به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، با یک سلام ساده شروع می‌شود. تا به خودشان می‌آیند می‌بینند که رشته کلام به سوالات شخصی رسیده است. سوالاتی که در دل خود زندگی شخصی افراد نهفته است و هر یک از آن‌ها، حس ماجراجویی را در فرد تقویت می‌کند تا او به هدف خود برسد.

سن و سال نمی‌شناسد و ممکن است از یک دختر نوجوان تا بعضا یک زن متأهل درگیر این ماجرا شود. داستان از صفحه خصوصی افراد آغاز می‌شود و به لایک و کامنت می‌رسد.

گاهی این دختران و زنان به زعم خود، برای برقراری ارتباط در فضای مجازی به موفقیت دلخواه می‌رسند و گاهی با شکست روبرو می‌شوند. در برخی از موارد، این ارتباط تا جایی پیش می‌رود که نه تنها زندگی یک فرد بلکه افراد دیگری را هم تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

این روز‌ها در فضای مجازی تا چشم کار می‌کند صفحه‌های متعددی دیده می‌شود که اغلب آن‌ها را دختران و پسران و حتی زنان و مردان متأهلی تشکیل می‌دهند که تصاویر و اتفاقات روزمره و بعضا لحظه به لحظه خود را با دیگر افراد به اشتراک می‌گذارند.

در این میان، برخی از این صفحه‌ها از طریق کاربر، شخصی شده‌اند و برخی دیگر به صورت عمومی در دسترس دیگر افراد هستند و در این دهکده گسترده مجازی، آیدی‌هایی به فور دیده می‌شود که نقاب دختران یا پسران دروغین را به چهره دارند و خود، باب فریب را باز می‌کنند، چرا که همه چیز در حول و محور مجازی بودنشان می‌چرخد و خبری از حقیقی بودن نیست.

با گسترش شبکه‌های اجتماعی، این امری طبیعی است که تعاملات دو جنس مخالف با یکدیگر از شکل سنتی خود خارج شود و به شکل امروزی تر در آید، اما این موضوع, زمانی جدی می‌شود که  در مواردی، قبح اجتماعی این روابط ریخته می‌شود؛ به طوری که عده‌ای، فرصتِ بودن در فضای مجازی را غنیمت شمرده و بر این باور هستند که از طریق آن می‌توانند نیمه گمشده خود را پیدا کنند و زندگی خود را از دنیای مجازی آغاز کنند. از این رو، تمام تلاش خود را می‌کنند که در شبکه‌های اجتماعی حضور فعال تری داشته باشند و به دامنه ارتباطات خود وسعت بیشتری ببخشند.

الهه دختری ۲۵ ساله با آیدی الی و چند حرف انگلیسی که کنار هم قرار گرفتن آن‌ها حاکی از ابتدای نام خانوادگی حقیقی یا دروغینش است وارد دایرکت سعید ۲۹ ساله شد و با یک سلام و احوالپرسی بابِ آشنایی را آغاز کرد و بدون اینکه از تأهل یا تجرد بودن سعید بپرسد با سوالاتی از قبیل میزان تحصیلات، شغل و شهر زندگی به مکالمه خود ادامه داد تا اینکه سعید در میان حرف‌های خود با صراحت کامل به متأهل بودنش اذعان و با همان جدّیت برای اتمام مکالمه از عبارت روز خوش استفاده کرد.

وقتی الهه یا الی جوان با این برخورد سعید روبرو و متوجه شد که تلاش‌هایش برای ارتباط برقرار کردن با وی نتیجه‌ای ندارد، صفحه‌اش را به سرعت بست، به طوری که سعید و همسرش گفتند: " هرقدر آیدی اون خانوم جوون رو توی اینستاگرام جستجو کردیم، انگار آب شده بود وُ رفته بود توی زمین، چون دیگه هیچ نام و نشونی ازش نبود." 

