌ها و عقب نشینی این جبهه یخچالی مربوط بوده است.

زارع ادامه داد: از بین رفتن عمده یخچال‌های ایران در آخرین مراحل عصر یخ حدود 25 تا 10 هزار قبل)در بحث‌های مهمی از نواحی البرز مرکزی با بخشی از مهمترین نواحی پهنه‌های گسل‌ های لرزه زای البرز مرکزی منطبق است و از نظر بازه زمانی هم با عقب نشینی ناحیه یخچالی در آمریکای شمالی مشابهت تقریبی نشان می‌دهد.

عضو وابسته فرهنگستان علوم بیان کرد: بنابر شرایط موجود برای برآورد واقع بینانه از آنچه که گرمتر شدن زمین در آینده ایران را می‌تواند ایجاد شود لازم است علاوه بر پیگیری پژوهش‌ها روی نواحی و رسوبات یخچالی ایران و پژوهش‌های میدانی و تفصیلی روی احتمال تحریک رخداد زمین لرز‌های شدی و بزرگ بعدی منجر شود.

لرزه‌های آتش‌فشانی کاملا قابل تفکیک از زلزله‌های تکتونیکی هستند

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا این فعالیت های اخیر لرزه‌خیزی مناطق اطراف آتش‌فشان موجب فعال شدن دماوند می شود یا خیر؟ گفت: دماوند لرزه‌های آتش‌فشانی دارد که به دلیل کوچک بودن بزرگی آن اکثرا در گزارش‌های پژوهشگاه زلزله و موسسه ژئوفیزیک ثبت نمی‌شوند، اگرچه به ندرت در برخی گزارش‌ها شاهد ثبت لرزه‌های دماوند هستیم.

زارع ادامه داد: لرزه‌های آتش‌فشانی کاملا قابل تفکیک از زلزله‌های تکتونیکی (مربوط به گسل ها) هستند و در بررسی های دهه اخیر شواهدی مبنی بر احتمال انفجار فوری در مخروط آتش‌فشانی دماوند نیافتیم اگرچه در اطراف منطقه دماوند لرزه‌های متعددی رخ داده و می‌دهد اما این لرزه‌ها الزاما گواهی برای وقوع سریع انفجار این مخروط نیستند تا پس از آن شاهد آتش‌فشانی با خروج مواد مذاب باشیم.

فوران آتشفشان دماوند؛ از شایعه تا واقعیت

عضو وابسته فرهنگستان علوم گفت: البته باید به این سوال هم پاسخ داده شود که آیا فعالیت و سیستم کوه دماوند بر گسل‌های اطراف تاثیرگذار است؟ واقعیت این است که فعالیت دماوند بر گسل‌های اطراف خود اثرگذار بوده و پژوهش‌ها نشان داد که سامانه آتش‌فشانی دماوند از نظر میزان جابه‌جایی، تغییر ریتم و تعداد وقوع زمین‌لرزه بر گسل‌های فعال اطراف اثرگذار است.

زارع بیان کرد: درصورتی که فعالیت مجموعه آتش‌فشانی دماوند برگسل‌های اطراف منجر به زلزله‌های کوچک شود چندان مورد توجه نیست به عبارت دیگر زلزله‌های کوچکی که در اطراف دماوند و به دلیل آتش‌فشانی بودن این مخروط رخ می‌دهد فقط مورد توجه محققان قرارمی گیرد و مورد توجه عموم قرارنمی گیرند.

آتش‌فشان دماوند می‌تواند موجب ایجاد زلزله‌ ای بزرگ در گسل‌های اطراف خود شود

وی با اشاره به اینکه آتش‌فشان دماوند می‌تواند موجب ایجاد زلزله‌ ای بزرگ در گسل‌های اطراف خود شود و براثر آن گسل شمال تهران، مشا، لار، ‌بلده، لاسم، کندوان، ایوانکی و... فعال شوند، گفت: فعال شدن این گسل‌ها از لحاظ تئوری ثابت شده است و آتش‌فشان‌ها می‌توانند موجب تحریک گسل‌ها و سپس فعالیت آنها و وقوع زمین‌لرزه شوند، تاثیرات بزرگ آتش‌فشان دماوند برگسل‌های تهران مورد توجه مردم قرار می‌گیرد زیرا در صورت تاثیر آتش‌فشان بر گسل‌ها زلزله‌یی بزرگ رخ می‌دهد.

زارع بیان کرد: سوالی که پس از اعلام اثرگذاری آتش‌فشان‌ها برگسل‌های اطراف خود مطرح می‌شود این است که سیستم آتش‌فشان با چه ریتمی می‌تواند موجب تحریک گسل‌های اطراف خود شود؟ ببراساس یافته‌های این تحقیق، در بازه‌های زمانی بزرگ فعالیت آتش‌فشان دماوند با زلزله‌های بزرگ قابل ارتباط است و به نظر می‌رسد همان‌گونه که فعالیت دماوند در تحریک وقوع زلزله‌های بزرگ موثر است با وقوع زلزله‌هایی با بازه زمانی کوتاه هم مرتبط است البته این موضوع از لحاظ تئوری کاملا قابل اثبات است.

