به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، اگرچه ایران به عنوان کشوری چهار فصل جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد، اما تماشای ستاره‌ها در یک شب کویری تجربه‌ای است که مانند آن در هیچ جای دنیا نمی‌توان دید. به قول آلفونس گابریل، گردشگر اتریشی هرکس یکبار مسحور افسون کویر شود تا پایان عمر رهایش نخواهد کرد. با وجود این در عصری زندگی می‌کنیم که مردمانش کمر همت به نابودی طبیعت بسته‌اند و کاری ندارند که منابع طبیعی که امروز در اختیار داریم، امانتی در دست ما هستند که باید آن را به نسل بعدی رساند. حدود یک‌چهارم مساحت ایران را کویر و بیابان تشکیل می‌دهد و این مساله بستری مناسب را برای حضور گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است. کویر مصر و کویر مرنجاب ازجمله مناطق مطرح توریستی ایران هستند که این روز‌ها گردشگران زیادی را به سمت خود می‌کشند، اما عدم نظارت جدی در برگزاری تورها می‌تواند به بهای نابودی این مناطق و به خطر انداختن جان گردشگران تمام شود. در این شرایط کافی است سری به سایت‌های تخفیفان و نت‌برگ بزنید تا موج تور‌های کویرگردی با تخفیف‌های ۵۰ درصدی را ببینید. تفریح جدیدی که بین مردم باب شده است و اگرچه بسیاری از طرفداران و برگزارکنندگان این تورها، خود را عاشقان کویر و طرفدار محیط‌زیست معرفی می‌کنند، اما در واقعیت چنین نیست و آن‌ها در عمل دست به نابودی و قتل طبیعت می‌زنند.
کویر مصری که خانه بهداشتش فعال نیست
مصر نام روستایی در اطرف استان اصفهان و در نزدیکی شهر جندق است که جمعیت چندانی ندارد، اما سرسبزی این منطقه در دل کویر بر جذابیت‌های گردشگری آن افزوده است. نزدیک به ۱۱۰ سال پیش و در ایام قحطی، خیری به نام یوسف با هزینه شخصی خود اقدام به حفر چاه‌های عمیق آب در این روستا کرد که آب آشامیدنی این روستا همچنان از همان چاه‌ها تامین می‌شود. در سال‌های بعد، مردم روستا که با قرآن انس بسیاری داشتند، نام این منطقه را عزیز مصر نامیدند که در گذر زمان تنها اسم مصر روی آن باقی ماند. حالا این روستای کوچک در ۶ ماهه دوم سال میزبان بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است که به همین منظور اقامتگاه‌های بوم‌گردی بسیاری در آن ایجاد شده است. عالم رسانه و درگیری‌های روزنامه‌نگاری شاید فرصتی چندانی برای سفر ما روزنامه‌نگاران باقی نمی‌گذارد، اما در سفر کوتاهم به این منطقه گردشگری با وقایعی روبه‌رو شدم که فکر می‌کنم نمونه آن در هیچ کجای دنیا وجود ندارد. کل اقامتم در این روستا چند روز بیشتر نبود، اما زمان بازگشت از آنجا به سمت تهران با اتفاقی روبه‌رو شدم که ضرورت دیدم تا به بهانه آن مروری بر بحث تور‌های کویرگردی داشته باشم. اتفاق ناگواری که در یکی از خانه‌های این روستای کویری افتاد؛ سه مردی که شب‌هنگام در خانه یکی از محلی‌ها اقامت کرده بودند، دیگر طلوع آفتاب را ندیدند. دو نفر از آن‌ها در خانه از دنیا رفتند و یکی پس از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست داد. فارغ از اینکه این افراد به چه دلیلی جان خود را از دست دادند که برخی استعمال بیش‌ازحد دخانیات را دلیل آن می‌دانستند، نکته عجیب و تامل‌برانگیز این بود که نه‌تن‌ها خانه بهداشت این روستا فعال نبود بلکه به میزبانان محلی هم آموزش‌های لازم برای برخورد با چنین اتفاقاتی داده نشده بود. صاحب‌خانه، پیرمرد و پیرزنی با چند فرزند بودند که به حدی از این اتفاق شوک‌زده شده بودند که گویی عزیزترین فرد زندگی خود را از دست داده‌اند. اگرچه این واقعه عجیب‌ترین اتفاقی بود که در این روستا به چشم خود دیدم و بخشی از آن به عدم نظارت کافی بر ورود دخانیات و حتی مشروبات الکلی برمی‌گردد، اما موضوع مهم‌تر محرومیت این روستا و منتفع نشدن مردم آن از عواید ورود گردشگر به آنجاست. جاده‌هایی که هنوز خاکی هستند و حتی تنها مدرسه آنجا هم چندان وضعیت مناسبی ندارد. در کنار این مردم این روستا هم به‌عنوان میزبانان محلی آموزش‌های لازم را در این حوزه ندیده‌اند. در این شرایط این مشکل را با مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری وزارتخانه متولی این امر در میان گذاشتم و حرفهایش ما را به این نتیجه رساند که مشکلات عمیق‌تر از این حرف‌هاست و باید فکر اساسی در این زمینه شود.
