به گزارش خبرنگار حوزه میراث و گردشگری  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، شهر مقدس مشهد، علاوه بر اصلی‌ترین و مهم‌ترین جاذبه گردشگری خود که وجود بارگاه منور و نورانی امام هشتم، امام رضا (ع) است، جاذبه‌های گردشگری دیگری هم دارد که در این گزارش قصد داریم یکی دیگر از این اماکن را بیشتر معرفی کنیم.

در دل کوچه پس کوچه‌های شهر مقدس مشهد و میان ساختمان‌های بلند و آسمان خراش، خانه‌های قدیمی زیادی قرار گرفته که بخش مهمی از هویت و فرهنگ این شهر است. یکی از این خانه‌های تاریخی، خانه داروغه یا اردکانی است.

خانه داروغه در یکی از خیابان‌های مشهد به نام خیابان نواب صفوی و در کوچه داروغه قرار گرفته است. این خانه که متعلق به دوران قاجار است، توسط آخرین داروغه شهر مشهد و نخستین رئیس نظمیه به نام محمد یوسف خان هراتی ساخته شده و سبک معماری این بنا، مطابق معماری روس است..

معماری خانه تاریخی داروغه

خانه تاریخی داروغه را باید یکی از خانه‌های زیبای قاجاری به حساب آورد به این خاطر که معماری بی نقص و زیبایی دارد و ویژگی‌های معماری خانه، آن را به یک بنای منحصربه فرد تبدیل کرده است.

خانه تاریخی داروغه یادگاری از آخرین مرحله معماری سنتی ایرانی است. هرچند که تحت تاثیر معماری روس نیز قرار دارد. در این بنا می‌توان آجر‌های قالبی را در شکل‌های مختلف دید. همچنین کاشی‌های هفت رنگ، تزئینات چوبی زیر سقف‌ها، تندیس‌های گچی قالبی و تراشیده شده در نمای رو به حیاط به کار رفته است. همه این‌ها به همراه طرح تراس، پله‌های دوطرفه و تزئینات، همگی نمادی از معماری روسی هستند که در این بنا مشاهده می‌شود. همچنین وجود ارسی‌ها هم معماری شرقی را به رخ می‌کشد.

نمای رو به حیاط ساختمان مزین به آجر‌های قالبی است و در بعضی از قسمت‌های آن تندیس‌های گچ بری شده و قالبی به چشم می‌خورد. این تندیس‌ها شامل سر شیر، سر انسان، فرشته بال دار و… است.

معماری خانه داروغه به شیوه مرسوم و معمول خانه‌های تاریخی ایران، یعنی با استفاده از معماری سه طرف ساخت بنا شده است. در سه ضلع شمالی، جنوبی و شرقی حیاط، ساختمان در ۲ طبقه ساخته شده است. دو ضلع نشیمن و یک ضلع غلام‌رو به هم متصل هستند که از طریق ضلع جنوبی می‌توان وارد بنا شد. حیاط خانه یک حوض و تعدادی باغچه‌های کوچک دارد. این بنا نزدیک به ۷۵ سانتی‌متر با سطح زمین اختلاف دارد؛ بنابراین گودتر از زمین‌های اطراف است.

این عمارت تاریخی به‌صورت هوشمندانه‌ای ساخته شده است. به شکلی که در دو طرف حیاط، بخش‌های تابستان نشین و زمستان نشین وجود دارد. در حالی که در بیشتر خانه‌های تاریخی، قسمتی از حیاط خانه زمستان نشین و قسمتی دیگر، تابستان نشین بوده است. در ساخت این بنا توجه شده است که با استفاده از نیرو‌های باد، آب، آفتاب و… نیاز‌های یک بنای بزرگ به عوامل خنک کننده و یا گرم کننده با کم‌ترین هزینه تامین شود.

در قسمت‌های زمستان نشین خانه داروغه وسایل گرماساز و آشپزخانه نیز در طبقه زیرین آن قرار گرفته است. به این خاطر که دمای خانه در فصل زمستان حفظ شود. نکته جالب توجه این خانه، وجود بخاری دیواری و پنجره‌های دوجداره در قسمت‌های مختلف این ساختمان است. در قسمت‌های تابستان نشین، اتاق‌های بادگیر، حوض آب جاری سنتی به منظور خنک سازی هوا، نشان از سبک معماری کاملا مهندسی است.

در بخش غربی خانه داروغه، ایوان ستون داری ساخته شده که بر قسمت بالایی آن، کاشی‌های ۸ ضلعی و بیضی شکلی وجود دارد که عبارت‌های «بسم الله ارحمن الرحیم»، «محمد (ص)، شمع جمع آفرینش» و نقوش گیاهی نیز بر روی آن‌ها نوشته شده است.
دریکی از اتاق‌های قسمت شرقی این بنا، یک شومینه گچ بری شده دیده می‌شود که نکته جالب توجه این است که اولین شومینه شهر مشهد است. در قسمت شمالی نیز ایوان زیبایی قرار گرفته که ۴ ستون دارد. این ستون‌ها آجرکاری شده‌اند و به صورت روبرو و متقارن جلوی ایوان قرار گرفته‌اند که تا کف حیاط ادامه دارد. دو طرف این ایوان، دو راه پله مورب با نرده‌های ظریف و فلزی دیده می‌شود.

بخش‌های دیگر خانه داروغه

در این بنای تاریخی علاوه بر موارد گفته شده سرداب، دو طبقه نانوایی وآشپز خانه نیز وجود دارد. همچنین نکته حائز اهمیت دیگر این است که اولین حمام خصوصی مشهد نیز در این خانه ساخته شد.

خانه تاریخی داروغه در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه اوایل کاربری مسکونی داشته که به مرور زمان و در سال‌های اخیر، به عنوان محل برگزاری مراسم‌های مذهبی مورد استفاده قرار گرفته است. خوشبختانه در اول سپتامبر ۲۰۱۶ به دلیل مرمت عالی این بنا و حفظ آثار تاریخی، ایران در لیست سیزده برنده جوایز میراث فرهنگی یونسکو در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار گرفت.

پیشنهاد می‌کنیم در سفر بعدی خود به شهر مقدس مشهد، از این خانه‌ی زیبا و تاریخی دیدن کنید.
انتهای پیام/