به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  ،سیزدهم فروردین که از راه می‌رسد همه به تکاپو می‌افتند تا به بهترین شکل این روز را بگذرانند و با خاطره‌ای خوش تعطیلات نوروز را به پایان برسانند.

بساط پیک نیک خانواده‌ها در هر سو به چشم می‌خورد و شور و حال خاصی در شهر به پا می‌شود. از صبح تا غروب فرصت دارید تا اوقاتی شیرین را با عزیزانتان خلق کنید و دفتر خاطرات جشن‌های نوروزی را ببندید.

این روز در تقویم رسمی کشورمان با نام روز طبیعت شناخته می‌شود و یکی از تعطیلات رسمی به شمار می‌آید. مردم در این روز از خانه هایشان بیرون می‌آیند تا دست در دست طبیعت بگذارند و در آغوش سخاوتمند او جای گیرند.

آداب و رسوم سیزده به در

سیزده به در هم مانند بسیاری از جشن‌های ایرانی آداب و رسوم خاص خود را دارد که هریک جلوه‌ای خاص به آن می‌دهند.

برپایی دورهمی و گرد هم آمدن

پیش از فرا رسیدن سیزده به در بسیاری به فکر انتخاب محلی مناسب برای گذراندن این روز می‌افتند. برخی پارک‌ها را انتخاب می‌کنند، بعضی‌ها به خارج از شهر می‌روند و برخی دیگر در خانه یا باغی گرد هم می‌آیند تا جشن این روز را به پا دارند.

معمولا چند خانواده از میان آشنایان و دوستان با هم برنامه ریزی می‌کنند تا سیزده به در را در کنار یکدیگر بگذرانند و لذت بیشتری از این جشن ببرند.

 سبزه گره زدن

یکی از شاخص‌ترین رسم‌ها در روز سیزده به در گره زدن سبزه است. باوری قدیمی در میان ایرانیان وجود دارد که در این روز باید به نیت خاصی سبزه‌ای را گره زد تا برآورده شود. مردم بر این باورند که با باز شدن گره‌ی سبزه‌ها به آرزوی خود دست می‌یابند و مشکلاتشان حل می‌شود.

در میان نیت‌ها و آرزوها، گشوده شدن بخت دختران و پسران جوان یکی از مشهور‌ترین نیت‌ها به شمار می‌رود. آن‌ها در این روز به امید یافتن همسری مناسب سبزه‌ها را گره می‌زنند.

 سپردن سبزه به آب

سبزه یکی از مهم‌ترین و بارزترین نماد‌های نوروز است که جایگاهی خاص در سفره‌های هفت سین دارد. این سبزه در طول تعطیلات نوروزی زینت بخش خانه‌ها و سفره‌های مردم می‌شود و در روز آخر آن را به آب می‌سپارند و به این گونه جشن نورورز را به پایان می‌رسانند.

گفته می‌شود که در دربار هخامنشی، پیش از آغاز سال نو دوازده ستون برپا می‌شد و انواع حبوبات و غلات (برنج، گندم، عدس، جو، نخود، ارزن، ذرت، کنجد، ماش، کاجیله یا خشک دانه و لوبیا) را بر آن‌ها می‌کاشتند. باور مردم بر این بود که هر کدام از گیاهان کاشته شده بر ستون‌ها بهتر به بار نشیند، در آن سال محصول بهتری از آن گیاه وجود خواهد داشت. این ستون‌ها تا روز سیزدهم فروردین بر جای خود می‌ماندند و سپس با شادمانی جمع آوری شده و به آب ریخته می‌شدند.

بسیاری معتقدند که تمامی درد‌ها و بیماری‌ها را در این سبزه جمع شده است و با دست زدن به سبزه‌ دیگران مشکلات به آن‌ها منتقل می‌شود.

امروز با تغییر فضای زندگی به آب سپردن سبزه به جز اختلال در برنامه نظافت شهر و افزایش فشار کاری بر مسئولین این امر، نتیجه‌ دیگری ندارد و موجبات ناراحتی را فراهم می‌آورد.