نبود مدیریت واحد؛ چالش‌های اساسی بحث گردشگری کویر
لیلا اژدری، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های گردشگری در گفتگو با «فرهیختگان» به تشریح مشکلات تور‌های کویرگردی و نبود نظارت‌های لازم بر مناطق توریستی کویری همچون کویر مصر پرداخت و گفت: «نبود مدیریت واحد، یکسان و هماهنگ و تعدد دستگاه‌ها در حوزه گردشگری یکی از چالش‌های اساسی بحث گردشگری کویر است. مدیریت یکپارچه به معنای آن نیست که چه کسی در این زمینه رئیس باشد بلکه وزارت بهداشت، وزارت میراث فرهنگی، وزارت راه، وزارت کشور، نیروی انتظامی، سازمان منابع طبیعی، سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت اطلاعات همه باید دست به دست هم دهند تا در این حوزه نیازسنجی شود. سازمان‌های مختلفی به نوعی در این حوزه درگیر هستند که وظایفی را در این حوزه برعهده دارند، اما مدیریت واحد در این حوزه وجود ندارد. در یک منطقه کویری دور از دسترس باید خانه بهداشت فعال یا آمبولانس مستقر وجود داشته باشد تا مشکلی برای گردشگران ایجاد نشود.»
او در پاسخ به اینکه مردم زیادی از سایت‌هایی همچون تخفیفان و نت‌برگ اقدام به رزرو چنین تور‌هایی می‌کنند که بسیاری از آن‌ها با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند، تاکید کرد: «آژانس‌های مسافرتی که دارای مجوز بند (ب) و راهنمای متخصص طبیعت‌گردی باشند، مجاز به برگزاری تور کویرگردی هستند و سایر تور‌هایی که از ما مجوز نگرفته باشند، موردتایید و نظارت ما نیستند. مجوز بند (ب) به تورها اجازه می‌دهد پکیج مشخصی را برای سفر داشته باشد و خودشان بتوانند بلیت و اقامتگاهی را برای مسافران رزرو کنند. اگر گزارشی از فعالیت آژانس‌های غیرمجاز به دست ما برسد، به نیرو‌های امنیتی و انتظامی اعلام می‌کنیم تا آن‌ها نیز به این مساله رسیدگی کنند، چراکه ما سازمان امنیتی یا انتظامی نیستیم و کار ما تنها مدیریت گردشگری است. اکنون در تشکیلات وزارتخانه گردشگری تنها یگان حفاظت از گردشگری وجود دارد و متاسفانه ما یگان حفاظت از میراث طبیعی نداریم که این امر می‌تواند با همکاری مشترکی میان وزارت گردشگری و محیط‌بان‌های سازمان محیط‌زیست صورت گیرد و بودجه آن تصویب شود. وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی لیست آژانس‌های دارای مجوز را دارد، اما به هرحال ممکن است این لیست‌ها به‌روز نشوند، اما مردم می‌توانند تماسی با اداره کل وزارت میراث فرهنگی خودشان داشته باشند و از آن‌ها در این‌باره سوال کنند. آژانس‌ها باید پروانه‌کار و مجوزشان جلوی چشم‌شان باشد و اگر احیانا افراد از وب‌سایت‌های مجوزدار دارای نماد اعتماد الکترونیک، توری خریداری کنند که دارای مجوز نباشد، می‌توانند این مساله را از طریق نهاد‌های نظارتی پیگیری کنند و قاعده این است که آن‌ها با تور‌های دارای مجوز کار کنند.»
