من هم خدمت حضرتعالی و مردم سال جدید را تبریک می‌گویم انشاءالله امسال سالِ بهتری از سال ۹۷ برای آن‌ها باشد.

به نظر شما سال ۹۸ چطور خواهد بود؟ هم در عرصۀ سیاست داخلی و هم در عرصۀ سیاست خارجی با توجه به اینکه فکر می‌کنم تحریم‌ها شاید نمودِ بیشتری پیدا بکند.

بله تحریم‌ها آزاردهنده است و به مردم فشار می‌آورد و این یک واقعیتی است که نمی‌شود آن را کتمان کرد، ولی تحریم‌ها از پا درآوردنده نیست، شما وقتی به ۴۰ سال عمرِ انقلاب نگاه می‌کنید ما شرایطِ سخت‌تر از این هم داشتیم، ولی پشت سر گذاشتیم، تحریم‌ها هم از ابتدا وجود داشته و ما روزی را بدون تحریم شب نکردیم و شبی را بدون تحریم نخوابیدیم، ولی سال گذشته به لحاظ رفتارِ غیراخلاقی و غیرانسانی آقای ترامپ و دولت آمریکا یک سالِ عجیب و غریبی بود، امسال می‌تواند سالِ سختی باشد، اما من فکر می‌کنم اگر امسال را با مدیریت خوب اداره کنیم، تدبیر کنیم حتماً افق‌ها را روشن است.

یعنی همان، یک بار هم یک جا گفته بودید براساس نظرات کارشناس تحریم‌ها ۲۵ درصد اثر دارد و ۷۵ درصد به مدیریت ما برمی‌گردد.

بله حالا تحریم‌ها ممکن است یکی بگوید ۲۰ درصد یکی بگوید ۳۰ درصد، ولی کسی دیگر ادعا نمی‌کند همۀ مشکلات به خاطر تحریم‌ها است، من فکر می‌کنم یک مقدار به خاطر سوءمدیریت است، یک مقدار به خاطر ساختارِ غلط است، یک مقدار به خاطر انباشته شدن مشکلات است، یعنی مشکلات همینطور انباشته شده است و الان خودش را نشان می‌دهد، این مسائل باعث شده وگرنه مردم که پای کار هستند، در راهپیمایی چند ماه پیش یعنی ۲۲ بهمن را دیدیم دیگر، از این بهتر نمی‌شد و آمریکایی‌ها را عصبی کردند و آن‌ها احساس کردند هر کاری می‌کنند یک چیزِ دیگری می‌شود.

اواخر سال ۹۷ یک اتفاقی افتاد و شاید به نظرم خیلی‌ها منتظر هستند که از شما چنین سوالی را بپرسیم، بشار اسد بعد از این همه تلاشی که شد تا سرنگون شود، جمهوری اسلامی و جبهه مقاومت واقعاً یک تنه ایستاد، آمد ایران دیداری بکند یکدفعه آقای ظریف (البته نقل‌ها مختلف است) استعفاء میدهد و سفر بشار کلاً به حاشیه رفت، ناراحت شدند حتی کسانی که آقای ظریف را دوست داشتند، حتی بعد هم مشخص شد به آقای روحانی گفته بودند ایشان باشد آقای روحانی گفته بودند نیازی نیست و ایشان گلایه-هایی از تشریفات ریاست جمهوری داشتند، اصلاً قصه چه بود؟

حالا اینکه آقای رئیس جمهور گفته بودند ایشان باشد، ایشان فرمودند نه نیازی نیست یا مشکلات ریاست جمهوری، این‌ها را نمی‌دانم، ولی این را می‌توانم بگویم که این توئیت بهتر بود انجام نمی‌شد.

پست اینستاگرامی یا توئیت؟!

نمی‌دانم، چون من خودم نه اینستاگرام دارم نه توئیت، خیلی به این تکنولوژی روز آشنا نیستم، حالا توئیت یا اینستاگرام، این بهتر بود صورت نمی-گرفت به نظرم یک اتفاقِ احساسی بود و انجام نمی‌شد بهتر بود، ولی الحمدلله با درایت همه موضوع جمع شد و به نظرم نباید خیلی به آن بپردازیم.

عرفِ کار چگونه است؟ حالا شاید این سفر سفرِ خاصی بوده؟

این سفر بی نظیر بود، این سفر قدرت نماییِ جمهوری اسلامی در منطقه و دنیا بود که رئیس جمهورِ یک کشور در یک سکوتِ خبری بیاید، ملاقات بکند و برود آن هم رئیس جمهوری مانند رئیس جمهور کشور سوریه نه رئیس-جمهور مثلا سوئیس که موضوعیتی ندارد، یک کشورِ عادی نه بلکه یک کشوری که در بحران و فشار و جنگ و توطئۀ تروریسم قرار دارد، بیاید، برود، بعد دنیا بفهمد. این یک قدرت نمایی بود و یک اتفاقی بود که روس‌ها فقط قبلاً توانسته بودند انجام بدهند.

ببینید بالاخره وزارت خارجه متولی امورِ سیاست خارجی است، چه بخواهیم و چه نخواهیم، همۀ جای دنیا هم همینطور است البته در همۀ جای دنیا همۀ امور در وزارت خارجه و دستگاهِ سیاست خارجی شکل نمی‌گیرد، واقعیت قضیه این است که مجموعه وزارت خارجه یک مجموعۀ توانمندی است البته نهاد ریاست جمهوری، من می‌دانم آقای واعظی با آقای ظریف دوستی دارند و رفیق هستند بعید است چنین کانال‌های موازی وجود داشته باشد حالا شاید یکی دو مورد به صورت ناخودآگاه وجود داشته باشد و بوده باشد، ولی فکر نمی‌کنم یک کارِ سیسماتیک و عمدی بوده باشد.

نمی‌دانم این را باید از وزارت خارجه ای‌ها که الان شاغل هستند بپرسید.

زمانِ ما طورِ دیگری بود، ولی من شخصاً این ساختار را برای وزارت خارجه مفید نمی‌بینم یعنی بعید است بتواند آن طوری که طرفداران این ساختار در ذهن شان تصور و تصویر می‌کردند موفق باشد.

بقیه دیگر در حدِ مدیرکل و مشاور وزیر و دستیار هستند. یک وقتی محورِ دیدگاه شما در روابط خارجی بین المللی است، یک وقتی محورش دوجانبه‌ای است و بستگی دارد کدام را بپسندید اگر بخواهید منطقه‌ای و دوجانبه‌ای ببینید، این ساختار یک مقدار برای کشیدنِ این بار ضعیف است.

