به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در طول چهار دهه اخیر، اقتصاد ایران و بویژه سه تا چهار ماهه اخیر، شرایط متفاوت و تعجب برانگیزی را تجربه کرده، گرانی طلا، ارز و سکه، خودرو و اکثریت قریب به اتفاق اقلام و محصولات اساسی مردم، شرایط ویژه‌ای را در بازار کشور ایجاد کرده، در این میان کمبود و گرانی پوشک بچه، بسیار تأمل برانگیز و تعجب آور به نظر می‌رسد.

به واقع می‌توان پوشک بچه را در دایره اقلام و محصولات اساسی مردم قلمداد  کرد و اگر نگوییم تمامی افراد و گروه‌های اجتماعی، اما خانوار‌هایی که صاحب فرزندان خردسال و کودک هستند این مشکل را به‌صورت بسیار ملموسی درک و احساس می‌کنند.

سخن از چندین برابر شدن قیمت پوشک بچه و فراتر از آن کمیابی و محدود شدن عرضه آن است.

در این میان، بازار شایعات داغ‌تر از همیشه بر هیزم پیچیده‌تر شدن اوضاع در آتش گرانی و هراس و نگرانی افزوده است و متأسفانه برخی از توزیع کنندگان این محصولات بر گران‌تر شدن آن تأکید می‌کنند و هنگامی که دلیل و علت را جویا می‌شویم، اظهار ناآگاهی می‌کنند و جالب اینجاست در عین ناآگاهی بر گران‌تر شدن چنین اقلامی تأکید می‌کنند که طرح چنین عباراتی متأسفانه بر نگرانی هر چه بیشتر والدینِ نوزادان می‌افزاید، عباراتی که (الان بخر که در آینده گران‌تر خواهد شد) پیش از این در قالب گزارشی مفصل به پیامد‌ها و بازتاب مخرب آن اشاراتی شد.

بیشتر بخوانید: جمله‌ای که کالاها را گران‌تر می‌کند! 

فارغ از این اظهارات، تلاش می‌شود با انعکاس سخنان و مصاحبه دستگاه‌ها، مسئولان ذی ربط و فعالان تولیدیِ پوشک بچه، عوامل و دلایل شرایط فعلی و گرانی و کمبود پوشک بچه مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

بنابر گزارش‌های موجود در رسانه ها، نزدیک به ۱۵۰ واحد تولیدی در کشور با ظرفیت تولید ۲۸۰ هزار تُن، دارای مجوز صنعتی تولید پوشک بچه معمولی، پوشک بزرگسال، نوار بهداشتی و غیره هستند.

با این وجود در حال حاضر بازار از حیث قیمت و عرضه پوشک بچه در شرایط طبیعی قرار ندارد، آنچنان که اخبار واصله نشان می‌دهد ماده اصلی تولیدکننده پوشک وارداتی است و به تبع با توجه به مشکلات ارزی اخیر کشور، این موضوع بر قیمت پوشک تأثیر مستقیمی می‌گذارد.

قاعدتا تولیدکننده برای تولید محصول مربوطه، نیازمند مواد اولیه لازم است و زمانی که عرضه مواد اولیه و تأمین آن دچار اختلال شود، تبعات این عارضه، بر وضعیت تولید تأثیرگذار خواهد بود و همین مساله به کمبود محصول و کالای مورد نیاز مردم منتهی خواهد شد.

تولید پوشک بچه و بزرگسال (مخصوص ناتوانان جسمی و حرکتی، معلولان نخاعی و غیره) در قالب محصولات سلولزی قابل تعریف هستند که پایه تولیدی آن بر خمیر کاغذ و خمیر تیشو استوار است و متأسفانه حدود ۵۰ درصد از مواد اولیه صنایع سلولزی وارداتی است و از کشور‌هایی همچون چین، کره جنوبی و کانادا خریداری می‌شود.

از دیگر سو، مشخصا در ارتباط با مواد اولیه، تولید پوشک بچه، ۷۵ درصد از مواد تشکیل دهنده آن وارداتی است که این میزان و ضریب از وابستگی برای صنعت مذکور در کشور نقصان و عارضه‌ای بزرگ به شمار می‌رود.

آیا گمرک، در ارتباط با ترخیص مواد اولیه برخی محصولات زیاده خواهی می‌کند؟

ظاهرا، فارغ از مشکلات موجود، برخی از مسائل و نارسایی‌های داخلی نیز مزید بر علت شده تا در شرایط فعلی، شاهد چنین آشفته بازاری در عرصه محصولات و کالا‌های موسوم به پوشک بچه باشیم.

چندی پیش، امیرعلی میرآخوری، یکی از فعالان حوزه تولید کالا‌ها و محصولات وابسته به مواد سلولزی در گفت‌وگو با رسانه‌ها تصریح کرد: اگرچه نرخ ارز، بر میزان قیمت محصولات مذکور بسیار اثرگذار است، اما برخی موارد باعث ظهور و بروز مشکلات در حوزه مذکور (پوشک بچه و غیره) شده که کمتر به آن پرداخته می‌شود.

