عضو هیئت مدیره انجمن مخاطره‌شناسی ایران:
لوکس‌نشینان تهرانی روی گسل بزرگ شمال/ ۷ میلیون نفر در حاشیه پایتخت ساکن هستند
زارع گفت: تهران امروز آنقدر گسترش پیدا کرده که ساختمان‌سازی بر روی گسل شمال تهران هم صورت گرفته است.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، ابراهیم مقیمی عضو هیئت مدیره انجمن مخاطره‌شناسی ایران در نشست علمی تخصصی زلزله تهران که امروز در دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران برگزار شد گفت: زلزله بنابر ماهیت خود همه چیز را در برگرفته و تحت تأثیر قرار می‌دهد از این رو باید این مسئله را در نظر بگیریم.
وی ادامه داد: گاهی اوقات باوجود اینکه پتانسیل لرزه‌ای در یک زلزله وجود دارد اما زمین شواهد لرزه را نشان نمی‌دهد، مانند اتفاقی که در زلزله ازگله رخ داد، این پتانسیل در تهران نیز وجود دارد و ممکن است زلزلهای بزرگ رخ دهد.
زاگرس در حال حرکت به سمت یک زلزله بزرگ
مقیمی افزود: در رصد تهران باید توجه کرد که با زلزلهای با مقیاس بزرگ روبرو هستیم، اخیراً مرکز زلزله‌نگاری دانشگاه تهران طی گزارشی اعلام کرده است تاکنون 5 هزار و 500 پس لرزه و پیش لرزه در سرپل ذهاب رخ داده و نکته قابل اهمیت این است که زاگرس در حال حرکت به سمت یک زلزله بزرگ قرار دارد.
عضو هیئت مدیره انجمن مخاطره‌شناسی ایران بیان کرد: تهران با این همه فرآیند گسلی روبرو است، منطقه‌ای نیست که صرفاً از فعالیت گسلی خود تأثیر بپذیرد و زلزله‌های با مقیاس بزرگ در کرمانشاه یا همدان می‌توانند تهران را مورد تأثیر قرار دهند.
ساخت و سازهای غیراصولی میزان خسارت زلزله را افزایش می‌دهد
وی اظهار کرد: اگر نگاه بزرگ شدن، فراوانی، شعاع تأثیرگذاری و شدت زلزله‌ها و همچنین میزان خسارت‌ها را بدانیم شاید اقداماتی سنجیده‌تر انجام داده و برنامه‌ریزی‌هایمان حساب شده‌تر باشد. در حال حاضر با تراکم، انباشت ساختمانی و احداث یک ساختمان بلند مرتبه بر روی گسل تهران مواجه هستیم. خسارت‌های جانی زلزله در تهران یکی از مسائل مهم و قابل توجه است زیرا ساخت و سازهای غیراستاندارد و غیراصولی میزان خسارت را افزایش می‌دهد.
در ادامه مهدی زارع رئیس پژوهشکده زلزله‌شناسی گفت: تهران منطقه‌ای است که از نظر رخداد زمین لرزه با گسل‌های پیرامون خود شناخته می‌شود. تاکنون در اطراف تهران زلزله داشته‌ایم اما این اتفاق در خود تهران رخ نداده است، عدم بروز زلزله به خصوص در گسل‌های شمالی ما را به فکر می‌برد که چرا زلزلهای مهم روی گسل‌های شمال تهران رخ نداده و چندان لرزشی مشاهده نشده است.
سکوت 3 هزار و 200 ساله گسل شمال تهران
وی افزود: چه بسا گسل شمال تهران در یک سکوت 3 هزار و 200 ساله قرار گرفته است و اتفاقاتی که در گذشته روی گسل تهران رخ داده به احتمال زیاد می‌توان انتظار تکرار آنها را داشت هر چند که هیچ حرکتی روی دستگاه‌های لرزه‌‌نگاری دیده نشود.
زارع بیان کرد: واقعیت امروز این است که تهران آنقدر در شهرسازی گسترش پیدا کرده که باعث شده لواسان با بیش از 100 هزار نفر جمعیت درست بر روی گسل شمال تهران ساخته شود، به طوری که در این منطقه اکثراً ویلاهای گران قیمت و بلند ساخته شده است.
رئیس پژوهشکده زلزله‌شناسی اظهار کرد: نکته قابل تأمل دیگر احداث شهر جدید پردیس در 10 کیلومتری تلاقی گسل شمال تهران و گسل نشا است که خود می‌تواند خطراتی متعدد داشته باشد. تلاقی 2 گسل بسیار مهم است زیرا حرکت در یک گسل می‌تواند باعث القای حرکت در گسل دیگر شود.