اینستکس بله. گفته بود دیگر حالا چی بگویم؟!

 

حالا باید چه کار کنم درست درآمد؟!

متاسفم که درست درآمد، ولی خب درست درآمد، کاشکی یک چیزِ فعالِ خوبِ قویِ قدرتمند بود.

نه آن را بهم نمی‌زدم، ولی به آن دل نمی‌بستم. ببینید من خودم فکر نمی‌کردم ترامپ از برجام بیرون بیاید، خب آمد بیرون، اما این فکر را می‌کردم که بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد اروپایی‌ها نمی‌توانند چیز‌هایی را که می‌گویند به صورت حداکثری عملیاتی کنند و نتوانستند.

ترامپ از همۀ کانال‌ها استفاده می‌کند در توئیت‌ها و سخنرانی-هایش هم وجود دارد یعنی چیزِ پوشیده‌ای نیست.

ترامپ عاشقِ گفتگو با ایران است! خب چند تا هدف دارد.

از کره شما چیزی که گیرش نیامد، یکی از اهداف ترامپ این است که بگوید من اهلِ مذاکره هستم ایران مذاکره نمی‌کند، دوم، چون موضوع مذاکره با ایران در داخل مخالفین و موافقینی دارد بالاخره همه که مخالف آن نیستند، یک عده هم موافق آن هستند و فکر می‌کنند خوب است، لذا فکر می‌کند این می‌تواند دودستگی در کشور به وجود بیاورد، ولی این هم خودش یک هدف است و البته یک بهره برداریِ تبلیغیِ جدی برای خودش در آستانۀ انتخابات آتی، ترامپ نیاز دارد به یک مذاکره با یک کشوری مانند ایران برای اینکه صندوقِ رای خودش را در انتخابات چاق‌تر کند. به هر حال چه ترامپ باشد چه آقای پِنس معاون او باشد، چه دموکرات‌ها باشند به صورت کلان برای جمهوری اسلامی اتفاقی نمی‌افتد، اتفاقاً اگر شما نگاه کنید دموکرات‌ها توانستند یک اجماعی را علیه جمهوری اسلامی به وجود بیاورند و ترامپ آن اجماع را به خاطر نپختگی اش از بین برد.

خیلی وقت است، نمی‌دانم! دو سه ماهی می‌شود.

دولت تعطیل می‌شود یعنی بخش‌هایی می‌گفتند شاید بین ۸۰۰ هزار نفر تا ۱ میلیون کارمند را شامل می‌شود، این‌ها یا باید بدون حقوق کار کنند یعنی حقوقی نمی‌گیرند بعداً اگر راه افتاد و کار شروع شد بیایند حقوق-شان را بگیرند یا باید بروند مرخصی، مثلاً بخش‌هایی از وزارت خارجه، وزارت کشور، خدمات عمومی، البته این تعطیلی تعطیلی فدرال است و ایالت‌ها نیست.

البته اینکه آدم بگویند من فرانسه را خوب می‌شناسم ادعای بزرگی است، سخت است یک کشوری مانند فرانسه.

می‌توانم بگویم آشنا هستم. من یک خاطره‌ای تعریف کنم شاید جالب باشد، من با آقای میتران ملاقات داشتم برای اینکه استوارنامه ام را بدهند.

بله. سوابقِ من را دیده بود گفت شما فرانسه را می‌شناسید و این خوب است، من گفتم نه برای شناختن فرانسه یک نسل لازم است که آدم کار کند تا آن را بشناسد نه من ادعا ندارم، آقای میتران به وزیر خارجه اش آلِن ژوپه که در ملاقات بود یک حرفِ جالبی گفت ـ من این خاطره را به خاطر حرف آقای میتران می‌گویم ـ ایشان گفت آقای سفیر می‌خواهد بگوید برای اینکه ایران را بشناسید باید دو هزار سال مطالعه کنید. البته در ذهنِ من اصلاً این نبود من فقط یک تعارف دیپلماتیک با آقای میتران کردم، ولی ایشان به تمدنِ قدیمیِ ایران رفت، گفت آقای سفیر می‌خواهد بگوید برای شناختن ایران، اگر برای شناخت فرانسه یک نسل باید کار کند، برای شناخت ایران باید دو هزار سال کار کنید. خب آدم احساس غرور می‌کند، یعنی این را گفتم که ببیننده-های محترم توجه داشته باشند که دنیا نسبت به ایران چگونه فکر می‌کند! آن هم شخصی مانند میتران که آدمِ کمی نبود. بالاخره فرانسه دچارِ مشکلِ جدی است شاید به این برمی گردد که آن آدم‌های بزرگ فرانسوی و آدم‌ها یی که کاریزماتیک بودند و برای خودشان کسی بودند، آقای ژانرال دوگل کم کسی نبوده یا میتران یا شیراک که تازه شیراک دسته چندم است، آن‌ها کنار رفتند و کار دستِ یک تعداد جوان افتاد که اگرچه متحرک بودند.

مانند سارکوزی و بیشتر مانند ماکرون، خود آقای سارکوزی هم یک دوره بیشتر نتوانست رئیس جمهور شود و بعد آقای ماکرون یک اشتباهِ بزرگی کرد فکر کرد که این یک تظاهراتِ سطحی، زودگذر و بدون عمق است لذا خیلی محکم برخورد کرد و بعد این جمعیت دیگر انبوه شد و تقریباً به همۀ شهر‌ها سرایت کرد آنجا بود که آقای ماکرون فهمید که نه این مساله مسالۀ ساده‌ای نیست، ولی دیگر دیر شده بود و اعتراضات همچنان وجود دارد و البته آمریکایی‌ها (دولت فعلی آمریکا) چه در فرانسه، چه در آلمان تلاش دارد از این شرایط به نفع خودش بهره برداری کند، چون آقای ترامپ یکی از اهدافش را فرو پاشیدن اتحادیه اروپا می‌داند.

بله.

بله این را نشریه فرانسوی نوشته بود که نوشته بود دیدارِ آقای شمخانی با وزیر خارجه فرانسه انگار یک مسابقۀ بوکس در رینگ است، یعنی طرفین از خجالت هم درآمدند که براساس اطلاعاتی که من بعداً گرفتم دستِ برتر دستِ آقای شمخانی بوده است.

