به گزارش حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی راد عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در نشست علمی کرسی ترویجی «فقه عفاف، حلقه مفقوده در تبویب فقه» که به همت نمایندگی قم بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و با حضور عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، استاد برجسته فقه حوزه علمیه قم و نجف اشرف، همچنین جمعی از محققان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه برگزار شد، اظهار داشت: مسأله عفاف جنسی یکی از معقولات بین اخلاق و فقه است که نه می‌توان گفت صد درصد اخلاقی و نه فقهی صرف است و مانند مرزی میان فقه و اخلاق عمل می‌کند.

بعد از ۱۴۰۰ سال هنوز جایگاه عفاف را در علم فقه و اخلاق نیافته‌ایم

وی افزود: از بیان آیت‌الله سید منذرحکیم می‌خواهم بهره بگیرم که بعد از ۴۰ سال، نه بعد از ۱۴۰۰ سال که از ظهور اسلام عزیز می‌گذرد، هنوز میان این مسأله که عفاف موضوعی فقهی یا اخلاقی است، اختلاف داریم.

نویسنده کتاب «جریان‌شناسی تفسیرنگاری‌های فقهی» خاطرنشان کرد: این تنزل دادن مفهوم عفاف به سطح اخلاقی به این معنا نیست که رفتارهای فقهی کم‌اهمیت است. به نظر من، عکس این موضوع وجود دارد؛ یعنی اگر مسأله‌ای اخلاقی است، همان‌طور که فقه هم اگر بخواهد در جامعه نهادینه شود، به یک رشد اخلاقی نیاز است.

وی ادامه داد: فقه می‌گوید ربا نخورید یا معامله ربوی انجام ندهید، اما انجام می‌دهیم. چرا؟ چون آن بستر و زمینه اخلاقی لازم یا تبیین و معرفتی لازم وجود ندارد؛ از این جهت، حتی اگر بپذیریم که عفاف جنسی یک مفهوم اخلاقی است، به معنای کم‌ اهمیت بودن آن نیست.

حجت‌الاسلام‌ راد بیان داشت: متأسفانه اخلاق ما و علمای اخلاق و کتب اخلاقی ما خیلی ناظر بر چالش‌های اجتماعی، فرهنگی جامعه شکل نگرفته است؛ البته آن علت خودش را دارد. درگذشته جامعه روحانیت به ویژه عالمان شیعی، چون موقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خاصی نداشتند، خیلی درگیر این مسأله نبودند؛ لذا شاید با اخلاق فردمحور و فضیلت‌گرای محض که خیلی به مسأله آسیب‌ها و چالش‌های اخلاقی جامعه در سطح کلان توجه ندارد، نتوان مسأله عفاف را حل کرد.

ستیز با عفاف امروز در کشور شکل گرفته است

مدیرگروه تفسیر دانشگاه قرآن و حدیث ابراز داشت: مسأله اخلاق نیازمند یک ورود جدی است. مسأله اصلی آن است که ما در جامعه شیعی و اسلامی خودمان یا در سطح کلان و جهانی با جریانی تحت عنوان «ستیز با عفاف» روبه‌رو هستیم؛ یعنی به صورت جدی با آموزه عفاف به ستیز و جنگ برخاسته و عفت‌زدایی را در دستور کار جدی خود قرار داده است.

وی ادامه داد: سؤال اصلی ما از حوزه علمیه قم این است که آیا با توجه به شرایط موجود، برای مواجهه با این جریانِ ستیز، وظیفه فقیه است یا علم اخلاق؟ هر کدام باید ورود پیدا کند؛ البته می‌پذیریم که بایستی میان ساحت‌ها و وظایف علوم تفکیک کرده و اینکه نباید وظایف را در یکدیگر خلط کنیم.

نویسنده کتاب «مبانی کلامی امامیه در تفسیر» به دیدگاه و نگاه مقام معظم رهبری در خصوص عفاف اشاره کرد و گفت: این کرسی‌ها واقعاً مدیون دقت نظر و نگاه بلند مقام معظم رهبری است. ایشان فضایی را در کشور ایجاد کردند و حوزه را به کرسی‌های نظریه‌پردازی، ترویجی و هم‌اندیشی دعوت کردند که این نشست علمی نیز از همین مصادیق است.

