سد لاستیکی

استفاده از مصالح مختلف در ساخت سازه‌های آبی از زمان های دور رواج داشته، اما جدیدترین مصالحی که در ساخت این سازه ها مورد استفاده قرار می گیرد، ماده مصنوعی لاستیک است که در چند سال اخیر در اکثر کشور‌های دنیا مطرح‌شده است.

این مطلب را از دست ندهید: ساخت سد لاستیکی در مازندران

سد لاستیکی یکی از سازه‌های دریایی سنگین و بعنوان یک فناوری نوین  جهت به دام انداختن آب‌های جاری روی زمین بهره می‌برند. این سد‌ها برای جبران نقص‌های دریچه‌های فولادی و چوبی که با نیروی انسانی تنظیم می‌شد به وجود آمد.

سد لاستیکی در مقابل انواع دیگر دریچه‌های فولادی و چوبی دارای فوایدی هستند، از جمله؛ مقاومت بیشتر در برابر سیل و ایجاد جریان رودخانه‌ای منظم تر، قابلیت تنظیم رسوب موجود در مسیر.

کاربرد‌های سد‌های لاستیکی در عصر امروز

1. حفاظت از سد و ساحل
2. ذخیره آب بیشتر در سد‌ها و در نتیجه تولید برق بیشتر
3. آلودگی کمتر محیط
4. ایجاد جاذبه‌های توریستی مثل شنا و قایق سواری
5. ایجاد مانع در مقابل ورود آب شور دریا به مناطق ساحلی

اهداف کلی از ساخت سد‌های لاستیکی

• ذخیره موقت دبی پایه آب رودخانه‌ها و کاهش هزینه پمپاژ آب به اراضی کشاورزی
• جداسازی آب‌های آلوده یا شور از آب شیرین
• استفاده از سد‌های لاستیکی برای افزایش ارتفاع سد‌های بتنی موجود به‌منظور ازدیاد حجم ذخیره آب
• استفاده از تیوپ لاستیکی به‌جای دریچه‌های فولادی
• کاهش فرسایش در رودخانه پرشیب
• تولید الکتریسیته توسط نیروگا ه‌های آبی کوچک

موارد استفاده از سد‌های لاستیکی

• کنترل سد و حفاظت ساحلی در برابر فرسایش
• نصب بر روی‌بند‌ها و سد‌ها به‌منظور افزایش ارتفاع آن‌ها و کمک به تولید برق
• کاهش آلودگی آب
• افزایش ظرفیت ذخیره سد‌ها
• مسائل تفریحی از قبیل شنا، قایق‌رانی
• جلوگیری از نفوذ آب‌شور دریا به هنگام مد به ساحل

مزایای اقتصادی سد‌های لاستیکی نسبت به موارد جایگزین

• سد‌های لاستیکی به فونداسیون پیچیده‌ای نیاز ندارند
• این سد‌ها می‌توانند تا دهانه‌ای به طول ۱۰۰ متر اجرا شوند
• این سد‌ها به حداقل حفاظت و نگهداری نیاز دارند. قسمت عمده تعمیرات مربوط به سیستم‌های مکانیکی سد است. تعمیر و نگهداری بدنه سد نیز شباهت بسیاری به تعمیر لاستیک اتومبیل دارد و در صورت سوراخ شدن بدنه سد آن را مانند لاستیک اتومبیل پنچرگیری می‌کنند
• انعطاف‌پذیری سد در مقابل زلزله
• نصب و ساختن بسیار سریع

مشکلات سد‌های لاستیکی

•  آسیب دیدگی بدنه سد در هنگام خالی کردن باد بدنه.
• برخورد اجسام بزرگ و نوک تیز که موجب آسیب به بدنه می‌شود.
•  فرار و خروج هوا؛ به هنگام خالی کردن باد بدنه سد ممکن است اجسام نوک تیز ایجاد پنچری نمایند و نیز هنگام سیلاب در اثر برخورد اجسام بزرگ مانند تنه درخت و… با بدنه سد در آن خراشیدگی یا سوراخ ایجاد کنند.

اجرای طرح سد‌های لاستیکی در کشور

ایده استفاده از سد‌های لاستیکی اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط «ایمبرسون» مطرح شد. در سال ۱۹۶۵ اولین سد لاستیکی بادی در ژاپن برای ذخیره سازی آب به بهره برداری رسید.

این مطلب را از دست ندهید: نخستین سد لاستیکی گیلان در آستانه اشرفیه

هم اکنون در حدود ۱۰۰ سد لاستیکی در آمریکای شمالی، بیش از ۱۰۰۰ سد لاستیکی در ژاپن و خاور دور و در مجموع ۲۶۰۰ سد در نقاط مختلف جهان به طور موفقیت آمیز در دست بهره برداری هستند.

اولین سد لاستیکی ایران در سال ۱۳۷۵ در استان مازندران بر روی رودخانه بابل و در حاشیه دریای مازندران توسط شرکت لاستیک سازی satujo با هدف جلوگیری از تداخل آب شور دریای مازندران با آب رودخانه بابل ساخته شد.

ارتفاع این سد ۱۰٫۳ و طول آن ۶۰ متر و از نوع بادی است. امکان اجرای طرح‌های سد لاستیکی در کشور، اعم از سواحل شمالی، جنوبی و نواحی مرکزی بسیار زیاد است. درواقع، در بررسی‌های اولیه در سواحل شمالی می‌توان بیش از ۲۰۰ طرح سد لاستیکی اجرا کرد که فواید اقتصادی آن برای کشاورزی منطقه محرز است.

در نقاط ساحلی جنوبی به علت پراکندگی جمعیت و غیر متراکم و غیر کشاورزی بودن بسیاری از اراضی آن، استفاده از این سد‌ها کاهش می‌یابد.

اما در هر حال با توجه به مسائل گوناگون ازجمله حفظ محیط‌زیست، بهبود وضع اکولوژیکی منطقه، طرح‌های تغذیه مصنوعی، پرورش میگو و… می‌توان تعداد قابل‌توجهی طرح سد لاستیکی را در حاشیه ساحلی دریای عمان و خلیج‌فارس قابل‌اجرا دانست.

در بخش مرکزی کشور پتانسیل زیادی برای استفاده از سد‌های لاستیکی مشاهده می‌شود، ضمن اینکه در تعدادی از سد‌های بزرگ کشور مسئله افزایش ارتفاع مطرح است، ازجمله سد‌های پیشین، درود زن، زاینده‌رود، قشلاق، اکباتان … که با اجرای چنین طرح‌هایی می‌توان مقدار زیادی به حجم ذخیره این سد‌ها افزود.

بزرگترین سد لاستیکی کشور

سد پهلوان بست؛ بزرگترین سد لاستیکی کشور در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ شهرستان لنگرود بهره‌برداری شد.

این مطلب را از دست ندهید: ساخت سد لاستیکی در تولم شهر

سد پهلوان بست با حجم ذخیره آب ۴۵۰ هزار متر مکعب، حجم تنظیم آب سالیانه یک و هفت دهم میلیون متر مکعب، طول لاستیک ۶۹ متر و ارتفاع سه متر که با اعتبار ۱۰۱ میلیارد ریال ساخته شده به عنوان بزرگ‌ترین سد لاستیکی کشور بوده که بر روی رودخانه شلمانرود با هدف توسعه و بهبود آبیاری حدود ۶۰۰ هکتار از اراضی شالیزار‌های منطقه، تغذیه آب زیرزمینی، جلوگیری از کف کنی و بهسازی سواحل رودخانه احداث شده است.

انتهای پیام/