بله حتماً اینطور است، بالاخره آمریکا به هر حیله می‌خواهد این دیالوگ را برقرار کند، من یک بار خیلی وقت پیش در یکی از مصاحبه هایم گفتم ترامپ عاشقِ گفتگو با ایران است، اگر این کار را صورت ندهد دِق می-کند هنوز هم احتمال می‌دهم دِق کند.

نه بالاخره خدماتی که آقای سلیمانی کرده است فقط به ایران و منطقه نرسیده است اروپایی‌ها هم از آن بهره منده شدند و ته دلشان می-دانند، چون تروریسم علیه آن‌ها بیشتر است تا ما، لذا آن‌ها تحولات و موضوعات ایران را دنبال می‌کنند، هم بالاخره می‌بینند و می‌شنوند؛ نه به نظرم این چیز‌ها خودجوش است.

من الان نمی‌شناسم، ولی حتماً فرانسوی‌ها دارند بالاخره در کارزارِ انتخابات فرانسه چهره‌ها رو می‌آیند، هنوز برای این حدسیات زود است.

احتمالش را می‌دادم، ولی احتمالِ ضعیفی می‌دادم، چون هم آمریکا، هم فرانسه، هم اروپا تمام انرژی شان را گذاشته بودند که دولت قانونی بشار اسد سقوط کنند، اصلاً مجلس فرانسه حمله به سوریه را تصویب کرد، انگلیسی‌ها موزی گری کردند یک مقدار اطلاعات شان بیشتر بود مجلس شان تصویب نکرد، ولی فرانسوی‌ها تصویب کردند و آمریکایی‌ها هم که همه طوره کمک می‌کردند.

 

بله داشتند، ولی فکر کردند لابد پایانِ کار است.

پولِ سعودی که خیلی موثر بود، یادمان نرود اوایل کار ترک‌ها هم علیه بشار بودند، ترک‌ها هم تمام قد علیه سوریه آمده بودند بعد ترک‌ها آرام آرام درایت به خرج دادند و فهمیدند آن شکلی نیست و به تدریج موضع شان را تغییر دادند که کارِ خوبی هم کردند و به نفع خودشان هم شد. به هر حال فضا روی سوریه بسیار سنگین بود به ویژه اینکه چند کشور عربی یکی دو روزه سرنگون شده بودند، آمریکا و بعضی از هم پیمانان غربی شان و نوچه‌های منطقه‌ای شان واقعاً فکر می‌کردند دولت سوریه هم ممکن است همان شکلی ساقط شود که اشتباه کردند.

خیلی زیاد، ببینید رژیم صهیونیستی گاهی وقت‌ها عربده می‌کشد، ولی این عربده کشی او از روی ترس و استیصال است، دیدید یک نفر در شب تاریک داخل کوچه‌ای دارد می‌رود بلند بلند می‌خواند، این اعتماد به نفس نیست برای خیلی‌ها ممکن است اتفاق افتاده باشد، یا ممکن است یک نفر نصفه شب رفته باشد قبرستان، راهش آنجا باشد بعد شما می‌بینید آواز می-خواند، سوت می‌زند این نیست که شنگول است! این دارد خودش را مشغول بکند تا از آن مَخمصه بیرون بیاید، من زمانی که بچه بودیم خیلی برایم اتفاق افتاده بود حالا شاید اگر در کوچه تاریک قرار بگیرم آنطور شود، ولی الان دیگر عاقل هستم و داخل کوچۀ تاریک نمی‌شوم. رژیم صهیونیستی و آقای نتانیاهو در کوچۀ تاریک گرفتار شده است و دارد داد می‌زند.

بله همینطور است بالاخره باید محورِ ایران، سوریه، عراق، فلسطین و لبنان باید تقویت شود.

ببینید همۀ کشور‌های حوزه خلیج فارس با هم مشکل دارند حداقل بیش از ۴۰، ۵۰ مورد اختلافات مرزی دارند، هیچ دو کشوری در حوزۀ خلیج-فارس نیست که با هم اختلافات مرزی نداشته باشند، این‌ها دچارِ ارزیابیِ شتاب زده شدند که الان یمن سقوط می‌کند، سوریه سقوط می‌کند پس باید این‌ها باید بیایند اینجا و سهمی داشته باشند، آنجا جلودارِ مسائل باشند و البته، چون امارات به پولِ زیادی هم رسیده، جمعیت کم و نفت زیاد، برنامه-ریزی اقتصادی گسترده، شاید تصور کرد لازم است رهبر جهان عرب اگر نیست منطقه باشد و این پیوند بین این دو به وجود آمد، ولی الان ما شاهد هستیم در مورد یمن عملاً اماراتی‌ها ناراضی هستند و می‌خواهند آرام آرام ائتلاف طور دیگری شود به نظرم مشکل در سعودی و سیاست‌های بچگانۀ آنهاست.

به نظر ما به جز آمریکا و رژیم صهیونیستی با همه می‌توانیم صحبت کنیم، برای صحبت کردن که منعی وجود ندارد.

بله شاید گفتگو کردن با این تیم خیلی سخت‌تر از ملک عبدالله باشد، چون از ملک عبدالله سنی گذشته بود و یک آدم بدو بود و با همۀ نقاط ضعفی که می‌توانیم برای او بشماریم یک حالت‌های عُروبتی داشت و برای خودش یک استقلالی را قائل بود، ولی این تیم تیمِ جدیدِ بی تجربۀ بچه سالِ غرب زده هستند که حالا می‌خواهند کار‌هایی هم بکنند، اَدای اصلاح طلبی را هم بعضی وقت‌ها درمی آورند مثلاً زن‌ها رانندگی کنند، ولی از آن طرف قاشقچی را هم می‌کُشند، ولی من اعتقاد دارم وقتی سرِ این‌ها خوب به سنگ بخورد به طرف ما می‌آیند.

بله این اعلام شده، ولی اینقدر قبحِ نزدیکی با رژیم صهیونیستی در جهان عرب و بین افکار عمومی زیاد است، این‌ها به این زودی حاضر هستند آن را علنی کنند و رابطه برقرار کنند.

من قطر را به عنوان یک اخوانی یا غیراخوانی نگاه نمی‌کنم، چون اخوانی‌ها هم خودشان چند دسته هستند، یک دسته و واحد نیستند. من قطر را به عنوان یک همسایۀ مسلمان، یک کشوری که در مجاورت ما قرار دارد نگاه می‌کنم و فکر می‌کنم باید رابطۀ ما نه با قطر با همۀ کشور‌های حوزۀ خلیج فارس قوی‌تر از این چیزی که است باشد.

