حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، ابراهیم حسن بیگی با رمان‌هایی مانند «اشکانه»، «ریشه در اعماق»، «نشانه‌های صبح» و «معمای مسیح» در حوزه دفاع مقدس و رمان‌های «محمد» (که به بیش از پنج زبان ترجمه شده‌ است)، «قدیس»، «سال‌های بنفش» و «شب ناسور» در حوزه انقلاب و دین شناخته می‌شود. با وی درباره ادبیات دفاع مقدس گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

آقای حسن بیگی؛ نویسندگانی داریم که دوران دفاع مقدس را درک کرده اند. حضور این افراد در آن دوران تا چه میزان در نگارش کتاب‌های دفاع مقدس تاثیر داشته است؟

موضوعاتی که نویسنده برای نگارش رمان یا داستان انتخاب می‌کند، لزوما موضوعاتی نیستند که جزو تجربه‌های شخصی نویسنده باشد. اگر نویسنده در زمینه موضوعی که قرار است درباره آن بنویسد تجربه کافی داشته باشد؛ شاید بتواند بهتر بنویسد. برای مثال نویسنده‌ای که در جنگ حضور داشته است، در زمینه سوژه یابی رمان هایشان مشکلی ندارد و این کار برایش آسان‌تر است. در عوض نویسنده‌ای که در جنگ حضور نداشته و این فضا را تجربه نکرده است، باید به تاریخ شفاهی مراجعه و موضوعاتش را انتخاب کند.

نویسنده‌ای که در دوران دفاع مقدس حضور داشته است، در زمینه فضاسازی داستان هایش به تجربه شخصی و حس و حالی که در آن زمان داشته، وحشت و ترس یا شور و شعفی که پس از پیروزی‌ها تجربه کرده است مراجعه می‌کند. اینگونه شاید بتواند در اثرش بهتر فضاسازی کند.

نویسندگانی هم داریم که نسل دوم و سوم انقلاب هستند و بنابر علاقه شخصی خود در زمینه دفاع مقدس می‌نویسند. حضور نداشتن آن‌ها در آن دوران باعث نمی‌شود کیفیت اثرشان پایین باشد؟

نویسندگان نسل دوم و سوم مشکلی از این بابت ندارند؛ چون روح آن حماسه هنوز در جامعه ما وجود دارد. افراد مسن تری که در جبهه‌ها حضور داشتند، هنوز هم در جامعه زندگی می‌کنند. خانواده شهدایی که در جنگ حضور داشتند و درگیر جنگ بودند، در جامعه هستند و این افراد می‌توانند راویان دفاع مقدس برای نویسندگان نسل دوم و سومی باشند.

منابع بسیار خوبی هم در زمینه دوران دفاع مقدس هست؛ آنچه توسط مرتضی سرهنگی در دفتر ادبیات مقاومت و پایداری حوزه هنری جمع آوری شده است؛ آنچه معاونت فرهنگی سپاه پاسداران، سازمان بسیج، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، ناشران شخصی و خصوصی جمع آوری کردند، همه و همه منابع خوب و قابل اتکایی برای نویسندگان نسل‌های بعد است.

اگرچه داستان و رمان‌های کمی در حوزه دفاع مقدس منتشر شده، اما کتاب‌های تاریخ شفاهی زیادی در این زمینه به چاپ رسیده است. عملیاتی در دوران دفاع مقدس نمانده که تاریخ شفاهی آن نوشته نشده باشد. تاریخ شفاهی تمام عملیات‌ها در اختیار نویسندگان جوان است و می‌توانند با مراجعه به آن‌ها موضوعاتشان را انتخاب کنند و درباره آن بنویسند.

در میان صحبت هایتان به این مسئله اشاره کردید که تعداد اندکی رمان و داستان در زمینه دفاع مقدس نوشته شده است. دلیل آن چیست؛ مردم رغبتی به این نوع کتاب‌ها ندارند یا نویسندگان خودشان کمتر در این باره می‌نویسند؟

اتفاق خاصی در حوزه مطالعات مردمی نیفتاده است؛ اگر رمان یا داستان خوبی در زمینه دفاع مقدس نوشته شود، خوانده می‌شود. مردم کتاب‌های خوب را در این زمینه می‌خوانند. طالب رمان و داستان دفاع مقدس در جامعه هست؛ به شرطی که به آن‌ها اثر خوب ارائه دهیم و این آثار را معرفی کنیم.

بهترین کتاب در زمینه تاریخ شفاهی کتاب «دا» است؛ این کتاب هم اتفاقات نادری را روایت کرده و هم نویسنده خیلی خوب توانسته آن را به ثمر برساند. اگر این کتاب تبلیغات خوبی نداشت، نمی‌توانست موفقیت کسب کند و به تیراژ‌های صدهزار تایی برسد. با تبلیغات می‌توان کتاب خوب را به جامعه معرفی کرد.

اگر کتابی عنصر تبلیغات را داشته باشد، به موفقیت می‌رسد. ممکن است کتاب‌های خوبی پیش و پس از کتاب «دا» در زمینه تاریخ شفاهی نوشته شده باشند؛ اما، چون معرفی نشدند به موفقیت «دا» دست نیافتند.

پس عنصر تبلیغات را در توجه کمتر نویسندگان به نگارش رمان‌های دفاع مقدس موثر می‌دانید؟

بله؛ اگر عنصر تبلیغات، معرفی و اطلاع رسانی فراگیر شود، نویسنده دفاع مقدس هم امیدوار می‌شوند و در این باره بیشتر می‌نویسند. چه بسا تبلیغ روی زندگینامه و کتاب خاطرات باعث شده است که نویسندگان کمتر به نگارش رمان در حوزه دفاع مقدس رغبت داشته باشند. نویسنده می‌بیند کتابی که با تیراژ ۲ هزار نسخه منتشر کرده، به فروش نرسیده و یک کتاب خاطره تبلیغ می‌شود و به میزان زیادی به فروش می‌رسد. تمام این‌ها می‌تواند در بی انگیزگی نویسندگان حوزه دفاع مقدس موثر باشد و سبب شود این نویسندگان رمان و داستان‌های کمتری در زمینه دفاع مقدس بنویسند.

انتهای پیام/