حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی‌ باشگاه خبرنگاران جوان - تفکر و نظریه وحدت میان مذاهب اسلامی نه فقط در عمر چهل ساله انقلاب اسلامی، بلکه سال‌ها پیشتر در اندیشه دانشمندان و دلسوزان وجود داشته است. اکنون در دوره‌ بلوغ انقلاب اسلامی و جهان شُمولی اسلام، بازخوانی و بازتعریف وحدت امری مهم و ضروری به نظر می‌رسد. به این جهت، در گفت‌وگو با دانشمندان و پژوهشگران دینی به بیان نظرات آن‌ها پرداخته تا مسیر جدیدی را در ارائه نظریه و ضرورت وحدت باز کنیم.

مسعود شکوهی عضو هیئت علمی دانشگاه، در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه وحدت در نگاه اندیشمندان و کسانی که به این موضوع توجه دارند، به دو صورت ظاهری و عمقی می‌تواند قابل متصور شود، اظهار کرد: در وحدت ظاهری، پیروان هر فرقه با حفظ عقاید شخصی خود در عرصه اجتماعی هیچ گونه مخالفتی با یکدیگر ندارند و زندگی مسالمت‌آمیزی را سپری می کنند؛ طرفداران قرائت از وحدت مذکور هرگز به دنبال وحدت واقعی نیستند، بلکه معمولا به دنبال ایجاد یک امنیت اجتماعی به جای وحدت اعتقادی هستند.

او ادامه داد: این نوع از وحدت گرچه به صورت سطحی آرامش نسبی در جامعه برقرار می‌کند، ولی اختلافات مهم و بنیادین همچنان حل نشده باقی می‌ماند. هر لحظه امکان اتفاق ناگهانی و نزاع فرقه ای وجود دارد و از این رو وحدت ظاهری شکننده است.

شکوهی گفت: برای ترسیم بهتر این وضعیت، خانواده‌ای را در نظر بگیرید که در تکاپوی استقبال و پذیرایی از مهمان مهمی به سر می‌برد؛ در این میان، ناگهان در یکی از اتاق‌های این خانه آتشی شعله‌ور می‌شود. افراد خانه از آنجا که زمان حضور مهمان نزدیک است، تصمیم می‌گیرند تا درِ ورودی اتاق آتش گرفته را بسته نگه دارند و بدون توجه به وجود آتش از مهمان پذیرایی کنند، بلکه فضای خانه در نظر مهمان بدون مشکل و آرام جلوه کند. این چاره‌جویی ناعاقلانه است؛ زیرا پنهان نمودن آتش قابل سرایت غیر منطقی است و راه حل مناسب برای مقابله با آتش نیست.

این پژوهشگر دینی اظهار کرد: اگر وحدت عمقی اعتقاد راسخ همه مسلمانان به یک مذهب در تمام زمینه‌ها تعریف شود، بی شک اختلافاتی به وجود می‌آید. از آنجا که در میان فرقه‌های اسلامی اختلافات مهمی از مهم‌ترین مسئله در توحید تا فرعی‌ترین آنها مشاهده می شود، در صورت ممانعت از گفت و گو و بحث درباره اختلافات به بهانه رسیدن به وحدت، نه تنها آتش این اختلاف‌ها خاموش نخواهد شد بلکه در خفا توسعه خواهد یافت.

او تصریح کرد: این ممانعت از سخن گفتن به تعطیلی گفت  و گو‌های دینی هم می‌انجامد؛ چرا که سخن گفتن از هر موضوع دینی، اختلافی است و نتیجه آن حذف همه موضوعات دینی خواهد بود.

شکوهی با تأکید بر اینکه راه حل رسیدن به وحدت صحبت نکردن از اختلافات نیست، افزود: به نظر می‌رسد تمام مشترکات در بین فرقه‌های اسلامی، ظاهری و در لفظ مشترک است؛ چنانکه پیشتر ذکر شد در باطن اختلافات اساسی مانند اوصاف خداوند و پیامبر اسلام در دیدگاه مذاهب دیده می‌شود. با این حال، آیا بگوییم وحدت امری ناشدنی است و باید فراموش شود؟ قطعا چنین نیست؛ ارزش و اهمیت بالای اتحاد اسلامی نباید دچار فراموشی و بی مهری واقع شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه اظهار کرد: برای رسیدن به وحدت حقیقی باید ریشه اختلاف را پیدا کرده و به بررسی دقیق آن پرداخت. به نظر می‌رسد عملی‌ترین و تنها راه حلی که وجود دارد، «بحث‌ دقیق و عالمانه پیرامون موارد اختلافی به دور از هرگونه جنجال آفرینی و عوام فریبی» است.

شکوهی گفت: اگرچه این راه می‌تواند دیر بازده باشد، ولی تنها راه حل موجود است. از دیرباز اندیشمندان فراوانی از فرقه‌های مختلف به این شیوه توجه کرده اند؛ نمونه بارزش جلساتی است که در «دار التقریب» مصر از سوی علمای فِرَق مختلف اسلامی تشکیل شد و به فتوای تاریخی شیخ شتلوت مبنی بر به رسمیت شناختن مذهب تشیع انجامید؛ بنابراین بحث، تحقیق و کندوکاو‌های علمی پیرامون مسائل اختلافی مانند سقیفه، نه تنها منافاتی با وحدت اسلامی ندارد، بلکه می‌تواند به ایجاد یک وحدت قوی و منسجم نیز کمک کند.

انتهای پیام/