 شوخی یا دروغ سیزده

یکی از رسوم جالب در مراسم سیزده به در گفتن دروغ سیزده است. از آنجایی که آغاز ماه آوریل در تقویم میلادی، که دروغ اول آوریل در آن گفته می‌شود، مصادف با سیزده نوروز می‌باشد این رسم به میان ایرانیان نیز راه یافته است.

برای اولین بار در سال ۱۳۲۲ اسماعیل پوروالی روزنامه نگار سرشناس ایرانی این کار را انجام داد و روزنامه نبرد را در روز سیزدهم فروردین، با دروغ‌های ریز و درشت به چاپ رساند. این کار او موجب رواج یافتن دروغ سیزده در بین مردم شد.

بازی و خوشگذرانی

در میان طبیعت بسیاری از جوانان توپ به دست شده و با تقسیم شدن به دو تیم برای والیبال، فوتبال و حتی وسطی آماده می‌شوند. برخی به بازی شطرنج می‌پردازند و کوچکتر‌ها منتظر می‌شوند تا تابشان آماده شود. دوچرخه سواری و بادبادک هوا کردن از دیگر سرگرمی‌های این روز است.

در جوامع محلی تر، بازی‌های محلی مانند چوب بازی، کشتی دو نفره، هفت سنگ، کبدی یا زو، یک قل دو قل و… هنوز هم رواج دارند.

خوشمزه‌های سیزده به در

هر جشنی با خوراکی‌های خوشمزه اش حال و هوای دیگری پیدا می‌کند. در جشن سیزده به در نیز در هر منطقه، خوراکی خاصی را تهیه می‌کنند. در این میان، کاهو و سکنجبین، آش رشته، آجیل و میوه از خوراکی‌های شناخته شده این جشن هستند. البته به سبب علاقه‌  بسیار زیاد ایرانی‌ها به تهیه کباب، از این خوراکی نیز به عنوان یکی از خوشمزه‌های سیزده به دری یاد می‌شود.

در بروجرد و فارس، تخم مرغ پخته و گردو را با پلو سرو کنند و بر این باورند که باقی ماندن تخم مرغ و گردو بد شگون است. در شمال کشورمان بر سر سفره حلوا و شیرینی‌های خوشمزه به چشم می‌خورد و در خراسان هنوز هم افراد، آش این روز را با سبزی‌های صحرایی تهیه می‌کنند. در بیجار کوفته در این روز طرفداران زیادی دارد و در بسیاری از نقاط کشور هم دمی باقلا و دمی بلغور برای ناهار آماده می‌گردد.

در ایران چهارده به در هم داریم

بد نیست بدانید که در بعضی از نقاط کشورمان مانند خرم آباد، مردم در روز چهاردهم فروردین به گشت و گذار در طبیعت می‌پردازند. آن‌ها روز سیردهم فروردین را با عنوان سیزده غریب می‌نامند به این معنا که در این روز افراد غیر محلی به طبیعت می‌روند و افراد محلی روز چهاردم به برگزاری این مراسم می‌پردازند.

یک روز خاص برای کهگیلویه وبویراحمدی ها

در استان کهگیلویه وبویراحمد خانواده‌ها از صبح روز سیزده بساط چای، شیرینی، آجیل، میوه و ناهار را آماده می‌کنند و با هماهنگی هر خانواده‌ای با اقوام و خویشان نزدیک به دامان طبیعت پناه می‌برد.

در روز طبیعت اگر به کوهستان‌ها و پارک‌های هر شهری از استان چهار فصل کهگیلویه وبویراحمد سر بزنید مملو از جمعیت است که به قصد جشن گرفتن این روز گرد هم آمده اند تا با خوردن تنقلات و غذا‌های خوشمزه ای، چون آش، جوجه کباب، باقلاپلو، سبزی پلو) با گفتگو و در کنار هم بودن اوقاتشان را به شادی سپری کنند.

از مناطقی که در این روز مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد می‌توان به مناطق گرمسیری استان اشاره کرد.