به نظرم رابطۀ قطر با عربستان به نوعی حیثیتی شده است، بعید است به این زودی حل شود و عمیق‌تر شده است. سعودی‌ها فکر می‌کردند قطر را ظرف مدت چند ماه ساقط می‌کنند، ولی اینطوری نشد.

با کودتا، با محدودیت‌های اقتصادی، با محاصرۀ دریایی که کالا نرود و بیاید؛ ولی این اتفاق نیفتاد، اصلاً آن دوره گذشته که شما بخواهید از بیرون فشار بیاورید و یک کشور ساقط شود.

با سعودی‌ها همراه است؛ حتی من یک خبر خواندم که قطری‌ها گفته بودند ما حاضریم بنشینیم مشکلات مان را با سعودی‌ها حل کنیم، ولی امارات نباید در این مشکلات باشد، آن جداست و اصلاً با آن‌ها حرف نمی‌زنیم، یعنی اماراتی‌ها را از سعودی‌ها جدا کردند و از آن‌ها کینه دارند.

خیلی کمرنگ‌تر شده است. یک مقدار سیاستِ کویت منفعل است و محافظه کارانه شده است، البته آن ظرفیت‌ها را هم دیگر ندارند.

البته خودشان کتمان می‌کنند، ولی شاید یک مقدار تشویق...

خودشان کتمان می‌کنند که می‌خواهند عادی سازی بکنند، منظورم این بود نه اینکه دیدار نبوده، شاید یک مقدار توصیۀ کشور‌های عربی مانند سعودی و این‌ها بوده، شاید یک مقدار توصیۀ آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها بوده، موضوعاتی از این دست می‌تواند دخیل باشد، یک احتمال هم می‌شود داد که مثلاً شاید رژیم صهیونیستی گفته است سرمایه گذاری می‌کنیم و امکانات می‌دهیم.

ببینید بالاخره یک اتفاقی داخل ترکیه افتاد، مشخص هم شد هم آمریکایی‌ها و هم سعودی‌ها و هم اماراتی‌ها از مخالفین حمایت می‌کرده‌اند، اصلاً کینه‌ای که اردوغان از سعودی‌ها و اماراتی‌ها گرفت به خاطر نقش منفی آن‌ها در کودتا بود و خب جمهوری اسلامی آنجا دوستی و برادری خودش را نشان داد. به نظرم آنجا بود که ترک‌ها فهمیدند با طناب غرب و آمریکا و بعضی از این کشور‌ها نمی‌شود داخل چاه رفت. ترک‌ها خیلی سال است که دارند تلاش می‌کنند عضو اتحادیه اروپا شوند و من به شما می‌گویم هیچ وقت نمی‌شوند به خاطر اینکه پیمان اتحادیه اروپا اصلاً اجازه نمی‌دهد یک کشور اسلامی آنجا برود و همۀ ترک‌ها هم مسلمان هستند. این را آرام آرام ترک‌ها دارند می‌فهمند که بالاخره آنجایی که برای آن‌ها مفید است و می‌توانند روی آن کار کنند، جای دیگری به غیر از غرب است، ممکن است از غرب بخواهد به لحاظ تاکتیکی استفاده کنند و نیازهایشان را برآورده کنند، ولی دیگر فکر نمی‌کنند که واقعاً غرب هم پیمان آنهاست.

بله؛ با توجه به امکانات، شرایط و با توجه به مشاکل مختلف من نمرۀ قابل قبولی می‌دهم.

به نظرم یک مقدار باید در مورد اولویت‌ها تجدیدنظر بکنند.

 

میدان خراسان.

سال ۶۰.

پدرم کارمند دولت بود و مادرم هم خانه دار بود.

۵۰ هزار تومان و یک سفر حج.

امام (ره)

من لیسانسم را ایران گرفتم، فوق لیسانس و دکتری را در انگلستان گرفتم.

بله همه دوره ای‌های من همه شناخته شده هستند، کسی که با او خیلی محشور بودیم شهید مجید حدادعادل بود، هم خانه‌های ما نزدیک هم بود و هم مدرسه و کلاس مان.

برادر کوچک ایشان که شهید شدند و امثال ایشان زیاد بودند، خیلی از آن‌ها استاندار بودند، خیلی از آن‌ها وزیر شدند.

در انگلیس هم بودیم، هم در ایران بودیم و هم در انگلیس. اصلاً در داستان شهید شدن مجید، من به نوعی در آن دخیل بودم. آن زمان من در خبرگزاری پارس آن زمان بود.

آن زمان نامش خبرگزاری پارس بود و بعد جمهوری اسلامی شد. من آنجا بودم و، چون زبانم خوب بود وظیفه ام این بود که خبرنگار به جبهه ببرم، هفته‌ای یکی دو بار من مسئول می‌شدم و با خبرنگاران به جبهه می‌رفتیم؛ خبرنگاران خارجی که گزارش تهیه کنند و جا‌ها را ببینند، به همین دلیل همۀ نقاط جنگ را دیدم.

یک روز قرار بود برویم دو سه روز قبلش من بیمار شدم و در خانه بستری شدم، آقای دکتر خرازی زنگ زد گفتم نمی‌توانم بروم، چون حالم خوب نیست، گفت چه کار کنیم من باید یک نفر را بفرستم؟ گفتم مجید (آقای حداد) را بفرستید، گفت چرا؟ گفتم ایشان از استانداری آمده و من شنیدم قرار است رئیس دفتر مقام معظم رهبری بشود، یعنی در دفتر ریاست جمهوری برود، چون آن زمان حضرت آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهور بودند. گفتم من شنیدم ایشان احتمالاً آنجا بروند و خوب است، زبانش هم خوب است و علاقمند هم است و کارِ خبری را می‌شناسد، گفت باشد پس شما یک نفر را بفرست ۱۰ هزار تومان تن‌خواه برای خبرنگاران داریم، من به یک نفر بدهم، آمدند و ۱۰ هزار تومان را دادیم و رفتند. فردا شب تلویزیون را نگاه می‌کردم دیدم مجید در خرمشهر شهید شده است!

بله. اولین باری بود که ایشان خبرنگار برد و آخرین بارش هم شد.

سه تا؛ دو تا پسر و یک دختر.