اژدری به این سوال که در بسیاری از تورها لیدر کارت‌دار به نوعی زینت تور است و عملا اطلاعات کافی را در این زمینه دارد و برای مثال کویر مصر با حجم بالای مسافرانش حتی خانه بهداشت فعالی هم ندارد، پاسخ داد: «گستره مناطق کویری در کشورمان و تخصصی بودن این حوزه، مشکلات متعددی در این حوزه ایجاد کرده است. مسائلی که ما به‌خصوص در کویر مصر و مرنجاب با آن روبه‌رو هستیم و نمیتوانیم بر کل اتفاقاتی که در یک منطقه می‌افتد و بخشی از آن به گردشگری مربوط است، نظارت داشته باشیم و این وظیفه سازمان‌های نظارتی و امنیتی است. هرچند هر گزارشی که به دست‌مان از استان‌ها برسد، آن را پیگیری کرده و به مراجع انتظامی و قضایی اطلاع می‌دهیم. برخی مناطق کویری کشورمان دور از دسترس هستند و باید حتما راهنمای طبیعت‌گردی در آنجا حضور داشته باشد تا مشکلی برای گردشگران ایجاد نشود. درنتیجه مساله نظارت بر تورها جدی است. بسیاری از بخش‌های کویری کشور به خاطر مسائل حمل مواد مخدر و قاچاق آن مین‌گذاری شده‌اند و در برخی مواقع بسیاری از تور‌های غیرمجازی که لیدر آگاهی لازم را در این خصوص ندارد و راهنمای تور به قولی زینت‌تور است، به این مناطق ورود می‌کند و جان مسافران را به خطر می‌اندازد. بحث حساسی که نیازمند کارگروه‌های مختلفی است و ازجمله نقایص بحث گردشگری کشورمان است. همه دست‌اندرکاران این حوزه درصدد هستند تا برای این مساله چاره‌ای بیندیشند تا آسیب‌ها به حداقل برسد. یکی از مشکلات عدیده در این حوزه بودجه است که موجب می‌شود بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌ها تنها روی کاغذ باقی بماند.»
فعالیت بدون‌مجوز ۳۰درصد تور‌های کویرگردی
در کنار اظهارات مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری این مساله زمانی مشکل‌ساز می‌شود که به گفته یکی از تورلیدر‌ها «در شش‌ماهه دوم سال به‌طور متوسط در هر هفته نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ تور به این مناطق سفر کنند که این رقم نزدیک به ۶۵۰ نفر می‌رسد و تنها نزدیک به ۳۰ درصد تور‌های گردشگری از مجوز‌های لازم برخوردارند. در دو، سه سال اخیر اگرچه نظارت‌ها برای برخورد با مسافران حمل‌کننده مواد‌دخانی یا مشروبات الکلی بیشتر شده، اما این مساله همچنان جوابگو نیست و راه‌های بسیاری وجود دارد که افراد بتوانند از زیرنظارت در بروند. وفور تور‌های بدون‌مجوز در سایت‌های تخفیف‌دار یکی از گله‌های این تورلیدر بود که نه‌تن‌ها نظارتی بر آن‌ها نمی‌شود بلکه به لیدرکارت‌دار پول می‌دهند تا به‌عنوان زینت‌تور تنها همراه آن تور باشد و بسیاری از آن‌ها از تجربه عملی کافی در چنین تور‌هایی برخوردار نیستند. در این شرایط بوروکراسی سخت برای افرادی که سال‌ها در این حوزه کار کرده‌اند، موجب شده تا عملا افراد حرفه‌ای از این مسیر کنار گذاشته شوند، درحالی که می‌توان تفاهمی ایجاد کرد تا تورلیدر‌های حرفه‌ای که آموزش تئوریک ندیده‌اند هم با فراگیری آموزش به کار خود ادامه دهند. تا سال‌های قبل با هزینه یک تا دومیلیونی می‌توانستیم این موضوع را حل کنیم، اما اخیرا هزینه گذراندن به موسسات خصوصی واگذار شده است که به ۹ تا ۱۰ میلیون تومان می‌رسد. یکی‌دیگر از قوانین سختی که در این زمینه گذاشته‌اند این است که اگر از مدت تمدید کارت یک تورلیدر ۱۰ روز بگذرد، کارتش باطل می‌شود، درحالی که ممکن است او در سفر باشد، درنتیجه مجددا مجبور به گذراندن کل دوره می‌شود که این کار را برای فعالان حرفه‌ای گردشگری سخت می‌کند.»