وی بیان کرد: پیش از انقلاب شبه مدرنیسم شهری آغاز شد و این روند کم و بیش ادامه دارد، ساختمان‌های بلند لبه افت‌گاه‌ها ساخته شده است که این چند اشکال و خطر از جمله افزایش احتمال لغزش و تشدید تکان و لرزه در لبه‌ها می‌شود.
رئیس پژوهشکده زلزله‌شناسی اظهار کرد: متأسفانه گاهی به بهانه تأمین مالی پروژه‌های شهری مجوز ساخت برای ساختمان‌های بلند و با طبقات بالا آن هم در کوچه‌های با عرض کم صادر می‌شود که این خود از دیگر مشکلات ساخت و ساز شهری است.
کدام مناطق تهران روی گسل زلزله قرار گرفته‌اند؟
زارع گفت: محله باغ شاطر تهران هم روی گسل و هم بر روی زمین لغزش قرار دارد و ساختمان‌ها و برج‌هایی در این منطقه ساخته شده و مجوز دریافت کرده‌‌اند همچنین در منطقه ولنجک و کوی دانشجو تجاوز به حریم شرعی و ساخت و ساز روی گسل رخ داده است؛ دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات نیز بر روی گسل شمال تهران قرار دارد.
وی افزود: در واقع می‌توان گفت: یک شهرسازی نامناسب و بدون برنامه‌ریزی طی 50 سال گذشته در تهران رخ داده به عبارت دیگر طی 85 سال توسعه در جهت تخریب فضا و گسترش فضای ناامنی بوده است.
رئیس پژوهشکده زلزله‌شناسی بیان کرد: در سال‌های اخیر در اطراف تهران زلزله‌هایی اتفاق افتاده است که آخرین آن زلزله دیروز جوادآباد و ورامین بود که نزدیک گسل پیشوا رخ داد، با توجه به اینکه این زلزله‌ها ریشتر کمی دارد اما از آنجایی که اطراف تهران بوده حائز اهمیت است و نکته قابل تأمل اینکه در حلقه 50 کیلومتری بیرون تهران 7 میلیون نفر زندگی می‌کنند و این آمار قابل تأمل است.
زارع گفت: در جایی که خاک نرمی وجود دارد و بلندمرتبه‌سازی صورت گرفته خطراتی متعدد رخ می‌دهد، در این ساختمان‌های بلند جمعیتی زیاد متمرکز شده و این ساختمان‌ها در دوره‌های زمانی می‌تواند فرو بریزد و هر واحد آن جان 1000 نفر را در خطر قرار دهد؛ در 130 کیلومتری اسلام‌آباد زلزلهای رخ داد و 80 هزار نفر فوت کردند در این زمین لرزه تنها یک برج فرو ریخت و نقش زیادی از آمار تلفات را به خود اختصاص داد.
وی اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر با احداث بافت فرسوده جدید مواجه هستیم، ساختمان‌هایی که به طور ناایمن و غیراصولی هر روز ساخته می‌شوند. در این شرایط مخصوصاً در سال 97 قراردادها‌یی که متقاضیان مسکن با صاحبان املاک می‌بندند همان قراردادهای قبلی و با مبالغ از پیش تعیین شده است و متقاضیان انتظار پرداخت مبالغ قبل را دارند در این شرایط اتفاقی که رخ خواهد داد کاهش مقاومت و نوع ساخت و کیفیت پایین ساختمان احداث شده است.
5 ایده کلیدی مدیریت بحران
رئیس پژوهشکده زلزله‌شناسی درباره راهکارهای مدیریت بحران در شرایط اضطراری گفت: برای مدیریت بحران 5 ایده کلیدی وجود دارد.