دخترم فوق لیسانس ارتباطات است، یکی از پسرهایم هم مهندس عمران است، یکی هم مهندس صنایع است.

 

دخترم خانه دار است، دو پسرم هم در بخش‌های خصوصی کار‌های ساختمانی می‌کنند.

بله خیلی اهل فوتبالم.

بله دیگر از بچگی از دورۀ دبستان یا زودتر. چون در کوچه‌ای که بودیم همۀ بچه‌های آبی آنجا بودند، یعنی بچه‌های آبی که بازیکن بودند.

خیلی از آن‌ها مانند مهدی حاج محمد، احمد منشی زاده، شرکا، این‌ها همه بچه‌های آن زمان تاج بودند و در کوچه ما بودند.

نه تا حالا ندیده‌ام.

داخل استادیوم ندیده‌ام، از تلویزیون می‌بینم، ولی استادیوم نرفتم و نخواهم رفت.

همیشه.

اعصابم بهم می‌ریزد و ترجیح می‌دهم اعصابم بهم نریزید، چرا بهم بریزد؟ نه استرس باخت. حالا ما که پرسپولیس را بیشتر می‌بریم [می خندد]و در کارنامه ما هم است که شما حالا وسط دعوا نرخ تعیین نکنید! بالاخره تعداد گل‌های زدۀ ما و گل‌های خوردۀ ما، جام‌هایی که گرفتیم، البته برای پرسپولیسی‌ها احترام قائلم.

جمعش کنید بیشتر می‌شود. با آقای علی پروین رفیق هستم و با اکثر آن‌ها رفیق هستم.

علی دایی، پیروانی، حمید استیلی، علی پروین.

کی روش به لحاظ فنی خیلی خوب بود، ولی به لحاظ رفتاری خوب نبود.

نه نه! من دوست دارم شخصیت مربی تیم ملی مانند شخصیت مرحوم دهداری باشد، دوست دارم شخصیتش مانند مرحوم امیر آصفی باشد.

مانند پورحیدری باشد، نه خارجی‌ها هم شما درنظر بگیرید مانند برانکو باشد، برانکو آدمِ باشخصیتی است و به لحاظ رفتاری هم خوب است حالا تنها ایراد او این است که قرمز است [می خندد]، ولی بالاخره به لحاظ شخصیتی ما نمی‌توانیم روی او علامت سوال بگذاریم.

بله می‌گویم به لحاظ فنی خوب بودیم، ولی اگر شما بخواهید ضرب و تقسیم بکنید بگویید چه، جام گرفتیم، کاپ گرفتیم و این‌ها شاید شرایط اینطور نبوده، کی روش به لحاظ فنی فوق العاده بود.

نمی‌دانم اعلام کردند یک میلیون، دو میلیون.

بالاخره تامین می‌شد دیگر.

بله مالزی یک مقدار سخت‌تر بود؛ از حساب سوئیس راحت‌تر داده می‌شد و فیقا راحت‌تر می‌توانست پول‌ها را بدهد تا AFC آسیا، ولی بالاخره با زحمت به خاطر تحریم‌ها داده شد، ولی بالاخره انجام شد.

 

چرا بعضی وقت‌ها تاخیرهایش طولانی می‌شد، ولی اگر یک مربی ایرانی بود شرایط را بهتر درک می‌کرد و کمتر گلایه می‌کرد.

نه نرفتم.

من تیم مان را با آن دوستانی که با من نشستند و صحبت کردند گفتم که من تا فینال می‌دیدم، ولی قهرمانی را نمی‌دیدم.

هنوز دارند صحبت می‌کنند؛ چند تا گزینۀ خارجی است منتها یک مقدار مشکل مالی وجود دارد.

یک مقدار شک دارند مربی خارجی از داخل بیاورند، یک مقدار شک دارند، شاید یک مقدار حساسیت داشته باشند، اولویت این است که باید یک مربیِ توانمندی باشد که تیم ملی که الان اینقدر دارد خوب بازی می‌کند و باعث نشاط مردم است و شور و هیجان در مردم به وجود می‌آورد، انصافاً بازیکنان ما دارند مایه می‌گذارند و تلاش هم می‌کنند و حیف است که در روندِ صعودیِ تیم ملی وقفه‌ای حاصل شود.

به آن «بازی قرن» گفتند، چون بیشترین بیننده را داشت.

آن زمان خیلی استرس داشتم.

بله در استادیوم بودم، یکی دو تا توپ به تیر خورد، یکی دو تا توپ از گل درآمد خیلی ۲۰ دقیقه اول سخت بود، ولی من ۲۰ دقیقه اول فهمیدم ما نمی‌بازیم.

، چون اگر قرار بود ببازیم آن دو سه دقیقه باید دو سه تا گل می-خوردیم، ولی فهمیدم همیشه دارد فراهم می‌شود که ما نبازیم.

ببینید در آن بازی خیلی منافقین تلاش کردند که بیایند اظهار وجود بکنند؛ خیلی بودند، با هماهنگی‌هایی که شد و البته بچه‌هایی که از دستگاه‌های مختلف از تهران آمده بودند...

، چون فرانسه بود و وسط اروپا بود حالا خودشان در آنجا زیاد بودند و از اطراف هم آورده بودند و ویزا هم به آن معنا نبود و خیلی تلاش داشتند که خودنمایی بکنند و حضور داشته باشند، یک هماهنگی که شد و در اینجا فرانسوی‌ها خوب عمل کردند، به قول شما تلویزیونی‌ها هیچ وقت تصویر Close نگرفتند، مدام لانگ شات بود و کسی دیده نمی‌شد و حتی گل هم که ما زدیم داخل تماشاچی‌ها نرفتند که پرچم‌های آن‌ها دیده نشود.

بله. هماهنگ کرده بودیم، چون نیرو‌های امنیتی و بچه‌های وزارت هم آنجا بودند، خوب کار کردند و ما این تریبون و این امکان را از آن‌ها گرفتیم البته خیلی کم پخش شد، ولی نه آنطوری که آن‌ها فکر می‌کردند این در خودِ بازی خیلی برای ما جذاب بود.  قبل از بازی یک اتفاقِ جالبی افتاد، رئیس دفترِ محترم مقام معظم رهبری آقای محمدی گلپایگانی تماس گرفتند و قبل از بازی بود، ایشان فرمودند آقا می‌فرمایند سلام من را برسانید و بگویید محکم و با اعتماد به خدا بازی کنید و انشاءالله پیروز می‌شوید؛ این خیلی جملۀ مهمی است.

