محمد مهدی سماواتی کارشناس بازار پول و سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار بورس،بانک و بیمه  گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، مطرح کرد:  طی ۲ هفته اخیر در بازار‌های مالی به علت شوکی که در سطح بین المللی و در سطح داخلی برای کشور اتفاق افتاد شاهد نوساناتی بودیم، طبیعتا فراواکنشاتی که در این شرایط در اقتصاد دنیا دیده می‎شود. در ایران هم یک فراواکنشات و واکنش هایی نسبت به افزایش ریسک سیستماتیک کل اقتصاد بوجود آمد.

سماواتی گفت: این واکنش‎ها یکی از عوامل مضر در سرمایه‎گذاری است. سرمایه‎گذاری اگر در بازار سرمایه یا در زمینه کالایی باشد افزایش این ریسک تقاضا را برای نرخ ارز، طلا و سکه بالا می‎برد، زیرا این اقلام از کالا‌های با ارزش محسوب می‎شود.

بحران افزایش  قیمت نفت در هفته های اخیر، با لشکرکشی فضای مجازی رخ داد

سماواتی  گفت: اگر مقایسه نسبی بین اتفاقاتی که هفته های اخیر افتاد با اتفاقات در سال‌های گذشته انجام شود، مشخص می‎شود این اتفاق کم نظیر بود.   اقتصاد با یک خبر برای مثال خبر مذاکرات هسته‎ایی دچار اخلال و شوک بزرگ به بازار ارز و بورس می‎شود. اما رفتار فرا واکنشی مردم نسبت به دوره  قبل کم بود این تاثیر گذاری کم نسبت به دوره‎های قبل نتیجه کنترل مقام ناظر و شورای بورس است.

 

او بیان کرد: نظارت‎ها بر بازار ارز به درستی انجام شد و شاهد بودیم تغییر پر شوکی در بازار ارز به وجود نیامد. تصمیماتی را مقام ناظر سازمان بورس و شورای عالی بورس در حوزه کاهش دامنه نوسان طی ۲ روز معاملاتی گرفتند که برای کنترل هیجان تصمیم به جایی بود. عمدتا بازنده هیجان‎های مقطعی افرادی هستند که دانش کمتری دارند و یا سرمایه خرد تری دارند به هر حال این تصمیم به جایی بود که می‌توان در آینده از آن درس بگیریم.

این کارشناس بازار پول و سرمایه گفت: در بازار‌های داخلی نوسانات مقطعی بوجود آمد که طبیعی بود و بلافاصله بعد از اینکه طرفین در مواضع خودشان و موضع های سیاسی خود یک تجدید نظری کردند و شرایط به حالت عادی بازگشت.

 او در پاسخ به این سوال که فراواکنش یا واکنش چیست؟ بیان کرد: یعنی عکس‎العمل افراد نسبت به یک اتفاق چگونه است؛  برای مثال اگر از یک فردی که تجربه دیدن صحنه‌ی زلزله را دارد بپرسیم زلزله چیست، می‌گوید زلزله خیلی اتفاق عظیمی است با کسی که تجربه زلزله نداشته و بپرسیم اگر زلزله بیاید چه می‌شود، این دو نفر واکنش یکسانی ندارند در اقتصاد شاهد افرادی هستیم که با سطح دانش و تمایلات مختلف قطعا  واکنش‌هایی که این افراد به یک اتفاق مشابه نشان می‌دهند متفاوت است. بازتاب فراواکنش یا واکنش یکی از مسائل مهم در اقتصاد است. یعنی به هر رخداد، بازار چگونه واکنش نشان می‎دهد.

 

بورس عقبگرد ۲ هفته گذشته را جبران کرد

سماواتی گفت: به سرعت بازار بورس آن عقب گرد را جبران کرد و همان مقدار که نرخ ارز رشد کرده بود به عقب برگشت. حتی در یکی دو روز اخیر به کمتر از حد خود قبل از این رخداد رسید. اما در بازار نفت با آن شدتی که بالا رفته بود عقب گرد نداشت، زیرا هنوز هم در سطح عملیاتی موضوع انتقال نفت از منطقه خاور‏میانه یک مقدار دچار اختلال شده است.

او در ادامه افزود: واکنش‌های سیاسی طرفین باعث شد که امریکا تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. همانطور که مشاهده شد بازار‌های مالی هیچ عکس‎العملی را به این قضیه نشان ندادند. زیرا ایران بالاترین میزان تحریم‌هایی که اثرات مالی دارد را تحمل و از آن عبور کرد.

سماواتی در خصوص حجم معاملات در این روز‌ها گفت: در اتفاقات اخیر شاهد بودیم یک عده احتمال جنگ و نابودی و اوضاع نابه‎سامان را می‎دادند. در بازار سرمایه‎گذاری ایران معمولا این فراواکنشی بیشتر از سطح عموم کل دنیا است پس طبیعتا انتظار می‌رفت این فراواکنشی وجود داشته باشد. مسئله دیگر حجم معاملات در این روز‌های پر تشنج بود. بازار رکورد‎‏های خوبی را در این مدت داشت.

کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد:  شاید خیلی از مردم این عقیده را داشته باشند که حمایت‌هایی که سهامداران عمده از سهام‎های خود کردند یک حمایت دستوری بود که من با این نظریه موافق نیستم هر چند که مقامات ناظر حتما از سهامداران خواستند که از سهام خود که ارزش دارایی آن‌ها است حمایت کنند. امابه اعتقاد من این حمایت حمایت کور کورانه نبود و سهام‎داران این موضوع را درک کرده بودند.

در ادامه افزود: اگر تحلیل رفتاری در حجم خرید و فروش اشخاص حقیقی و حقوقی در اتفاقاتی که قبلا در کشور افتاد انجام شود می بینیم که این رفتار کم شیب تر بوده است.

 

 او در پاسخ به این سوال که علت کاهش و افزایش ناگهانی قیمت طلا و ارز چیست؟ این فرا واکنش چگونه منجر به افزایش قیمت می‌شود؟ بیان کرد:  وقتی راجع به عکس العمل روز شنبه بعد از اتفاق تلخ و ناگوار شهادت سردار سلیمانی و حادثه تروریستی بازار، تحلیل کنیم،  مشاهده کردیم که تمام نماد‌ها در پائین‌ترین  قیمت خود یعنی منفی ۵ درصد معامله می‎شدند.یعنی بازارها برای جلوگیری از زیان، عرضه ها را افزایش داده بودند. افزایش قیمت نفت و قیمت فلزات گرانبها و فلزات مصرفی مثل استیل و آهن در سطح جانی دچار تحولات شد این تحولات قطعا می‎تواند برای خیلی از شرکت‎های بورسی محل سود‎اوری‎های آتی باشد.

سماواتی با بررسی میزان واکنش بازار سرمایه گفت:  بعد از گذشت ۲۴ ساعت از این اتفاق روز دوم بازار سرمایه را وقتی رصد می‎کنیم، مشاهده می‎شود از شدت این واکنش کاسته شد و روز سوم را بررسی می‎کنیم این کاهش بیشتر بود. این نشان می‎دهد  افراد هر چقدر از یک شوک دور می‎شوند تصمیمات عقلایی‌تر می‎گیرند و میزان واکنش آن‌ها منطقی‎تر می‎شود.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: در روز چهارشنبه به دلیل محدودیت نمی‌شد تفسیر دقیقی از آن گرفت در بازارها، اما واکنش شدید بود. ایران به دلیل اختلاف ساعت که با امریکا دارد همه منتظر بودن نتیجه عکس العمل را ببینند؛ که بعد از یک عکس العمل غیر تهدیدآمیز شاهد بودیم که بازار به طور شدید تغییر جهت به سمت بالا دادند.

وی گفت: توصیه‎ای که کارشناس بازار به سرمایه‎گذاران و مردم دارد: از سرمایه‎گذاران و مردم می‎خواهم که قبل از وقوع چنین اتفاقی از ابزار‌های سرمایه‎گذاری حرفه‎ایی استفاده کنند؛ که میزان واکنش پذیری به تصمیم فردی نباشد. مثلا ما تاکید می‎کنیم به دوستان که اگر می‎خواهید وارد بورس شوید از مکانیزم صندوق‎های سرمایه‌گذاری استفاده کنید که مدیر‎‌های حرفه ایی و تحلیلگر دارند.

او درمورد مقایسه رفتار فعالان بازار‌های مختلف گفت: افرادی که در این روز‌ها فروشنده دارایی‎های خود بودند در حال حاضر پشیمان هستند. اگر از روی هیجانات تصمیم نگیریم می‎توانیم میزان پشیمانی را کمتر کنیم. معتقدم رفتار فعالان بازار ارز در این برهه خیلی منطقی‎تر از فعالان بازار سرمایه بود حتی از فعالان بازار طلا و سکه هم معقول‎تر بود به عقیده من  بعید است که همه این رفتار‌ها حاصل نظارت بانک مرکزی باشد، زیرا بانک مرکزی همواره در اتفاقات قبلی هم همواره بود و بازار‌ها آن واکنش‎ها را داشت.

محمد مهدی سماواتی در پاسخ به این سوال که آسیب پذیرترین بازار کدام است؟ گفت: یکی از آسیب پذیرترین بازار‌ها در این شوک‌ها بازار سرمایه است در کنار اینکه نفت، طلا، سکه و ارز دچار افزایش شد، بازار سرمایه دچار کاهش شد. این برمی گردد به اینکه حتما دوستان سرمایه دار باید یک سبد از دارایی‎های مالی را در کنار هم داشته باشند تا بر اثر یک لغزش در بازار همه سرمایه‌های آن‌ها به خطر نیوفتد.