سعید ادامه داد: "روزانه، من و همسرم با پیام‌های متعددی از طرف خانوما و آقایون روبرو می‌شیم و به دلیل اینکه هیچ چیزیو از هم پنهون نمی‌کنیم و رمز آیدیای همدیگه رو هم داریم، به محض روبرو شدن با چنین پیامهایی به همدیگه اطلاع میدیم وُ خیلی دوستانه در این مورد صحبت می‌کنیم."

به دلیل اینکه فضای صفحه سعید و همسرش مذهبی است، این زوج جوان گفتند اغلب افرادی که به دایرکت آن‌ها مراجعه می‌کنند پس از سلام و احوالپرسی، در خصوص مسائل مذهبی و اعتقادی سوالاتی را مطرح می‌کنند و علی‌رغم اینکه در همان ابتدای مکالمه متوجه متأهل بودن آن‌ها می‌شوند باز هم اصرار به ادامه صحبت و شروع یک ارتباط در فضای مجازی و سپس حقیقی را دارند و اغلب آن‌ها پس از روبروشدن با یک برخورد جدّی شروع به سرزنش و توهین می‌کنند.

هر دو از بلاگر‌های معروف اینستاگرام هستند و اغلب دنبال کنندگان آن‌ها از شروع رابطه شان در یکی از شبکه‌های اجتماعی که به فاصله چند سالی قدیمی‌تر از اینستاگرام است، اطلاع دارند.

به گفته این زوج, با دیدن عکس‌های یکدیگر در صفحه شخصی شان عاشق یکدیگر شدند و کمتر از یک دهه است که زیر یک سقف رفته‌اند و در کنار فرزندان خود زندگی خوبی دارند.

به اذعان بسیاری از دنبال کنندگانشان, زندگی این زوج الگوی بسیاری از آن‌ها شده است و نگرش بسیاری از جوانان در خصوص توصیه برخی از بزرگان و کارشناسان حوزه اجتماعی مبنی بر اینکه شریک زندگی را نمی‌توان در فضای مجازی پیدا کرد، تغییر داده است.

تا چند سال پیش, پیشنهادهای دوستی در فضای حقیقی از سوی پسران مطرح می شد، امّا در سال‌های گذشته رنگ این پیشنهادات تغییر کرده و به سمت زنانه بودن رفته است، به طوری که اخیرا, برخی از دختران و زنان هستند که اصرار به دوستی‌های این چنینی دارند.

فرید براتی سده, مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور و روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با استقبال جوانان به ویژه دختران و زنان از فضای مجازی و دوستی‌های آن اظهار کرد: فضای مجازی یک پدیده و فناوری جدید است که با توجه به ماهیت و ویژگی‌هایی که دارد جذاب است و در واقع جاذبه آن باعث گرایش افراد به این فضا می‌شود، به خصوص آن بخش از جامعه که ممکن است احساس کنند امکان کمتری برای نشان دادن و ابراز کردن خودشان در جامعه دارند.

وی, سرعت زیاد, ناشناختگی, پیام‌های کوتاه و پاسخ گرفتن را از دیگر ویژگی‌هایی دانست که به جذابیت فضای مجازی می‌افزایند و باعث استفاده هرچه بیشتر جوانان به ویژه دختران و زنان از این ابزار مدرن می‌شوند.

این روانشناس تصریح کرد: روابط دختران و پسران و به طور کلی, دو جنس مخالف در جامعه ما به لحاظ سنتی و شرعی جزء تابوهاست. بنابراین وقتی که فرد در یک محیط مجازی قرار می‌گیرد, به این دلیل که کمتر به اسم و آدرس و مشخصات فردی شناخته می‌شود, به راحتی می‌تواند چهره دیگری از خود را به نمایش بگذارد و همین ناشناختگی باعث رغبت هرچه بیشتر او به این دوستی‌ها و توجیه راحت این نوع روابط می‌شود.

براتی سده گفت: یکی از دلایل توجیه بانوان مراجعه کننده به مراکز روانشناسی که در فضای مجازی با جنس مخالف خود ارتباط می‌گیرند، این است که ارتباطشان واقعی نیست و صرفا به صورت اینترنتی یا پیامکی با یکدیگر در ارتباط هستند که در حقیقت خودشان نیز به غیرواقعی نبودن این روابط اذعان می‌کنند.

