به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، درگیری انگلستان در جنگ کریمه و اوضاع آشفته اروپا، شاه وقت ایران را بر آن داشته بود تا یکی از مهمترین شهرهای خاوری را که در پی تضعیف حکومت مرکزی سال‌ها قبل از مام میهن جدا شده بود، به سرزمین اصلی بازگرداند، هرچند که بسیاری تحریکات دولت‌های روس و عثمانی برای دست زدن به چنین اقدامی را نامحتمل نمی‌دانند. البته نهایتا در این فقره نیز بی‌کفایتی دولت قاجار باعث شد نه‌تنها هرات که افغانستان نیز به شکل رسمی و برای همیشه از ایران جدا شده و استقلال یابد.

بیشتربخوانید : اشعار کدام شاعر مشهور در دوره پهلوی جعل شد؟

ازبک‌ها در شهر ایرانی

ادعای ارضی ایران نسبت به هرات تنها مختص دوره ناصری نبود و از زمان فتحعلی‌شاه و سپس محمدشاه قاجار (پدر ناصرالدین شاه) نیز دولت‌های مستقر خواستار بازگرداندن این شهر به موطن اصلی بودند. هرات در طول تاریخ شهری ایرانی و جزو لاینفک خاک ایران محسوب می‌شد، اما از دیرباز ازبک‌ها نسبت به آن چشم طمع داشتند و هرگاه دولت مرکزی رو به ضعف می‌گذاشت، دست‌اندازی به آن را شروع می‌کردند. شورش افغان‌ها که در اواخر حکومت صفوی دوران اوج خود را تجربه کرد، با قدرت گرفتن نادرشاه افشار همچون شعله‌ای در طوفان رو به خاموشی گذاشت، اما مرگ نادر موجب شد افغان‌ها دوباره سر ناسازگاری گذاشته و شهرهای شرقی ایران را مورد تاخت و تاز قرار دهند. باز شدن پای انگلستان به منطقه و تلاش این امپراتوری برای حفظ منافعش در هندوستان باعث شد سیاست تضعیف دولت‌های منطقه همچون ایران در دستور کار قرار بگیرد. حمایت از افغان‌هایی که سرحدات شرقی ایران را نا امن کرده و دست به اشغال برخی شهرها ازجمله هرات زده بودند، یکی از این سیاست‌ها بود که باعث شد بریتانیا با وجود درگیری با روس‌ها‌ در کریمه، به محض اطلاع از حمله ارتش ایران به هرات بلافاصله ناوهای خود را راهی آب‌های ایران کند، تا ناصرالدین شاه مجبور شود دست از هرات بردارد.

یک قرارداد ننگین دیگر

اشغال هرات درنهایت آورده‌ای برای شاه قاجار در پی نداشت، چه آن‌که نیروهای انگلیسی پس از پیاده‌شدن در بوشهر آهنگ اشغال دیگر شهرهای ایران را در سر داشتند و دولت وقت هم ضعیف‌تر از آن بود که بتواند جلوی پیشروی آنان را بگیرد. در این اوضاع و احوال ناصرالدین‌شاه، با صدور دستوری میرزا ابوطالب فرخ خان غفاری (امین‌الدوله) سفیر ایران در پاریس را موظف کرد میانه کار را گرفته و بحران به وجود آمده میان ایران و انگلستان را حل‌وفصل کند. نقل است که میرزا آقاخان نوری، صدراعظم ناصرالدین‌شاه در نامه‌ای خطاب به امین‌الدوله تاکید کرده بود: «شما اختیار دارید در هر مسأله‌ای که مورد تقاضای انگلیسی‌هاست، موافقت کنید، مگر در دو مورد: یکی سلطنت ناصرالدین‌شاه و دیگری صدارت من.» تلاش‌های امین‌الدوله نهایتا منجر به انعقاد قرارداد پاریس میان ایران و بریتانیا شد که به موجب آن هرات برای همیشه از ایران جدا شده و دولت ایران به‌طور رسمی استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت.

منبع: روزنامه شهروند

انتهای پیام/