به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز، آتش بر جان جنگل‌های ارسباران از چهار روز قبل افتاد، اما تلاش مدیریت محلی برای اطفای حریق در یک نقطه و سربرآوردن آتش در نقطه‌ای دیگر، مدیریت بحران آذربایجان شرقی را ناگزیر از رسانه‌ای کردن موضوع از روز پنجشنبه کرد، زیرا آتش دیگر بعد وسیع تری یافته بود و شواهد نشان می‌داد که جمع و جور کردن آن با تکیه بر امکانات محلی میسر نیست، به ویژه اینکه منطقه کوهستانی، صعب العبور و بادخیز بود و تلاش برای خاموشی کامل آتش با توسل به شیوه‌ها و تجهیزات سنتی پاسخگو نبود.

آتش سوزی در جنگل‌های ارسباران هر چند موضوع تازه‌ای نبود و به گفته حمید قاسمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۵ مورد حریق بر جان سبز این جنگل‌ها افتاده بود، اما داستان این بار متفاوت‌تر از ۲۴ دفعه قبل بود و زبانه شعله‌های حریق بر شیب‌های تند دره‌ها و یال‌های کوهستان‌های ارسباران از عمق اتفاق و ضرورت اتخاذ تدبیری در سطح ملی حکایت می‌کرد.

با این رویکرد بود که مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی به عنوان مرکز ثقل و هماهنگی سازمان‌های عضو ستاد بحران استان از قبیل آتش نشانی، هلال احمر، نیرو‌های نظامی و انتظامی، با درک شدت آتش سوزی، از سازمان‌های مرکزی مسئول در این حوزه از قبیل سازمان مدیریت بحران، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان مراتع و جنگل‌ها درخواست کمک و اعلام کرد که چیره شدن بر آتش تنها با اعزام بالگرد‌های رزمی جهت پشتیبانی هوایی و نیز بالگرد‌های آب پاش برای اطفای عمقی آتش میسر است.

هر چند از همان ابتدای وقوع آتش سوزی در جنگل‌های ارسباران در محدوده سه روستای «خانقاه»، «مرداناقوم» و «کلوانق» شهرستان خداآفرین، مدیریت بحران محلی و در وهله بعد، مدیریت بحران استان با سرعت وارد عمل شده و برای اطفای حریق کوشیدند، اما خبر اعلام مهار آتش در هر بار، با بازگشت آتش به عنوان نتیجه مرتفع و بادخیز بودن منطقه خنثی شد.

نمایی از بخش سوخته جنگل‌های ارسباران

نخستین بار ساعت ۱۰ صبح روز پنجشنبه بود که محمدرضا هنربر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی، اعلام کرد که خوشبختانه حریق در هر سه کانون آن در روستا‌های فوق الذکر مهار شده و نیرو‌های انسانی حاضر در محل مشغول لکه گیری هستند؛ اما هنربر ساعت ۱۶ همان روز از شعله ور شدن دوباره آتش زیر خاکستر خبر داد و آتش این بار با قدرت بیشتر خود را به سمت بلندی‌های سبز ارسباران بالا کشید.

تشدید آتش سوزی در ارسباران و بازنمایی گسترده رسانه‌ای آن توسط رسانه‌های محلی و شبکه‌های اجتماعی آذربایجان شرقی، مسوولان محلی اعم از استاندار و امام جمعه تبریز را نیز به پیگیری بیشتر از سازمان‌های مرکزی ناگزیر کرد، به گونه‌ای که محمدرضا پورمحمدی و حجت الاسلام محمدعلی آل هاشم با ستاد کل نیرو‌های مسلح و وزرای دفاع مکاتبه و مکالمه تلفنی کرده و خواستار اقدام عاجل در اعزام بالگرد‌های پشتیبانی و آب پاش به منطقه برای تسریع در اطفای حریق کردند.

هر چند پیش از آن مدیریت بحران آذربایجان شرقی به فرماندهی استاندار از تمام امکانات نرم افزاری (نیروی انسانی) و سخت افزاری (اعزام و ارسال خودرو و کپسول‌های آتش نشانی) برای اطفای حریق بهره گرفته بود، اما شواهد حاکی از این بود که جابجایی نیرو‌های انسانی حاضر در محل و تجهیزات آنها، نیازمند حضور بالگرد‌های هوانیروز و لکه گیری نیز نیازمند استفاده از بالگرد آب پاش است.