وی در خصوص راهکارهای جلوگیری از روابط جوانان در فضای مجازی ادامه داد: این موضوع گسترده است، اما در این میان, اصلی ترین مسئله این است که باید سطح سواد رسانه‌ای و آگاهی و آموزش‌های لازم برای استفاده مفید از فضای مجازی در جامعه را بالا برد، چرا که بخش اعظمی از ارتباط‌های فضای مجازی بین دو جنس, رابطه‌ای مبتنی بر فریب و ابراز یک چهره غیرواقعی از طرفین است.

این روانشناس افزود: با افزایش سطح سواد رسانه‌ای نوجوانان و جوانان و ارائه آگاهی‌های لازم به آن‌ها  می‌توان این گروه‌ها را متوجه ترفندهای مجازی کرد که در همین راستا باید امکان و فضای واقعی را نیز برای نوجوانان و جوانان فراهم کرد و همچنین موضوعات فرهنگی را باید به صورت جدی دنبال کرد و به آن‌ها پرداخت.

براتی سده, امکان ابراز وجود به همه نوجوانان و جوانان از هر دو جنس را بسیار مهم دانست، چرا که وقتی افراد امکان ابراز وجود واقعی داشته باشند، به دنبال نوع غیر واقعی آن نیستند.

وی با تأکید بر اینکه فضای مجازی نمی‌تواند محیط امنی برای ایجاد یک رابطه و تشکیل خانواده ناشی از آن باشد, تصریح کرد: اساسا تأکید و تکیه بر فضای مجازی به دلیل داشتن ماهیت ویرچوال و خیالات چه برای شروع یک رابطه و چه برای شناخت به منظور تشکیل خانواده موثر نیست،  چرا که در بخشی از آن, چهره واقعی افراد نشان داده نمی‌شود. این در حالی است که برای شروع یک رابطه عاطفی و تشکیل زندگی, هر دو طرف باید یکدیگر را به صورت رو در رو بینند و چهره به چهره با ویژگی‌های یکدیگر آشنا شوند.

این روانشناس ادامه داد: هنگامی که تشکیل خانواده بر اساس اطلاعات دروغین باشد نمی‌تواند به ایجاد یک خانواده مستحکم منجر شود، کما اینکه موارد روابط و تشکیل خانواده‌های مبتنی بر مجاز و تجربه‌های این افراد, از هم گسیختگی این نوع زندگی‌ها را نشان می‌دهد. بنابراین این فضا محیط امنی برای ایجاد یک رابطه و تشکیل خانواده نیست.

براتی سده با اشاره به پشیمانی‌های ناشی از دوستی‌های مجازی و تشکیل خانواده‌های این چنینی افزود: اغلب افرادی که دچار مشکلات ناشی از فضای مجازی می‌شوند، همیشه از این موضوع که نتوانسته‌اند فرد مقابل خود را به درستی و به صورت واقعی بشناسند پشیمان می‌شوند، چراکه تحت تأثیر نقش‌ها, بازی‌ها و حرف‌های غیر واقعی طرف مقابل خود قرار گرفته‌اند.

این روانشناس, یکی از اصلی ترین ویژگی‌های فضای مجازی را امکان ایفای نقش‌های مغایر با واقعیت فرد عنوان کرد. به این دلیل که چنین افرادی در این نوع روابط, به دنبال نفع خود هستند و بلافاصله پس از رسیدن به هدف خود, به راحتی می‌توانند از این فضا استفاده کنند.

وی در رابطه با گرایش برخی از افرادی که از زندگی خود رضایت ندارند و جدا شده‌اند و یا همسر آن‌ها فوت شده است به شروع رابطه با جنس مخالف در فضای مجازی تصریح کرد: این افراد از لحاظ ماهیت وجودی خود احتیاج به همزبان دارند. فردی که آن‌ها را حمایت کرده و به آن‌ها محبت بورزد. از این رو, در چنین مواقعی بر این تصور هستند که با بودن و جستجو کردن در فضای مجازی می‌توانند خلأهای  موجود را پُر کنند در صورتی که چنین چیزی واقعیت ندارد.