مناطق شلال دان باشت؛ سرفاریاب چرام؛ سرنجکل و پارک جنگلی یاسوج از جمله مناطق استان کهگیلویه وبویراحمد است که در روز طبیعت مملو از خانواده‌ها و گردشگران خواهد بود.

پخت غذا‌های محلی، چون آش ماست و شله ماش، گره زدن سبزه‌ها، گرفتن عکس یادگاری، طنین نوای موسیقی‌های محلی از جمله سرگرمی‌های روز سیزده بدر این استان است.

گفتنی است: از دیر باز تا به حال آیین روز طبیعت برای آشتی با طبیعت و در کنار هم با صلح و صفا بودن برگزار شده است، اما اکنون این عادت پسندیده کم و بیش همراه با رفتار‌های ناپسندی است که بیش از همه صدمه زدن به طبیعت را همراه دارد.

در این روز که پایان دوره نوروز تلقی می‌شود، مردم در دشت و بیابان و در فضای سبز بهاری گرد می‌آیند و به شادی می‌پردازند. در این روز پایانی نیز، چون روز‌های دیگر عید، خوراکی ویژه همچون آش رشته و دیگر خوراک‌های سبزی دار می‌پزند. گندم‌هایی را که برای سفره هفت سین رویانیده‌اند با خود به صحرا می‌برند و با انداختن آن در جوی و رود و بیرون از خانه نحسی سیزده را که یا به آن معتقدند و یا بنا به رسم کهن، آن را خوش یمن تلقی نمی‌کنند از خود و خانواده دور می‌سازند.

رسوم جشن سیزده بدر

بسیاری از مردم به نحسی عدد سیزده نه تن‌ها اعتقادی ندارند بلکه در اساس تأثیر عددی خاص را در سرنوشت خود مؤثر نمی‌دانند، اما این باور که در قدیم عدد سیزده را خوش یمن تلقی نمی‌کرده‌اند شاید به این دلیل باشد که در طالع نمای نجومی، قدما معتقد بودند که آسمان دوازده برج دارد و هر تولدی که صورت می‌گیرد دارای ستاره‌ای در یکی از دوازده برج است و بنا براین اینکه کدام ستاره در کدام برج قرار گرفته، طالع و خوی فرد متولد شده شکل می‌گیرد و خارج از دوازده برج که عدد سیزده است، نابجا و نحس به شمار می‌آمده است. در هر حال اکنون دیگر نحسی عدد سیزده مورد پذیرش همگان قرار ندارد و بیشتر جنبه خرافی دارد.

گروهی از مردم معتقدند که برای دور‌کردن نحسی این روز باید از خانه خارج شوند و سیزده بدر کنند تا نحسی روز در طبیعت به در شود. در این روز سبزه‌ها سبز شده را که چند روز اول سال نو مهمان سفره هفت سین بوده به آب روان می‌سپارند. خوراکی‌های باقیمانده نوروز، به مصرف می‌رسد، بساط بازی‌های دسته‌جمعی پهن است.

روز سیزدهم، کمتر کسی در منزل می‌ماند. در ساعت اول روز خیابان‌ها شلوغ و پر‌رفت و آمد است. پارک‌ها و مناظر طبیعی اطراف شهر پذیرای میلیون‌ها زن و مردم و جوان و پیر و کودک است. خانواده‌ها با صفا و صمیمیت در کنار هم می‌نشینند و گل می‌گویند و گل می‌شنوند. مردمی که در طول سال در هیاهوی شهر پی نام و نان هستند و با هم روابطی سرد و خشک دارند در این روز تغییری در رفتارشان روی می‌دهد همه مهربان و شادمان هستند. گویی بهترین روز سال همین روز است. هر‌چند گروهی آن را نحس می‌شمارند.

سیزده بدر نحس است یا مبارک؟

 ایرانیان پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه از سال است، روز سیزدهم نوروز را که فرخنده است به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت بدین ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رساندند.