با این رویکرد بود که امیر علی حاجیلو، فرمانده قرارگاه ارتش در منطقه شمال غرب، روز گذشته از اعزام ۲ فروند بالگرد این نیرو در تبریز به منطقه برای انجام اقدامات پشتیبانی خبر داد و به دنبال آن بالگرد آب پاش جمعیت هلال احمر کشور نیز بعد از ظهر وارد منطقه شد تا با هم افزایی نیروی انسانی و تجهیزات موجود، نقطه پایانی بر آتش سوزی در غنی‌ترین لکه جنگلی ایران گذاشته شود.

بالگرد آب پاش در روز چهارم به منطقه اعزام شد

البته ناگفته نماند که در این حادثه که گفته می‌شود به احتمال زیاد علت وقوع آن خطای انسانی بوده است، ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران که به گفته زیست شناسان به تنهایی ۲۰ درصد از گونه‌های گیاهی شناسایی شده در ایران را در خود جای داده است، خاکستر شد.

اما هر چه بود گذشت و حضور صد‌ها نفری نیرو‌های ارتش، تیپ ۵۲۱، سپاه، بسیج، آتش نشانی، هلال احمر، منابع طبیعی و محیط زیست و مردم محلی و سازمان‌های مردم نهاد بار دیگر کارآیی خود را در عبور از یک حادثه زیست محیطی نشان داد تا نگاه‌های نگران مردم آذربایجان شرقی و دغدغه‌های دوستداران محیط زیست از خاکستر شدن بخش بیشتری از جنگل‌های ۱۶۴ هزار هکتاری ارسباران خاتمه یابد.

واقعیت این است که هر چند آتش در جنگل‌های ارسباران بعد از چهار روز تلاش شبانه روزی کنترل و خاموش شد، اما تاخیر سازمان‌های مرکزی در اعزام امکانات و تجهیزات و توجه به عمق حادثه، انتقاد مردم و مسوولان محلی را برانگیخت به گونه‌ای که حجت الاسلام محمدعلی آل هاشم، نماینده، ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز، خواستار پاسخ نهاد‌های مسوول درباره وظیفه سازمان مدیریت بحران و دیگر سازمان‌های مسئول در هنگام وقوع این گونه حوادث شد.

محمدرضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی، نیز با بیان اینکه اکنون جای گله و دنبال مقصر گشتن نیست، از ناهماهنگی‌ها و کمبود تجهیزات مورد نیاز برای اطفای آتش سوزی ارسباران در حداقل زمان ممکن انتقاد کرد و خواستار آسیب شناسی این حادثه زیست محیطی برای درس گرفتن از آن از یک سو و رفع کمبود‌های موجود از سوی دیگر شد.

در حادثه آتش سوزی ارسباران که چهار روز به طول انجامید، تنها اسماعیل نجار، رییس سازمان مدیریت بحران کشور، در منطقه حاضر شد و جای مسئولان نهاد‌های مرتبط دیگر از قبیل حفاظت محیط زیست و سازمان مراتع و جنگل‌ها خالی بود.

جنگل‌های ارسباران با ۱۶۴ هزار هکتار وسعت از بکرترین مناطق جنگلی ایران به لحاظط تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری آن شمرده می‌شود، به گونه‌ای که گفته می‌شود ۱۵ تا ۲۰ درصد مجموع گونه‌های گیاهی شناخته شده کشورمان در این لکه جنگلی یافت می‌شود.

جنگل‌های ارسباران که در شمال و شمال شرق تبریز در محدوده شهرستان‌های ورزقان، کلیبر، خداآفرین و جلفا پراکنده شده است، علاوه بر تنوع و غنای ژنتیکی از نظر جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی نیز حایز اهمیت فراوان است.

همین ویژگی‌ها سبب شده که پرونده جنگل‌های ارسباران برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود.

انتهای پیام/ش