ضرورت استفاده از تجربیات کشور‌های موفق در حوزه کویرگردی
منوچهر جهانیان، رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم‌وفرهنگ به «فرهیختگان» گفت: «متاسفانه این تورها در ایران بیشتر جنبه تفریحی دارد و با آنچه در دیگر کشور‌ها وجود دارد، کمی متفاوت است. سکوت و آرامش موجود در کویر با برخی تور‌های شاد تناسبی ندارد و صرفا برخی تورها به‌دنبال منافع مادی خود هستند و بسیاری از آن‌ها حتی از مجوز‌های لازم هم برخوردار نیستند. ما در بیشتر دانشگاه‌های کشور در مقاطع مختلف این مشکل را داریم. تعداد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته اکوتوریسم نزدیک به ۴۰۰ نفر در کشور می‌رسد. به‌طور کلی بحث کویرنوردی یکی از زیرشاخه‌های اکوتوریسم است که کشور ما هم از پتانسیل بالایی در این حوزه برخوردار است. اگر بخواهم به صورت دقیق بگویم، ۲۷ استان کشور ما قابلیت کویرگردی دارد. یک معرفی به صورت علمی، آکادمیک و جامع‌نگر در حوزه کویرنوردی صورت نگرفته است. اگر بخواهیم از ظرفیت جذب اکوتوریسم‌های کویرنورد در سطح دنیا استفاده کنیم، باید آن‌ها را به بهترین شکل ممکن معرفی کنیم. از سویی بحث میزبان‌های محلی در برنامه‌های توسعه‌محور گردشگری و اکوتوریسم نادیده گرفته شده است و باید این افراد را در امر گردشگری و برنامه‌ریزی‌ها و اجرا دخیل بدانیم تا از توسعه فعالیت‌ها بهره ببرند و نفعی که به واسطه توسعه کویرنوردی به منطقه می‌رسد، به آن‌ها هم برسد، در غیر این صورت موانعی برای گردشگری، از سوی بومیان ایجاد می‌شود که این خود مانعی جدی در حوزه گردشگری و توریسم است. درکنار این مساله سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی نیز باید مسئولیت اجتماعی و رفاه و بازاریابی اجتماعی را در قبال میزبانان محلی مدنظر قرار دهند که کشور‌های پیشرو حاشیه خلیج‌فارس هم به این‌گونه عمل کردند.
در این شرایط باید امکانات رفاهی همچون مدرسه یا درمانگاه برای ساکنان این مناطق گردشگری فراهم شود. از سویی آژانس‌ها و خدمات مسافربری تخصصی باید در این حوزه ورود کنند تا با درنظر گرفتن نقش میزبان محلی و فرهنگ منطقه، از محیط این منطقه نیز صیانت کرده و حفاظت کنند. مسابقات آفرودسواری نباید کل منطقه کویری را در بربگیرد، زیرا این مساله آسیب جدی به این منطقه وارد می‌کند. اگر از فعالان حرفه‌ای و گردشگران فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها استفاده کنند، قطعا با آسیب‌های کمتری در این حوزه روبه‌رو خواهیم بود. متاسفانه شرکت‌ها و مجموعه‌ها بدون داشتن آگاهی لازم در این حوزه و صرفا با نگاه مادی اقدام به برگزاری این تورها می‌کنند که مشکلات جدی برای گردشگران و خود منطقه ایجاد می‌شود. دوره‌های گردشگری به صورت ۶ ماهه و ۹ ماهه برگزار می‌شود، اما باید نظارت بیشتری بر مجریان و برگزارکنندگان این تورها از سوی معاونت گردشگری انجام شود. همچنین باید بحث‌ها و سرفصل‌ها به‌روزرسانی شوند و انجمن‌ها و کانون گردشگری با تعامل یکدیگر به این قضیه کمک کنند. قبلا دستورالعمل‌هایی برای افرادی که تجربه کار کویرگردی را انجام می‌دهند، وجود داشت تا به‌عنوان راهنمای بلدمحلی بتوانند به فعالیت خود در کنار تورلیدر‌های حرفه‌ای فعالیت کنند. البته نوید این خبر خوب را می‌توانیم بدهیم که این آمادگی در دانشگاه ما وجود دارد تا دوره مجزایی را برای افراد فعال در این حوزه که به‌طور تجربی کویرنورد هستند، برگزار کنیم و در تعامل با دفتر آموزش وزارتخانه و معاونت گردشگری حتی گواهینامه معتبری را هم برای آن‌ها صادر کنیم.»