در تحلیل دیگری چنین بیان می‌گردد که اعتقاد به عمر ۱۲‌هزار ساله جهان نزد زرتشتیان، تحت تأثیر نجوم بین‌النهرین است که معتقد بودند هر‌یک از دوازده اختر که خود به یکی از برج‌های دوازده‌گانه حاکم است، هزار سال به جهان حکومت خواهد کرد. بدین روی عمر جهان دوازده هزار سال است و در پایان دوازده هزار سال، آسمان و زمین درهم خواهد شد.

بنا براین اصل اعتقاد به دوازده هزار سال و دوازده ماه سال تأثیر معتقدات بابلی است. پس از دوازده هزار سال، آشفتگی آغازین باز می‌گردد پس جشن‌های دوازده روز در فروردین آغازسال با سال دوازه ماهه و دوره دوازده هزار ساله عمر جهان مربوط است. انسان آنچه را در این دوازده روز پیش می‌آمد، سرنوشت سال خود می‌انگاشت. از پیش از نوروز انواع دانه‌ها را می‌کاشتند و هر دانه‌ای که در طی این دوازده روزه بهتر و بیشتر رشد می‌کرد آن دانه را برای کاشت آن سال به‌کار می‌بردند و گمان داشتند اگر روز‌های نوروزی به اندوه بگذرد همه سال به اندوه خواهد گذشت.

درادامه آمده است: ۱۲‌روز فروردین نماد همه سال بود و، چون پس از ۱۲‌هزار سال عمر، آشفتگی نخستین باری دیگر باز می‌گشت پس در پایان دوازده روز نیز یک روز نشان آشفتگی نهایی و پایان سال را بر خود داشت.

سیزده به در‌های امروزی

با پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی و افزایش وسایل حمل و نقل موتوری این امکان فراهم شد که مردم در روز سیزده بدر به جا‌های دورتر و حتی شهر‌های همجوار عزیمت کنند. امروزه معمولا از قبل برای محل اسکان روز سیزده بدر و نیز تدارکات  آن برنامه ریزی انجام می‌شود. به علت محدود بودن تفرجگاه‌های نزدیک شهر، شب قبل یا صبح زود یک نفر با موتور سیکلت زودتر از همه به راه می‌افتد و جایی را برای افراد فامیل رزرو می‌نماید.

اکثر مواقع چند خانواده با هم بیرون می‌روند. غذا را یا در خانه می‌پزند و به همراه می‌آورند یا در همان مکان غذا طبخ می‌شود. همان گونه که پذیرایی‌های داخل خانه‌ها پر زرق و برق است، برای سیزده بدر هم چیزی کم نمی‌گذارند. (ناهار مفصل به همراه دوغ یا نوشابه و سالاد و ...) یک میهمانی کامل در فضای باز. از آتش معمولا خبری نیست و برای تهیه غذا و چای بیشتر از اجاق گاز و کپسول پیک نیک استفاده می‌شود.

همه چیز رنگ تمدن به خود گرفته است. بازی بچه‌ها با توپ انجام می‌شود. از تاب خوردن خبری نیست یا بسیار کم است، چون درختی باقی نمانده که توان طناب داشته باشد. تاب بازی؛ به بازی بچه‌ها تبدیل شده است و بزرگتر‌ها از تاب خوردن خجالت می‌کشند و اگر کسی این جسارت را به خود بدهد و در تاب بنشیند همه او را به گونه‌ای نگاه می‌کنند که انگار مرتکب گناه شده است.

تاثیر فوق العاده طبیعت درمانی بر رفع استرس و افسردگی

بسیاری از پزشکان و محققان مراقبت‌های بهداشتی معتقدند طبیعت درمانی که با نام‌های دیگری مانند درمان سبز یا درمان بر مبنای زمین نیز نامیده می‌شود، علاوه بر افزایش سلامت جسمانی، احیاکننده روح و روان است و تاثیر فوق العاده‌ای در بهبود خلق و خو، کاهش اضطراب، استرس و افسردگی دارد.