به گفته مقام معظم رهبری، عفاف یکی از عوامل اقتدار ملی نظام اسلامی است

وی افزود: معظم‌له از عفاف به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار ملی یاد می‌کنند. ایشان در جایگاه یک فقیه برجسته که در رأس نظام اسلامی و شیعی قرار دارند، به عفاف همانند من و امثال من نگاه نمی‌کنند و نقل به معنا، از عفاف به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار ملی نظام اسلامی یاد می‌کنند.

نویسنده مقاله علمی « حدیث‌پژوهی در نگاشته‌های مستشرقان علمی- پژوهشی» خاطرنشان کرد: رهبری معظم انقلاب اشاره می‌کنند که غرب فکری و فرهنگی به دنبال تزلزل در این عامل اقتدار ملی است. به هر حال، ما باید تکلیفمان را روشن کنیم. عفاف جنسی به نظر می‌آید یک از مقولات بین اخلاق و فقه است؛ یعنی نمی‌توان گفت صد درصد اخلاقی است، نه صد درصد فقهی؛ یعنی یک مرز است.

با دلایل تاریخی و تراثی نمی‌توان عفاف را از دایره فقه بیرون راند

استاد دانشگاه تهران به چهارمین نکته نظر خود پیرامون موضوع فقه عفاف پرداخت و گفت: در فقه امروز اگر عفاف باب ندارد یا عنوان کتاب العفافی نداریم، درست! یا اگر در دوره فقه میانی ما چنین عنوان و بابی نبوده است، درست! اما اینها دلایل کافی اغنایی برای بیرون راندن بحث عفاف از مقوله فقه نیست. نقض آن، این ست که مسأله آیات العفاف، یعنی آیاتی که مسأله آنها عفاف است، شما در احکام القرآن‌های کهن ما می‌بینید که ورود کردند.

وی ادامه داد: احکام القرآن به استخراج آموزه‌های فقهی و حُکمی قرآن می‌پردازد، چرا آن‌ها ورود پیدا کردند؟ با این دلایل می‌توانیم مورد نقض بیان کنیم که در برخی آثار که فقها نوشته‌اند، به فقهی بودن آیات عفاف هم پرداخته‌اند؛ لذا دلیل تاریخی و تراثی نمی‌تواند پاسخگوی محکمی برای بیرون راندن عفاف از مسأله فقهی باشد، چون مورد نقض تاریخی هم در این زمینه دارد.

حجت‌الاسلام راد اظهار داشت: بنده تمامی احکام القرآن‌ها و تفاسیر فقهی را از مذاهب خمسه کار کرده‌ام، آنجا ورود دارد و بحث کاملاً جدی است. جالب اینجاست که از فقه امامیه نبوده و این مسأله در فقه شافعی و مالکی بحث می‌شود. این به ذهن آن فقیه بر می‌گردد که در این خصوص بحث کنم یا خیر! سبک آن‌ها متفاوت‌تر از علمای ما بوده، اینکه چرا فقه معاصر ما و فقه میانی ما این‌گونه شده، محل اشکال ما همین جاست.

وی افزود: باید به این بیندیشم که ورود شارع به مسأله عفاف در منظومه و هندسه آیات و روایات آیا آمرانه و به عنوان بحث شریعت بود که فرمودید. این جنس بحث را باید مشخص کرد؛ البته همان‌طور که از نظرات آیات عظام هم بر می‌آید، بحث عفاف جزء اصول بنیادین شریعت اسلامی، زیرساخت‌ها، بنیادها و همان مقاصد اولیاست و ناگزیر باید فقیه در همه ابوابی که مرتبط به عفاف جنسی است، نگاهی هم به مسأله عفاف داشته باشد. عفاف در فقه حضور دارد، اما چگونگی حضور و سهم آن باید بازخوانی شود.

با تلفیق فقه و اخلاق می‌توان چالش‌های پیش‌روی عفاف جنسی را حل کرد

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: عصر معاصر، عصر مطالعات بین رشته‌ای است. امروز مسائل همانند قدیم از وساطت برخوردار نیست؛ الآن مسائل واقعاً ذوابعاد و چندوجهی هستند، به‌ ویژه مسائلی که جنبه اجتماعی و فرهنگی دارد. مسأله عفاف جنسی در حوزه اجتماعی هم این‌گونه است. حال این نزاع را بگوییم یا فقهی یا اخلاقی است، باز تأثیری در گشودن این مسأله نخواهد داشت. شاید ما به سمت این برویم که با تلفیق فقه واخلاق، چالش‌های پیش روی عفاف جنسی را حل کنیم.

انتهای پیام/