- بازاندیشی در مورد مفاهیمی مانند سازمان، مدیریت، سلسله مراتب و کنترل
- فراگیری هنر مدیریت و تغییر زمینه‌ها
- فراگیری چگونگی استفاده از تغییرات کوچک برای خلق اثرات بزرگ
- تحول و تغییر پیوسته و نظم آنی به عنوان امور معمولی و طبیعی زندگی کردن
- گشودگی در برابر استعاره‌های جدید که می‌توانند خود سازماندهی را روان کنند
در ادامه فاطمه صالح معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: طبق جدیدترین گزارش زیستگاه جهانی منتشر شده در مجمع جهانی اقتصاد 2018 پنج ریسک شامل سلاح‌های کشتار جمعی وقایع حدی آب و هوایی، سوانح طبیعی ( ریسک‌های زیست محیطی)، شکست اقدامات مرتبط با اثرات تغییر اقلیم و سازگاری و بحران آب در سال 2018 تشدید خواهد شد.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران افزود: شهر تهران با مساحت حدود 730 کیلومتر مربع بیش از هزار و 400 کیلومتر مربع حریم، بیش از 8 میلیون نفر جمعیت ثابت و بالغ بر 4 میلیون نفر جمعیت شناور شانزد‌همین کلانشهر پر تراکم جهان است که با انواع مخاطرات طبیعی یا محتمل از جمله زلزله، زمین لغزش، فرونشست زمین، سیل، مخاطرات ناشی از قنوات، وجود خاک دستی و یا نامناسب با ضخامت زیاد، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، روان‌گرایی و توفان روبرو است.
صالح بیان کرد: متأسفانه طرح‌ها و پروژه‌هایی که درباره اثرات زیست محیطی آن فکر نشده اجرایی شده‌اند و کشور را با مشکلاتی روبرو کرده است؛ تهران جمعیت شناور زیادی دارد و این شهر یک توسعه بی رویه داشته است و حریمی که برای توسعه آن در نظر گرفته بودند مورد تخریب قرار گرفته است.
اقدامات سازمان مدیریت بحران برای مقابله با زلزله احتمالی
وی درباره اقدامات انجام شده در سازمان مدیریت بحران در این زمینه گفت: مطالعات عینی گسلی در تهران با برداشت‌های میدانی و مطالعات دفتری، تنظیم ضوابط ساخت و سازها در پهنه‌های گسلی شهر تهران در سال 95 (طبق این ضوابط از احداث ساختمان‌های بلند مرتبه و ساخت مدارس و بیمارستان در محدوده گسل اصلی جلوگیری می‌شود)، تدوین نقشه پراکنش زمین لغزش‌های شهر تهران با مقیاس یک به 10 هزار که به زودی رونمایی می‌شود، نقشه پهنه‌بندی خطرپذیری شهر تهران از منظر آسیب‌پذیری شریان‌های حیاتی در مخاطرات طبیعی، ایجاد سامانه تخمین خسارت در تهران با همکاری پژوهشگاه زلزله شناسی برای تخمین خسارت و کاهش زمان امداد، راه‌اندازی سیستم هشدار سریع با همکاری جایکا برای اولین بار، راه‌اندازی شبکه راه‌های اضطراری و پل‌های سواره‌رو شهر تهران، تهیه 22 دفترچه دستورالعمل تخلیه آواربرداری و غیره با همکاری معاونت حمل و نقل منطقه‌ها از اقدامات انجام شده است.
معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران بیان کرد: دلایل وقوع سیل در تهران شیب شمالی- جنوبی و احاطه شدن شهر توسط کوه‌های بلند، پوشیده شدن بخش اعظم سطوح اراضی نفوذپذیر توسط ساختمان‌ها و خیابان‌ها و ساخت و ساز در حریم و گاه بستر مسیل‌ها است.
صالح افزود: با همکاری سازمان هواشناسی سامانه هشدار سریع مقدمات ایجاد شده است و از شورای هماهنگی مدیریت بحران مصوبه را گرفته و در مراحل اولیه انجام هستیم.
در ادامه مهدی مدیری رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و معاون وزیر دفاع و رئیس انجمن مخاطره‌شناسی ایران گفت: به حوادث غیرمترقبه یا مخاطرات به لحاظ نقشی که در زندگی دارند از دو جنبه می‌توان پرداخت
- نگاه مفهومی
- 2 نگاه نوین
در نگاه مفهومی بسیاری از حوادث و مخاطرات آثارش را جامعه انسانی به دوش می‌کشد و مخاطرات علی‌رغم اینکه عنوان طبیعی دارند ولی این انسان است که عرصه آسیب‌پذیر را ایجاد می‌کند به طور مثال بیان شده در ارتفاعات بیش از هزار و 800 متر ساخت و ساز صورت نگیرد ولی در حال حاضر در ارتفاعات بالای 2 هزار متر هم ساختمان احداث شده است علی رغم این ساخت و سازها نزدیک گسل‌ها است و این خود خطراتی را به همراه دارد.
وی افزود: در نگاه نوین باید 5 گام شناخت دارایی جامعه، تشخیص تمام مخاطرات، عرصه‌‌های آسیب‌پذیری، ارزیاب ریسک و ارائه راهکار صورت بگیرد.
انتهای پیام/