خیلی شارژ شدند؛ بردیم و این یک خاطرۀ فوتبالیِ خیلی خوبی بود.

بله؛ البته آن که پاس داد مالِ استقلال بود [می خندد] بله، جواد زرینچه بود. شما به چه چیزی فکر می‌کنید من فکر نمی‌کردم [می خندد] بالاخره با شما آدم باید حواسش جمع باشد.

ما باید حواسمان جمع باشد، شما خبرنگاران در کاسۀ آدم می‌گذارید، ولی یادتان باشد من خودم کارم را از خبرنگاری شروع کردم.

سال ۷۸ بود.

پاریس بودم؛ من و آقای دکتر خرازی از مسیر پاریس از نیویورک برمی‌گشتیم به من گفت چند ماه از ماموریت شما باقی مانده؟ گفتم سه چهار ماه، گفت می‌توانی زودتر بیایی تهران که سخنگو بشوی؟ یعنی برنامه-ات بهم نمی‌خورد؟ گفتم نه، ۳ - ۴ ماه زودتر خداحافظی کردم و آمدم تهران و در خدمت آقای دکتر خرازی بودم.

۸ سال و یک ماه.

نه دوران آقای احمدی نژاد، حدود ۱۰ ماه بود.

بله، قبلاً بود، ولی خیلی منسجم و زنده نبود، ولی من آن را هفتگی کردم.

قبل از من، آقای دکتر محمود محمدی بود.

بله، نمایندۀ یکی از شهر‌های شیراز در مجلس شدند.

من ایده اش را نداشتم؛ آقای زابلی زاده که هر جا هستند خدا سلامتش بدارد، ایشان مدیر شبکه...

انشاءالله که خدا حفظ شان کند، ایشان به من زنگ زد که ما می‌خواهیم برنامۀ شما را زنده پخش کنیم، شما منعی ندارید؟ حقیقتش من در ابتدا یک مقدار ترسیدم، ولی گفتم نه، ولی ما زنده پخش کردیم.

همیشه نیم ساعت تا سه ربع off the record داشتم.

من، چون خودم از جنس خبرنگاری هستم، بالاخره من کارم را با خبرگزاری جمهوری اسلامی شروع کردم و بعدا صدا و سیما و اولین حقوقی که گرفتم، حقوق خبرنگاری بوده - زمانی که دکتر خرازی در خبرگزاری بودند و رئیس ستاد تبلیغات جنگ بودند - off the record را برای این می‌گذاشتم که بعضی از مسائلی که لازم است که خبرنگاران بدانند به آن‌ها بگویم و فکر نکنند من وقتی در جلسۀ رسمی حرفی را نمی‌گویم از سر بی توجهی است و بی‌توجه هستم، ببینید که مردم محرم هستند و مشکلی نداریم، ولی وقتی پشتِ تریبون صحبت می‌کنید همۀ دنیا می‌شنوند و شاید شما نخواهید که همۀ دنیا همۀ حرف‌های شما را بشنوند.

در دوران شما چند تا اتفاق افتاد، اگر بخواهیم اولی را بگوییم موضوع هسته‌ای مان بود که آن زمان برای اولین بار رسانه‌ای شد و به مذاکرات سعدآباد رسید، از آن زمان بگویید که اصلاً چه برنامه-ریزی‌ای برای اعلام آن کردید؟

بالاخره آن زمان موضوع هسته‌ای ما را منافقین رو کردند و مطرح کردند و فشار‌ها زیاد شد.

و سوالات متعددی بود حالا از من و دیگران و باید پاسخ می‌دادیم و باید طوری پاسخ می‌دادیم که هم مسائل برای دیگران مطرح نشود و هم فشار را کم کنیم و این شرایط خیلی سخت بود.

آن زمان ما به لحاظ هسته‌ای توانمند نبودیم و چیزی نداشتم، غربی‌ها فکر می‌کردند ما خیلی داریم، ولی آن زمان ما در آغاز راه بودیم و شرایط سخت‌تر بود و بالاخره لازم بود که ما پاسخ بدهیم، یکی این موضوع بود

نه، حالا ممکن است بعضی از افراد در دستگاه دیپلماسی بعضی چیز‌ها را می‌دانستند، به لحاظ بعضی از ارتباطات و جلسات ممکن است وزیر خارجه، چون به جلسات شورای عالی امنیت ملی می‌رفت، می‌دانست، ولی وزارت خارجه به عنوان یک نهاد نمی‌دانست، دلیلی هم نداشت که بداند.

نه من هم تا آنجایی که یادم است موضوع من نبود و یک موضوعِ کاملاً امنیتی بود و اصلاً در وزارت خارجه هم دسترسی‌ها محدود است و هم هر کسی هم به لحاظ عمق و هم به لحاظ سطح تا یک حدی دسترسی دارد، به لحاظ عمق یعنی اینکه شما تلکس کشف دارید، محرمانه، خیلی محرمانه و سری و کلی سری دارید آن تلکس‌های "به کلی سری" که من اصطلاحاً به آن می‌گویم "در عمق محرمانه"، همه به آن دسترسی نداشتند.
بعد قرار شد که چگونه اطلاع رسانی کنید؟ قرار شد رئیس-جمهور اعلام بکند؟

بله آن زمان قرار شد رئیس جمهور اعلام کند، رئیس جمهور و وزیر امورخارجه و بعد هم شکل گرفت.

بله.

همه دعوت شدند.

نه، اصلاً نمی‌شود خبرنگاران را خوب و بد کرد، جور و ناجور کرد، تازه آن زمان که مانند الان هم نبود، الان که دیگر خیلی عجیب و غریب شده است.

بله همه بودند، سی ان ان و همه بودند.

یعنی چه؟

در جلسات ما off the record فقط برای خبرنگاران داخلی بود و برای خبرنگاران خارجی نبود، ولی در جلسات هفتگی مان که مطبوعاتی بود، داخلی و خارجی همه بودند، یک جلسات اینطوری داشتیم، جلساتی هم زنگ می‌زدند و بعضی سوالات را می‌پرسیدند، من یا دوستانم جواب می‌دادیم و بعضی وقت‌ها هم مصاحبه‌های اختصاصی بود که آن‌ها کمتر بود.

بله.

خیلی‌ها بودند.

لازم باشد اسم می‌برم، ولی واقعاً لازم نیست، آقای فرهمند بود، کلباسی بود، خانم کوهنورد بود، آقای ویسه بود، آقای بلهری بود، آقای سفیری بود و تا فردا می‌توانم برای شما بشمارم.