تا ۲۰ سال آینده کویری در ایران وجود نخواهد داشت
در کنار این مسائل مشکلات زیست‌محیطی همچون ریختن زباله‌ها و آفرودسواری‌های بدون‌مجوز ازجمله مباحثی هستند که با پدر علم کویرشناسی ایران درمیان گذاشتیم. پرویز کردوانی، پدر علم کویرشناسی ایران در این خصوص به «فرهیختگان» گفت: «کویر‌ها جزء منابع درآمدی در کشور بوده و از جاذبه‌های طبیعی بسیاری برخوردار هستند. در بسیاری از کشور‌های دنیا تور‌های عکاسی مختلفی برای آنجا برگزار می‌شود که طلوع و غروب و شب‌های پرستاره آن را ثبت می‌کنند. ما بزرگ‌ترین نمکزار دنیا را داریم که از ۴۰ کیلومتری تهران شروع می‌شود و تا نزدیکی سمنان، گرمسار، جنوب دامغان و شاهرود و شمال جندق و خوروو بیابانک ادامه پیدا می‌کند و بعد از کشور ما تنها بولیوی است که چنین کویری را در کشور خود دارد. در کنار این ۵۰ منطقه کویری دیگر هم در کشور داریم که کویر قم یکی از آنهاست. به عقیده من تا ۲۰ سال آینده اثری از این نمکزار‌ها و کویر‌ها در کشور وجود نخواهد داشت. در منطقه خورو بیابانک زهکشی‌های عمیقی انجام داده و با چاقویی دل کویر را کنده‌اند تا شورابه در این منطقه جمع شده و به سمت استخر‌های تبخیر خورشیدی پمپاژ شود که از آن انواع نمک‌های صنعتی استخراج می‌شود. بسیاری از این کویر‌ها طی زمان دیگر آبی در دل خود برای ایجاد شورابه ندارند، چراکه آب‌های چاه زیرزمینی محدود هستند. در اطراف کویر هزاران چاه زیرزمینی حفر شده است که از آن برای کشاورزی و مصرف شخصی استفاده می‌کنند. اتمام چاه‌های زیرزمینی یکی از اصلی‌ترین علت‌های از بین رفتن کویر در سال‌های آینده است و به مروز زمان این کویر‌ها به بیابان تبدیل می‌شوند. کویر مصر یکی از مناطقی است که مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته، اما متاسفانه با حضور این گردشگران آسیب‌های جدی به این منطقه وارد می‌شود. حضور گردشگران در این منطقه موجب می‌شود زباله‌ها را در مناطق کویری رها کنند و عاشقان طبیعت با دست خود محیط‌زیست را نابود می‌کنند. ظروف یک‌بارمصرفی که از سوی گردشگران در این مناطق ریخته می‌شود، عملا تجزیه نمی‌شوند و حتی بعضا دام و طیور موجود در این منطقه این ظروف پلاستیکی را به‌عنوان تغذیه مصرف می‌کنند که خود این مساله موجب مرگ آن‌ها می‌شود. در اطراف جندق و خوروبیابانک با بسیاری از این موارد روبه‌رو شده‌ایم. تفریح مردم در این مناطق در ادامه موجب نابودی طبیعت می‌شود. گردشگری تنها با حضور گردشگران در مناطق کویری ترقی و رشد پیدا نمی‌کند مگر اینکه با نظارت بتوانند اقامتگاه گردشگری در این منطقه ایجاد کنند. درحالی که جاذبه‌های گردشگری در مناطق کویری کشورمان بسیار است و ما به آن‌ها توجهی نداریم. محیط‌زیست در بسیاری از کشور‌های دنیا از اهمیت اساسی برخوردار است و مانند ایران نیست.»