 زاده باقری روانپزشک ومشاور خانواده در رابطه با تاثیر طبیعت گردی در روز سیزده به در بر سلامت روان جامعه گفت: پزشکان معمولا پس از تحمل شرایط دشوار و بیماری‌هایی مثل فشار خون و افسردگی که امروزه گریبانگیر افراد جامعه شده است به بیماران راهکاری به نام نسخه طبیعت می‌دهند.

وی افزود: قدم زدن در طبیعت در یک روز آفتابی در کنار خانواده‌ها نسخه‌ای موثر برای رهایی از رخوت روحی است. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، ورزش و بازی‌های نشاط آور در محیط باز علاوه بر اثراتی که بر سلامت جسم دارد، راهکاری بی‌نظیر برای مقابله با افسردگی، استرس، افکار منفی است که چه بهتر این تاثیرات را در روز سیزده به در به خود جذب کنیم.

این مشاور خانواده با بیان اینکه گاهی قدم زدن در روز طبیعت سبب راه‌حل‌هایی برای حل مشکلات می‌شود که اثرات آن خیره کننده است گفت:با توجه به اهمیت این امر، شاخه‌ای علمی نام طبیعت درمانی یا اکو درمانی وجود دارد که به مزایای این روش می‌پردازد.

زاده باقری افزود: به طور کلی در نسخه طبیعت درمانی فرد مورد نظر باید هر روز زمانی را به پیاده روی و گردش در طبیعت و زیر نور ملایم خورشید اختصاص دهد.

وی عنوان کرد: امروزه، آلودگی هوا و انواع آلودگی‌های صوتی و دیداری، آرامش را از خانواده‌ها سلب کرده و منجر به بروز انواع ناراحتی‌های روحی و جسمی در آن‌ها شده اند. انواع استرس‌ها و افسردگی‌هایی که مولود عصر مدرنیته است، تا بدان جا پیش می‌روند، که جایی برای احساسات ناب و اصیل انسانی نمی‌گذارند. پس چه مبارک است یک روز را که اکثر خانواده ها بر خلاف خرافات نحس بودن، آن را خوش یمن می‌شمارند و با قدم گذاشتن در طبیعت صبح را به شب می‌رسانند در کنار کسانی که آن‌ها را دوست داریم خوش بگذرانیم و سعی کنیم با جلب آرامش از طبیعت در افزایش سلامت روحی و جسمی خود تلاش کنیم.

 نیروهای منابع طبیعی در کنار مردم

 حکمتیان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیز داری کهگیلویه وبویراحمد از آماده باش نیرو‌های منابع طبیعی برای روز طبیعت در سال ۹۸ خبر داد و گفت:این افراد علاوه بر گشت زنی، در نقاط گردشگری و مناطقی که با ازدحام جمعیت مواجه هستند، حضور می‌یابند.

وی اظهارکرد: این نیرو‌ها مردم را راهنمایی می‌کنند که یا آتش روشن نکنند و یا درصورت نیاز پس از ترک منطقه از خاموش شدن کامل آتش مطمئن شوند.

مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: مردم در سیزده بدر از بوته کنی گیاهان و قطع درختان خودداری کنند و با طبیعت مهربان باشند.

حکمتیان به مردم توصیه کرد: خودرو‌های خود را در جایی که سر سبز است پارک نکنید و در مراقبت و صیانت از طبیعت کوشا باشید.

توصیه‌های محیط زیستی برای سیزده بدر

یک فعال حوزه محیط زیست توصیه‌های زیست محیطی برای گرامیداشت روز طبیعت یا سیزده بدر را مطرح و اظهار کرد: شهروندان ایرانی از رها کردن اضافه مواد غذایی خود در طبیعت خودداری کنند.

امید سجادیان گفت: سیزده بدر نزد پیشینیان ما، روزی برای ستایش و دعا برای طلب باران در سال پیش رو، روزی برای گرامیداشت و پاکیزگی طبیعت و مظاهر آن و زیست بوم مقدس آنان بوده در حالیکه امروزه روز ویرانی و تباهی طبیعت است.