کارشناس بازار گفت: اتفاقی که در بورس افتاد به جایگاه قبلی خود برگشت. اما ممکن است خیلی از سهام‌ها این اتفاق برایشان نیوفتاده باشد. این یک رفتار عمومی در کل بازار است. در بازار‌های جهانی، طلا افزایش پرشیبی را در روز چهارشنبه داشت که ۱۴۲۰ را تاچ کرد و بازگشت؛ که بعد از یک سخنرانی ۸۰ دلار افت کرد. طلای جهانی هنوز به سطح قبل این حواشی برنگشته است.  انتظار می‌رود دوباره به کانال ۱۴۰۰ دلار برگردد.

 

در ادامه افزود: اما آنچه که مهم است نباید روی اعداد تمرکز کنیم، چون وابسته به شرایط زمانی و مکانی هستند مثلا اگر سهام از ۷۰۰ به ۱۰۰۰ برسد برای بازگشت ممکن است تغییر بنیادی داشته باشد. رفتار بازار‎های مالی در اتفاق اخیر نسبت به اتفاق‌های قبلی عقلایی‌تر بوده است این نشان دهنده‎ی این است که بازار‌ها تجربه‌های قبلی را استفاده می‎کنند و هر چقدر بازار‌های مالی و سرمایه ایی بالغ تر می‌شوند تصمیمات منطقی تری هم می‎گیرند.

در منطقه خاورمیانه با توجه به تجربه جنگی که داشتیم همه احتمال وقوع جنگ را می‎دادند که احتمال کمی بود باید توجه داشته باشیم که با این اتفاقات کوچک جنگی رخ نمی‌دهد ایران کشوری است صاحب سبک که در سطح بین‎المللی قابلیت مذاکره را دارد و قطعا کشور ایران در مقایسه با کشور عراق که درگیر یک جنگ داخلی و خارجی بود،  متفاوت است، اما دلیل نمی‎شود که اتفاقاتی که در این دو هفته گذشته افتاد را نپذیریم، همه مقصر هستیم.

او در پاسخ به این سوال که تصمیمات فوری بورس بر عهده کدام بخش است؟ گفت: تصمیمات فوری و فوق‎العاده در بورس بر عهده شورای عالی بورس است بعد از این اتفاقات اخیر شورای عالی بورس با حضور وزیر اقتصاد و افرادی که عضو این شورای عالی هستند تشکیل جلسه داد. پس از بررسی این شرایط تصمیماتی اتخاذ شد.

 

او تاکید کرد: وقتی گزارشاتی سطح بازار‌های عملیاتی و فرا عملیاتی نشان دهنده این بود که افراد عادی در حال متضرر شدن هستند. این شورا تصمیم گرفت دامنه نوسان را محدود کند هرچند این اختیار را داشت که بازار را به طور موقت یا دائمی تعطیل کند. اما تصمیم به تعطیلی بورس را نگرفت، زیرا تعطیلی بورس یک عامل نگران کننده است، اما محدود کردن دامنه نوسان یک اقدام کنترلی است و معتقدم به جا و در روز مناسب این اتفاق افتاد.

کارشناس بازار بیان کرد:  همه سهامداران از بزرگتر‎های بازار انتظار حمایت دارند در بازار بورس هم قطعا این قضیه مستثنی نیست. در روز شنبه حجم معاملات در بازار بورس و فرا بورس از ۴۰۰۰ میلیارد هم عبور کرد که عدد قابل تحلیلی است. ورود پول سرمایه‎گذاران حقوقی و تاکیدی که ما خریدار باشیم نه فروشند تاکیدی است که شورای عالی بورس هم به این دوستان داشت. مکانیزمی مانند صندوق توسعه بازار و مکانیزم‎های حمایتی که وجود داشت معتقدم خیلی نقش موثری در این اتفاقات نداشت. بدون ورود این صندوق‎ها بازار شاهد معاملات با حجم ۴۰۰۰ میلیاردی بود. این رفتار‌های حمایتی در همه دنیا متداول و مرسوم است و حتما مورد تاکید و تایید شورای عالی بورس است این از الزامات مواقع فوق العاده است همه باید دست به دست هم دهیم تا بازار را به سمت رفتار منطقی عمگرا کنیم.