نظارتی بر تور‌های گردشگری کویری وجود ندارد
اظهاراتی که همه کارشناسان زمین‌شناسی بر آن اتفاق نظر دارند و محمود اسدیان، کارشناس زمین‌شناسی در گفتگو با «فرهیختگان» در این مورد گفت: «ما قریب به ۷۰ پلایای بزرگ و کوچک در منطقه خودمان داریم که در تعریف زمین‌شناسی به مناطق پستی اطلاق می‌شود که در قدیم دریا و دریاچه بوده‌اند و به مروز زمین بر اثر تبخیر و ته‌نشین شدن مواد موجود در آب به پلایا تبدیل شده‌اند. پلایا‌ها در کشورمان معمولا در میان دو کوه قرار دارند. برای مثال کویر مصر را می‌توان یک پلایا نامید و شاید در چند هزار سال آینده دریاچه کویر نمک قم هم به یک پلایا تبدیل شود. همه این مناطق قابلیت توریستی شدن دارند، اما برخی مناطق به خاطر دسترسی نزدیک‌ترشان به مرکز همچون کویر مرنجاب و کویر مصر این قابلیت در آن‌ها برجسته‌تر شده است. پلایا‌هایی را هم داریم که در آنجا اقداماتی صورت نمی‌گیرد و عملا هیچ‌کس اطلاعاتی از توریستی بودن آن‌ها ندارد، نظارتی نیز بر بسیاری از مناطق وجود ندارد و این را در بازدید‌هایی که به خاطر املاح معدنی موجود از این مناطق داشتم، دیده‌ام. کویر مصر در جنوب جندق و خوروو بیابانک یک منطقه دورافتاده‌ای است که با گردشگری می‌تواند رونق بگیرد و بسیار خوب هم هست، اما رشد گردشگری نباید منجر به تخریب محیط‌زیست شود و باید بر حضور توریست در این مناطق نظارت کافی به عمل آورد. نحوه مدیریت بر این تور‌های گردشگری ایراد دارد و کاملا قابل‌نظارت است. در بسیاری از کشور‌ها سالیانه میلیون‌ها دلار دستاورد اقتصادی از این طریق به دست می‌آورند که ما هم می‌توانیم از تجربیات آن‌ها استفاده کنیم. فکر نمی‌کنم کسی با استفاده درست از این پتانسیل مخالفتی داشته باشد و مشکلی که وجود دارد، در سوءمدیریت است.
ازجمله معضلاتی که در مناطق کویری با آن روبه‌رو می‌شویم، انباشت زباله‌های گردشگران است که آسیب جدی به محیط‌زیست وارد می‌کند. هفته گذشته به کویر حاج‌علی قلی در قسمت جنوب دامغان و شاهرود رفتم و مشاهده کردم مقدار زیادی زباله در این منطقه ریخته شده بود. این زباله‌ها آسیب‌های زیستی محیطی بسیاری برای طبیعت به همراه دارند و برخی از آن‌ها سال‌ها زمان می‌برد تا تجزیه شوند و به پروسه طبیعت برگردند. معضل دوم آسیب حرکت ماشین‌های آفرود و سافاری به پوشش گیاهی مناطق کویری است که درنهایت موجب جابه‌جایی خاک و به مرور زمان سبب تخریب آنجا می‌شوند. گردشگری به خودی خود در مناطق کویری دارای ایراد نیست، اما به شرط اینکه این مساله با تخریب محیط‌زیست همراه نباشد. در بسیاری از کشور‌های دنیا به‌خصوص حاشیه جنوب خلیج‌فارس از مناطق کویری برای چنین مقاصدی استفاده کرده و خیلی هم خوب آن را مدیریت می‌کنند. برای مثال ما می‌توانیم پیست مخصوصی را اختصاص دهیم و از باقی مناطق کویری خود حفاظت کنیم نه اینکه به گروه‌های گردشگری اجازه دهیم به هرجایی که دل‌شان خواست بروند و با حضورشان در منطقه موجب آسیب به منطقه کویری کشور شوند. ژئوتوریسم موضوعی است که در همه کشور‌های دیگر دنیا به آن توجه می‌شود و هیچ‌کس مخالف آن نیست، با توجه به اینکه این مساله می‌تواند موجب درآمدزایی داخلی و ارزی شود، اما محل انتقاد به این مساله بر سر مدیریت و نظارت بر آن است که به نظرم در این حوزه ضعف‌های فراوانی داریم. گردشگری ما باید در این حوزه مدیریت‌شده عمل کند.»
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