وی اظهار کرد: به ساکنان شهر‌ها توصیه می‌شود به علت ترافیک جاده‌های ورودی و خروجی شهر، بهترین راه برای گذراندن سیزده بدر، استفاده از پارک و بوستان‌های محلی و قابل دسترس به محل سکونتشان است؛ چون با توجه به حجم ترافیک صبحگاهی و بعدازظهر اگر بتوانیم با پای پیاده و بدون وسیله نقلیه به این مکان‌ها دسترسی داشته باشیم سیزده بدر دلپذیری خواهیم داشت.

از بردن ظروف یکبار مصرف به طبیعت در روز طبیعت خودداری شود

سجادیان با اشاره به اینکه اگر قرار است از دامان طبیعت در روز طبیعت بهره ببریم لازم است از همراه بردن وسایلی که باعث تخریب طبیعت می‌شود جلوگیری کنیم، گفت: از بردن اره، تفنگ بادی و ساچمه‌ای و همچنین از وسایلی مانند ظروف یکبار مصرف جدا جلوگیری شود.

مخرب‌ترین بخش تخریب طبیعت در سیزده بدر شکستن شاخ و برگ درختان

سجادیان افزود: حتما بخشی از پخت و پز غذایی و همچنین آب داغ برای تهیه چای در منزل انجام شود، زیرا لازمه پخت و پز غذا و تهیه چای در طبیعت استفاده از چوب درختان و بوته‌ها است که مخرب‌ترین بخش تخریب طبیعت در روز سیزده بدر شکستن شاخ و برگ درختان و آتش زدن بوته است، همچنین در صورت امکان برای تهیه آتش از ذغال یا کپسول‌های گاز استاندارد مسافرتی با مراعات نکات ایمنی استفاده شود.

این فعال حوزه محیط زیست تاکید کرد: برای جلوگیری از آلودگی آب‌های روان در هنگام شستن ظروف حتما از استفاده از مواد شوینده غیر بهداشتی و غیر استاندارد در جوبیارها، کانال ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها جلوگیری شود و در صورت امکان ظروف استفاده شده در روز طبیعت را برای شست و شو به منزل باز گردانند.

به گفته سجادیان ،با توجه به زندگی شهری و محصور بودن کودکان در ایام سال در آپارتمان‌ها در روز سیزده بدر به کودکان خود اجازه دهند در هنگام حضور در طبیعت بتوانند در کنار والدین از زندگی در طبیعت لذت ببرند و زندگی در طبیعت را تجربه کنند، ولی نه به صورت امر و نهی بلکه بصورت مراقبت غیر محسوس؛ خانواده‌ها مراقب باشند که کودکان به خود و طبیعت صدمه نزنند.

از رها کردن مواد غذایی اضافه در طبیعت خودداری شود

وی تاکید کرد: از قرار دادن مواد غذایی اضافه خود برای جانوران و پرندگانی که در دامنه طبیعت زندگی می‌کنند جدا خودداری کنند. به دو دلیل یکی به علت وجود مواد چربی در غذا که باعث بیماری حیوانات می‌شود و دیگر آنکه با این کار، جانوران و پرندگان برای بدست آوردن غذا تلاش نخواهند کرد و در نتیجه این کار، باعث تلف شدن زودهنگام آنان خواهیم شد.

زباله‌های خود را جمع آوری کنید

این فعال محیط زیست اظهار کرد: در روز طبیعت از بردن مواد غذایی اضافه بر نیاز، جلوگیری شود، چون بخش زیادی از این مواد غذایی به زباله تبدیل می‌شود که رها کردن زباله و یا کیسه زباله در طبیعت در این روز باعث تخریب شدید طبیعت می‌شود. لطفا در روز سیزده بدر با همراه داشتن کیسه‌های زباله و دستکش جمع آوری زباله اضافی و با اهدا کردن این کیسه‌ها به دیگران آن‌ها را تشویق کنیم که از رها سازی زباله در طبیعت خودداری کنند.

گزارش از مرضیه سادات غلامی

انتهای پیام/س