عضو پژوهشگاه بین المللی زلرله شناسی گفت: با توجه به اینکه دماوند از لحاظ سیستم زمین‌شناسی فعال است، امکان فعال شدن دماوند در سال‌های آینده وجود دارد اما درباره اینکه آیا هم‌اکنون شواهدی مبنی برفعالیت قریب‌الوقوع این قله وجود دارد یا نه؟ باید اعلام کرد که براساس تحقیقاتی که انجام شده شواهدی حاکی از اینکه این قله به زودی فعال می‌شود، از دیدگاه زلزله شناختی و ژئوفیزیکی وجود ندارد.

انتهای پیام/

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۵
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۳۴ ۲۶ فروردين ۱۴۰۱
من عاشق زمین شناسی هستم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۰۹ ۰۸ بهمن ۱۳۹۹
به نظر من اگه دماون فوران کنه،یکم‌زمین گاز و.... از بین میره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۳۵ ۱۲ آذر ۱۳۹۹
ایا ممکن است تا اخر سال فوران کند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۴۶ ۱۹ آبان ۱۳۹۹
بیچاره ایران
Iran (Islamic Republic of)
Vkook
۱۹:۴۷ ۰۵ مرداد ۱۳۹۹
لطفا به فکر راه حل باشید نه به مردم استرس وارد کنید
Ukraine
ناشناس
۲۱:۵۷ ۲۸ دی ۱۳۹۸
فیروز کوه زلزله آتشفشان ....
به دماوتد پیوتد...
Ukraine
ناشناس
۲۱:۵۵ ۲۸ دی ۱۳۹۸
سلام فیروزکوه زلزله خیز شد..
اتش نشان ...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۲۷ ۱۹ تير ۱۳۹۸
خنده داره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۱:۰۴ ۱۳ فروردين ۱۳۹۸
باید هرچه زودتر به فکر جابجایی پایتخت باشند زلزله مهیب در کمین است
United States of America
ناشناس
۲۲:۳۸ ۲۰ اسفند ۱۳۹۷
کاش دماوند فوران می کرد!
Iran (Islamic Republic of)
4040
۱۳:۳۳ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
ایزان دماوند ش هم فعاله
Iran (Islamic Republic of)
4040
۱۳:۳۳ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
ایزان دماوند ش هم فعاله
Iran (Islamic Republic of)
علی۳۱۳
۰۱:۴۷ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
شاید دماوند هم میخواد فریاد بکشه اونم دیگه خسته شده از این همه گرونی
France
ناشناس
۰۰:۴۶ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
لطفا به پيگيري اين موضوع بپردازيد. صرف گفتنش در اينجا فقط يه استرس به استرساي اين مردم اضافه ميكنه، فقر گشنگي،قحطي،فساد اقتصادي،زلزله،فوران آتشفشان
France
ناشناس
۰۰:۴۶ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
لطفا به پيگيري اين موضوع بپردازيد. صرف گفتنش در اينجا فقط يه استرس به استرساي اين مردم اضافه ميكنه، فقر گشنگي،قحطي،فساد اقتصادي،زلزله،فوران آتشفشان
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۰۹ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
به امید روزی که فوران کنه بهش افتخار کنیم.حداقل یه کوه سرافراز داریم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۰:۰۹ ۱۳ شهريور ۱۳۹۷
به امید روزی که فوران کنه بهش افتخار کنیم.حداقل یه کوه سرافراز داریم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۰۰ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
بمیرم براش اونم دیگه از این همه فشار وبی انصافی به ستوه اومده
Iran (Islamic Republic of)
عباس
۱۹:۵۶ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
والا اون موقع که فعال نبود به حال ما هیچ فرقی نمی کرد حالا که فعال شده هم همینطور
با این وضعیت دیگه اصلا برامون فرقی نمیکنی
بیاد یا نیاد ، یا میمیریم یا زنده میمونیم اگر هم زنده موندیم با این وضع بعدش میمیریم
Iran (Islamic Republic of)
علی
۱۹:۵۵ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
برای من جای سو اله که چرا در سالهای 1330 تا 1346 در ایران و در منطقه ما در گلستان برف سنگین تا ارتفاع 1 الا 2 متر داشتیم ولی الان برف که هیچ باران هم نمی باره یعنی این هم به مسایل زمین شناختی مربوط میشه ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۱۷ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
اگر هم فوران کنه هیچ کاری نمیتونید بکنید مثل گرانی و . . . .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۴۳ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
ملک ارزان میشود
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۱۷ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
همینو کم داشتیم.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۰۹ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
دماوند که یه کوه هس اتشفشان که نیس
Iran (Islamic Republic of)
Pooladi
۱۹:۳۷ ۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۱
خیر. دماوند آتشفشان نیمه فعاله.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۲۸ ۱۲ شهريور ۱۳۹۷
با سلام وخسته نباشید خدمت دوستان،بعضی از اساتید بحث ها علمی رو خیلی منسجم و قابل درک برای عموم بیان میکنن که هر فرد عادی راحت میتونه مطلب رو متوجه بشه ولی متاسفانه اکثرا اساتید رعایت سطح علمی عموم رو نمیکنن و مطالبشون غیر قابل فهم و پراکنده به نظر میرسه
آخرین اخبار