وی در تشریح این موضوع گفت: "اکنون بیش از یک ماه است که ظرفیت تولید ما کاهش یافته و این به دلیل واردات مواد اولیه نبوده، بلکه برای زیاده خواهی سازمان پرتوقعی مثل گمرک است که بیان می‌کند کالای وارد شده را باید با ارز آزاد محاسبه و ترخیص کنید و این در حالی است که در زمان ثبت سفارش ما، ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان بوده وکار‌ها نهایی و کالا وارد شده، اما اکنون قصد دارند با این اقدام، پول بیشتری از وارد کننده دریافت کنند. "

وقتی صادرات، به بازار کشور آسیب می‌زند/ رفتار محتکران در شرایط سخت بازار از تحریم‌ها مخرب‌تر است

همواره از صادرات به عنوان یکی از مولفه‌های ضروری و حائز اهمیت در توسعه اقتصادی و پیشرفت کشور‌ها یاد می‌شود و به تبع این قاعده و اصل در خصوص ایران نیز مصداق دارد و نمی‌توان و نباید کشورمان را از این رویکرد سازنده و تجربه شده، مستثنی قلمداد کرد آنچنان که اساسا در سیاست‌های موسوم به اقتصاد مقاومتی به امر صادرات به‌صورتی جدی تأکید شده است.

با این اوصاف، تردیدی وجود ندارد، تأکید به صادرات به عنوان یک مولفه اساسی در پیشرفت اقتصادی، زمانی معنا و مفهوم پیدا می‌کند و در پسوند خود عنوان سازندگی را به دنبال خواهد داشت که نیاز بازار داخلی تأمین شده باشد، در غیر این صورت چنین صادراتی، مصداق ضرب المثل " چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است "، است.

بنابر گزارش‌های موجود، با توجه به افزایش نرخ ارز و به تبع صادرات آن نسبت به عرضه داخلی این محصول، سودآور‌تر است و همین رشد صادرات باعث شده تا عرضه داخلی این محصول خاص کاهش پیدا کند.

آنچنان که آمار منعکس شده در رسانه‌ها نشان می‌دهد، میزان صادرات پوشک بچه نوزادان در چهار ماهه نخست سالجاری، یک میلیون و ۹۵۰ هزار و ۱۸۸ دلار بوده که این میزان در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال قبل رشد داشته است و بنابر اطلاعات گمرک در چهار ماهه نخست سالجاری، صادراتِ پوشک بچه از ایران به کشور‌هایی همچون عراق، ترکیه، ترکمنستان، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان پاکستان و ساحل عاج ثبت شده است که انتظار می‌رود در شرایطی که تقاضای بازار به میزانی است که عرضه ناکافی، شرایط به شدت بغرنجی را برای این محصول رقم می‌زند، با برنامه ریزی، تدبیر و درایت از صادرات این محصول کاسته و به تزریق کالای اشاره شده در بازار داخلی مبادرت ورزیده می‌شد.

مساله بعد، ریشه در احتکاری دارد که متاسفانه موضوعی جدید و نوظهور نیست و همواره از گذشته شاهد بوده ایم در شرایط سخت، پیچیده و دشوار بازار، عده‌ای با احتکار فلان محصول، با هدف کسب سودجویی بیشتر در نظام عرضه و تقاضا و در نهایت اقتصاد کشور اختلال ایجاد می‌کنند که شوربختانه این بار یکی از محصولات جذاب محتکران، مشمول پوشک بچه شده است.

کشف انبار پوشک بچه احتکار شده در یازدهم شهریورماه در استان البرز با ارزش تقریبی ۶۰ میلیارد تومان، یکی از نمونه‌های سودجویی‌های اینچنینی است.

ساسان عظیمی، مدیر اجرایی یکی از شرکت‌های فعال در حوزه محصولات سلولزی در خصوص پدیده احتکار در ارتباط با پوشک بچه می‌گوید: برای تولید کننده، احتکار صرفه اقتصادی ندارد و اساسا بخشی از این محصولات انبار شده توسط محتکران، مشمول اقلام خارجی وارداتی می‌شود که از گذشته خریداری شده و از دیگر سو کارخانجات داخلیِ تولید این محصول، گردش در سرمایه چندانی ندارند که به چنین روش‌ها و اقداماتی مباردت ورزند، اما عده‌ای دلال و واسطه با هدف سودجویی به چنین اقداماتی دست می‌زنند و متاسفانه به اسم و نام تولیدکنندگان داخلی تمام می‌شود.

چه باید کرد؟

آنچنان که گزارش‌های موجود نشان می‌دهد، متاسفانه ارز لازم برای وارد کردن مواد اولیه پوشک بچه، پوشک بزرگسال و غیره باید از محل بازار ثانویه تأمین شود و به تبع این موضوع از نارسایی‌هایی است که در شرایط فعلی اقتصادی، منجر به وضعیتی می‌شود که در حال حاضر شاهد آن هستیم و می‌طلبد با اختصاص ارز دولتی، برای واردات مواد اولیه این محصول، تعادل هر چه بیشتری در بازار حاکم شود.

البته چندی پیش، ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت در نشست خبری با اصحاب رسانه در ارتباط با گران‌تر شدن نرخ پوشک بچه گفت: ما آمادگی داریم که در قالب تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صمت و وزارت اقتصاد به حل مشکل تامین مواد اولیه پوشک کمک کنیم که امید است این امر با جدیت و سرعت هر چه بیشتری پیگیری و عملیاتی شود.

حریرچی در این نشست تصریح کرد: به دلیل عدم مسئولیت در این خصوص نمی‌توانیم به مساله عرضه پوشک بچه ورود کنیم، اما پیگیری‌ها و رایزنی‌های لازم را در این خصوص مد نظر قرار می‌دهیم.

پروین نباتی، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت معتقد است باید از هرگونه اعمال محدودیت یا ممنوعیت در واردات مواد اولیه این محصولات خودداری کرد و تسهیلات لازم برای واردات به هنگام آن تأمین شود.

به زعم این مقام مسئول با ترخیص به موقع مواد اولیه موجود در گمرکات و تأمین و تخصیص ارز برای تهیه مواد اولیه آن و البته برخورد‌های مناسب قانونی با محتکران، تعادل لازم بر بازار حاکم می‌شود.

انتهای پیام/