نه، اصلاً.

تصور نمی‌کنم، بعضی وقت‌ها جاه طلبی باعث می‌شود، راحت میشود گفت آن‌ها عاملِ آن‌ها بودند، ولی بعضی از این افراد بدون اینکه بخواهم نام ببرم اتفاقاً خیلی ضدآمریکاییِ تند بودند و در جلسات کلی با ما مُحاجه می‌کردند، نه به نظرم بعضی وقت‌ها جاه طلبی است، بعضی وقت‌ها آدم‌ها فکر می‌کنند اینجا امکانات کم است و باید بیرون برود بهتر است، بعضی وقت-ها کمبود تحلیل و آن چیزی که مقام معظم رهبری به درستی می‌گویند کمبود بصیرت است و بی‌بصیرتی است و آدم دچار می‌شود، باید دعا کنیم که خدا دستِ ما را همیشه بگیرد.

بله سخت بود، چون همیشه از این اتفاقاتی که در داخل می‌افتاد خارجی‌ها سعی می‌کنند مصادره به مطلوب بکنند و سوءاستفاده کنند و این شرایط را سخت می‌کند.

ما در دو سطح جواب می‌دادیم؛ یک سطح تریبون و مصاحبه‌ها بود که ما رد می‌کردیم، یک سطح در دیدار‌ها بود که ما اصلاً نمی‌پذیرفتیم که کسی دخالت کند.

واقعاً در این زمینه، من از دکتر ولایتی یاد کنم که خیلی گردنِ وزارت خارجه حق دارند؛ به هر حال پدر دیپلماسی این کشور هستند و در شرایط سخت سکانِ دیپلماسیِ کشور را به دست گرفتند، زمانی که ما اصلاً دیپلمات نداشتیم. من هیچ وقت یادم نمی‌رود یکی از دوستان ما می‌خواست برود سفیر شود رفت پیش مدیرکل تشریفات، گفت من می‌خواهم بروم فلان جا به من بگویید چه کار کنم؟ گفت من هم مانند تو هستم نمی‌دانم، برو یک چیزی بگو! برای اینکه ما یاد نگرفته بودیم، دیپلمات نبودیم و همه صفر کیلومتر بودیم حالا ممکن است یکی دو نیرو اینجا و آنجا پیدا شوند که ضعیف باشند، ولی کلیت وزارت خارجه هیچ وقت اینطوری نبوده است، به تعبیر مقام معظم رهبری خط مقدم مقابله با دشمن و استکبار بوده است.

بله، اصلاً وظیفۀ ما این بود؛ به هر حال آنجا از دستگاه‌های مختلف بودند، از وزارت خارجه هم بنده می‌رفتم، بله همۀ مسائل مطرح می‌شد و بحث می‌شد.

یعنی چه؟

به نظرم این‌ها یک خطاست؛ یعنی آدم باید در کار تکلیفش را با خودش روشن کند، نمی‌شود که خیلی فعالیت‌های گروهی و دستگی را در کار دخالت بدهد، البته می‌شنیدند و می‌پذیرفتند، بعضی جا‌ها هم استدلال‌هایی داشتند که شاید از دیدِ خودشان نگاه می‌کردند، ولی آن چیزی که به من به عنوان یک دیپلمات برمی گشت این بود که حقایق را بگویم و به همین دلیل هم من در عمر کاری ام، هیچ وقت خودم را به این دسته یا آن دسته وصل نکردم.

به همین دلیل در اساسنامۀ وزارت خارجه حزبی بودن ممنوع شده است به خاطر اینکه دیپلمات بتواند فراجناحی و فراحزبی فقط به منافع ملی کشور فکر کند.

هیچ چیز در هیچ جای دنیا صد درصد رعایت نمی‌شود، ولی در حد قابل قبول بله رعایت می‌شود.

ببینید من وزیر خارجه را فراتر از چارت دیپلماتیک می‌بینم؛ آن دیگر یک پست دیپلماتیک نیست، یک پستِ سیاسیِ کشور است، طبیعی است که وزیر خارجه وقتی وزیر خارجۀ یک دولتی است برای آن تبلیغ کند، ولی اگر شما یک مدیرکل دستگاه دیپلماسی را ببینید آن، آن وقت جای سوال دارد.

من نمی‌گویم به چه کسی رای دادم، ولی به کسی رای دادم که رای نیاورد.

نه.

در نظرسنجی‌ها آقای احمدی نژاد کمترین رای را داشت و من دیده بودم، ولی مردم به کسی دیگر رای دادند یعنی به آقای احمدی نژاد، من اتفاقاً به آقای احمدی نژاد رای نداده بودم، ولی در اولین مصاحبۀ مطبوعاتی ام که همۀ هجمه‌ها به سوی آقای احمد‌ی نژاد بود، من تمام قد دفاع کردم، چون از آقای احمدی نژاد دفاع نمی‌کردم از رئیس جمهور منتخب داشتم دفاع می-کردم.

 

نمی‌دانم خوب بودم یا بد بودم، دیگران باید بگویند.

من یکسال ماندم.

آقای متکی خیلی آدم دوست داشتنی‌ای است و خیلی آدم محترمی است؛ بله، رفاقت داشتیم یعنی بالاخره ایشان معاون بین الملل بود، من مدیرکل بودم ایشان جای دیگری بود و من جای دیگری بودم.

من روزِ اولی که آقای متکی آمد می‌خواستم کنار بروم، روزِ اولی که آقای احمدی نژاد آمدند از سخنگویی استعفاء دادم، ولی از جا‌های مختلفی به من گفتند بمانید خوب نیست و من به آقای متکی گفتم من آنقدر می‌مانم که شما سخنگوی خودتان را پیدا کنید، حتی ایشان خیلی دوست داشت من بمانم یعنی ایشان هم اصرار نداشت من بروم، ولی گفتم شما باید سخنگوی خودتان را پیدا کنید و من ۱۰ - ۱۱ ماه ماندم، چون آدم که با نظام مساله ندارد، یک زمانی شما نوبت تان است و باید بمانید، یک زمانی دیگر هم نباید بمانید و من همیشه به دوستانی که پیش من آمدند گفتم که فاصلۀ این طرف میز تا آن طرف میز به اندازۀ یک عطسه کردن است. خیلی زود می‌شود از آن طرف میز به این طرف میز بیایید، ۱۰ ماه بودم و بعد آقای متکی آقای حسینی را که به لحاظ فکری و به لحاظ مشی به هم بیشتر نزدیک بودند، انتخاب کردند.