سماواتی اظهار کرد: با عبور از اون اوج و نقطه پیک و بحرانی که بین ۲ کشور جاری بود. بازار‌ها رفتار بازگشتی داشتند. در این رفتار بازگشتی شاهد هیجان هستیم این چندروز اخیر بازار را اگر رصد کنیم میبینیم باز هم شاهد رشد‌های دسته ایی هستیم وبازار به نوعی رشد می‎کند. دوستان سرمایه گذار حتما مراقب باشند که یک مرتبه از فروش و یک مرتبه از خرید ضرر نکنند. چون در این برگشت بازار الزاما نباید همه سهم‎ها به جایگاه سابق خود برگردند این یک تحلیل اشتباه است یعنی بپذیریم قیمت قبل بحران قیمت درستی بوده حتما باید به آن قیمت برگردد در بعضی از کانال‌ها که به طور اشتباه تحلیل می‎دهند، که حتما باید به قیمت سابق برگردد.

او در رابطه با کالا‌هایی که بازگشت قیمت نداشتند، گفت: آن تورمی که در بازار ایجاد شد، نوسانات ارزی بود. برای مثال در بازار خودرو و مسکن به واسطه افزایش کوتاه مدت نرخ ارز شاهد هستیم که فروشنده ها دوباره قیمت‌ها را بالا بردند امروز که قیمت‌ها بازگشت کرد. شاهد بازگشت قیمت در بازار خودرو و مسکن نبودیم این انتظارات تورمی است که در بازار‌ها که دلالی‌تر هست اتفاق می‎افتد. سرمایه‎گزاران و مصرف کنندگان باید صبوری کنند حتما این رفتار‌ها در بازار‌های مسکن و خودرو هم معقولتر خواهد شد.

سماواتی در خصوص بررسی بازار در آینده گفت: بازار سرمایه را باید در دو سطح تحلیل کرد. یکی سطح کلان و کل بازار است که حتما چشم انداز سال آینده بازار سرمایه هم چشم انداز مثبتی است بر اساس شواهد صندوق بین‎المللی پول از رشد اقتصادی مثبت ۲۰۲۰ ایران گفت. اما به هیچ عنوان از این واقعیت نباید غافل شد که در سطح خرد بسیاری از شرکت‎هایی که در بازار سرمایه در حال خرید و فروش هستند شاید در ارزش منصفانه خود نیستند، این است که حتما دوستان در تصمیمات خرید به خبرگان مراجعه کنند. تحلیل شده خرید کنندو رفتارای درآمدی و سود اوری آتی شرکت‌ها را بررسی کنند.  این که شرایط سال ۲۰۲۰ برای شرکت‎های مختلف چه فضای را ایجاد می‎کند این فضای پیشرفت است یا سکون حتما با تحلیل باید اقدام به تصمیم خرید سهام کنند.

 

در ادامه افزود:  باز هم باید منتظر باشیم این سطح چالش‎ها که از سطح قرمز به سطح زرد در آمد و باید تحولات میدانی رو بررسی کرد. حتما رفتار‌های دیپلماتیک ایران در سطح بین‎المللی تاثیر خواهد گذاشت و ما باید در کنار تحلیل‎های اقتصادی رفتار‌های دیپلماتیک را هم در سطح کلان کشور دنبال کنیم، چون قطعا در ریسک سیستماتیک کل بازار موثر است.

سماواتی با در رابطه مقایسه رفتار مردم ایران با دیگر کشور‌ها گفت: مردم ایران یک صفت فرهنگی که دارند فک می‎کنند همه اتفاقات برای ایران رخ می‎‏دهد. خاص کشور ماست نه اینطور نیست قطعا در هر نقطه‎ایی از دنیا هم این اتفاق رخ می‎دهد. اتفاقا در کشور‌های دیگر این فراواکنشی بیشتر است. وقتی قیمت جهانی طلا که در اختیار ما نیست را بررسی می‎کنیم شوکی که به بورس شیکاگو، بورس نیویورک و بورس توکیو وارد شد قطعا شوک‎های پر نوسانتر بود. شاید عده ایی بگویند بورس توکیو ۲ درصد اُفت کرد، اما باید توجه داشته باشیم در یک اقتصادی با تورم سالیانه نزدیک به ۲ درصد تورم مقدار بسیار زیادی است، ما باید نوسان را نسبی در نظر بگیریم حتما کشور‌های دیگر دنیا هم به این رفتار واکنش نشان می‎دهند.  از جنبه مثبت اگر تحلیل کنیم نشان دهنده این است که ما کشوری مهم در دنیا در ایجاد تحولات هستیم پس حتما در بهبود این شرایط خیلی از کشور‌ها کمک خواهند کرد اوضاع به سرعت رو به بهبود برود.    

در پایان بیان کرد: قطعا به این اتفاقات نظرات متفاوتی است همانطور که شما در تحلیل‌های عمومی افراد نظرات مختلف دارند همین طرز فکر در بازار سرمایه‎گذاری می‎تواند به یک تصمیم تبدیل شود. قطعا بازنده رفتار‌های این چنینی افرادی هستند که از روی هیجان تصمیم می‎گیرند، امیدواریم چشم انداز بازار سرمایه رو به ارامش باشد.

انتهای پیام/