براتی سده, اعتماد, تعهد و صداقت را سه ویژگی مهم در زندگی زوجین عنوان کرد که آموزش این موارد به زوج‌های جوان قبل از ازدواج آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات متعددی جلوگیری کند.

این روانشناس گفت: افرادی که معمولا طرفدار استفاده از فضای مجازی برای ارتباط برقرار کردن با جنس مخالف هستند یک نوع سوء گیری و جهت گیری ذهنی در رابطه با فضای مجازی دارند؛ به طوری که برخی از آن‌ها علی‌رغم داشتن مشکلات و شکست‌هایی در این روابط خود باز هم نمی‌خواهند خود را فردی شکست خورده نشان دهند و حتی در صحبت‌ها و نظرسنجی‌هایی در این خصوص, این موضوع را عنوان نمی‌کنند. از این رو, در رابطه با زوجین و یا حتی بلاگرها و اینفلوئنسرهایی که مدعی هستند به واسطه فضای مجازی با یکدیگر آشنا شده و در حال حاضر هم زندگی شیرین و منسجمی دارند، نمی‌توانیم به دلیل نداشتن آمار موثق, اظهارنظر کنیم.

وی ادامه داد: باید پژوهش‌های مستقلی در رابطه با چنین افرادی که مدعی ارتباط‌ها و تشکیل زندگی‌های پایدار ناشی از دوستی‌های فضای مجازی هستند شکل گیرد و پس از تأیید صحت و سقم این موضوع باید دید چه ویژگی‌هایی در این فضا می‌توانند باعث موفقیت شوند.

از طرف دیگر, باید در نظر گرفت که ویژگی‌های فضای مجازی نیست که عده‌ای ممکن است از طریق آن, زندگی مشترک موفقی داشته باشند و شاید ویژگی‌های فردی طرفین باعث این موفقیت شده است.

براتی سده افزود: برخی از افراد هم هستند که از طریق فضای مجازی وارد رابطه با یکدیگر می‌شوند، امّا با توجه به اصل چاره ناپذیری یعنی این که حالا وارد رابطه شده‌ایم و چاره‌ای نداریم و باید تا انتها با یکدیگر ادامه دهیم مجبور به تأیید این ارتباط هستند و این موضوع, خاص جامعه ما نیست، بلکه در تمامی کشورها وجود دارد و در حقیقت یک اجماع جهانی است و عمده افرادی با این شرایط زندگی, در تمامی جوامع بر این موضوع تأکید دارند که به ایده آل‌های خود دست پیدا نکرده اند.

این روانشناس, در خصوص علت گرایش برخی از دختران و زنان به فضای مجازی و ارتباط با جنس مخالف در آن تصریح کرد:  هر دو جنس به استفاده از فضای مجازی و ارتباط های ناشی از آن گرایش دارند، امّا به نظر می‌رسد تمایل دختران و بانوان بیشتر است؛ البته این موضوع مشروط بر این است که بانوان بر پنهان بودن رابطه شان تأکید می‌کنند تا در صورت خاتمه یافتن آن,  متضرر نشوند. این در حالی است که مردان نفسِ رابطه و تشکیل آن برایشان مهم است تا به منفعت آنی دست پیدا کنند.

با توجه به اینکه شیوه‌های بیانگری و ابراز وجود یک نیاز جدی روانشناختی افراد است و در جامعه ما این امکان کمتر فراهم است، جوانان از هر دو جنس تلاش خود را می‌کنند تا از تمامی ابزارها و شیوه‌های ممکن از جمله فضای مجازی برای این منظور استفاده کنند که در این میان مسئولان مربوطه باید عزم خود را جزم کنند تا جوانان را از باتلاقی که نه تنها زندگی آن‌ها بلکه زندگی دیگر افراد را در خود فرو می‌برد نجات دهند.

گزارش از فاطمه میرزایی دخت

انتهای پیام/