من یک مدتی دیگر به عنوان معاون کنسولی پارلمانی ادامه دادم و بعد رفتم؛ البته به ماموریت رفتن علاقه نداشتم، چون بچه هایم در ایران دانشگاه می‌رفتند و دوست داشتم اینجا باشم، ولی گفتند حالا بروید و من هم گفتم باشد و رفتم.

البته ایشان در برنامه‌هایی که در بی بی سی دارد از نظام دفاع می‌کند، یعنی سعی می‌کند حالا منصفانه برخورد کند، ولی نفس رفتن به بی بی سی و اینکه ایشان یک روزی برود آنجا، نه اصلاً فکرش را نمی‌کردم.

حالا نمی‌دانم من نیت خوانی نمی‌کنم، ولی حتی اگر به این نیت هم باشد بد نیست. یعنی بالاخره نشان می‌دهد کشور خودش را دوست دارد و دوست دارد بازگردد.

 

شاید به یک جمع بندی رسیده است، ما باید خوشحال باشیم هر کسی از ما بُریده است، یک روزی بازگردد؛ این نشانۀ قوتِ جمهوری اسلامی است و نشانۀ ضعف ما نیست.

اول قائم مقام معاونت استان‌ها بود و بعد معاون استان‌ها شدم.

آقای محمدمهدی پورمحمدی، پسرعموی اصغرآقا و آقامصطفی.

بله؛ من کلاً حدود ۳ سال در صدا و سیما بودم. بعد دیگر خدا رحمت کند آقای احمد عطاری از دوستان من بود، مرحوم شد نمایندۀ دوره اول مجلس بود خیلی آدم شریف و دوست داشتنی‌ای بود، ایشان به آقای ولایتی گفته بود فلانی هم است و به دردِ شما می‌خورد آقای دکتر ولایتی هم محبت کردند و من به وزارت خارجه رفتم.

نه، من سختی‌ای ندیدم البته آقای محمد هاشمی قِلق داشت و باید قِلقش دست تان می‌آمد، ولی آدم خوش قلب، خوش نیت و لوتی مرامی بود و برای من سخت نبود.

بله من کارم را با سفارت شروع کردم.

آلمان شرقی.

بله ۸ سال آنجا بودم.

ما وقتی آلمان شرقی رفتیم، ۷ بار کمیسیون مشترک در سطح وزیر برگزار کردیم، چه زمان آقای شافعی چه زمان آقای هاشمی طباء، کارِ اقتصادی و کارِ تسلیحاتی رونق داشت و ما خیلی از نیازهایمان را از آلمان شرقی تامین کردیم.

من بعد از آلمان شرقی آمدم تهران و مدیرکل غرب اروپا شدم، یک مدت کوتاهی مدیرکل آمریکا شدم و بعد مدیرکل غرب اروپا شدم، چند سالی بودم و بعد به فرانسه رفتم.

من اصلاً دوست ندارم راجع به قبلی‌ها صحبت کنم، آقای متکی در حدِ خودش تلاش کرد، حالا اینکه چقدر موفق بود یا چقدر موفق نبود، به عوامل مختلف برمی گردد. بالاخره رابطه و روابط آقای متکی با آقای احمدی نژاد خیلی روان نبود و این در کار وزیر تاثیر می‌گذارد.

نمی‌دانم؛ یعنی واقعاً به قول انگلیسی‌ها این سوالِ خوبی است، ولی پاسخش را من بلد نیستم، این هم منتقدین جدی دارد و هم موافقینِ جدی دارد.

به قولِ منطقیون این موضوعی است که ابطال ناپذیر است، من می‌خواهم اینطور بگویم که منِ موافق می‌گویم اگر این تصویب نشود این مشکلات برایمان به وجود می‌آید؛ بعد تصویب نمی‌شود، بعد مشکلات به وجود می‌آید، من هم می‌گویم من که گفتم! حالا منِ مخالف می‌گویم اگر این تصویب بشود این مشکلات به وجود می‌آید، بعد تصویب می‌شود مشکلات پیش می‌آید و می‌گویم من که گفتم!

ببینید یک دایرۀ عجیب و غریبی شده است و من شخصاً فکر می‌کنم اگر اف‌ای‌تی اف امضاء شود شاید بهتر باشد، من اگر بخواهم رای بدهم نمی‌گویم ۹۰ به ۱۰، مثلاً می‌گویم ۵۵ به ۴۵، ۵۱ به ۴۹. من فکر می‌کنم اگر بشود بهتر است.

این اذعان را هم دارم که اگر هم بشود هیچ مشکلی را از ما برطرف نمی‌کند، من می‌گویم هر تصمیمی که می‌گیرند مسئولیت آن را بپذیرند. شرط لوطی-گری این است دیگر.

بله، یک زمانی در سه راه امین حضور یک یهودی کشته می‌شود یا زخمی می‌شود و داستانی داشت. این به زمان رضاخان برمی گردد تا آنجایی که من یادم است اصلاً قبل از آن آمریکایی وجود نداشت، ما بودیم، ولی آن‌ها نبودند، این مداخله را در تاریخ می‌بینیم.

درسش این است که آمریکایی‌ها با زبانِ بی زبانی به ما می‌گویند یا به حرفِ ما گوش کنید یا شما را اذیت می‌کنیم، به هر حال آن‌ها در هر جای دنیا احساس کنند، می‌توانند مداخله کنند مداخله می‌کنند.

 

«بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

انقلاب اسلامی به فضل الهی و پایمردی مردمان این مرز و بوم و تلاش و ایثارگری، در چهلمین سالِ خود قرار دارد.

فرود و فراز‌های آموزنده و تاریخ ساز و این موفقیت‌ها حاصل نشده مگر با رهبریِ پیامبرگونۀ حضرت امام (ره) و جانشین ایشان و حمایت گستردۀ آحاد مردم این سرزمین. نسل جوان که این انقلاب مدیون آن است، بیش از همۀ نیازمند به آشناییِ با تاریخ دارد.

دست خط توانسته است در این مسیر گام بردارد که به دست اندرکاران آن خداقوت می‌گویم. امیدوارم این انقلاب در همۀ عرصه‌ها بیش از گذشته قرینِ توفیق باشد.

ان‌شاءالله.»

انتهای پیام/