به گزارش حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، ایران و ترکیه هر دو بین ۸۰ تا ۸۵ میلیون جمعیت داشته و اگرچه جمعیت ایران جوان‌تر است؛ اما ساختار جمعیت نسبتاً مشابهی با یکدیگر دارند. در این گزارش قصد پرداختن به اشتراکات فرهنگی و تاریخی بین این دو کشور را نداریم. بلکه گزارش پیش‌رو به مقایسه آخرین وضعیت صنعت بازی‌های دیجیتال در ایران و ترکیه بر اساس آخرین داده‌های موجود می‌پردازد. طبق تخمین‌ها بازار بازی‌های دیجیتال در ترکیه، پردرآمدترین بازار منطقه است و ایران از این نظر جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است
به گزارش اداره ارتباطات و امور بین الملل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای؛ اطلاعات ارائه شده در این گزارش بر اساس آخرین داده‌های مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال ایران در پایان سال ۲۰۱۷ و گزارش بازار بازی ترکیه در سال ۲۰۱۹ (Turkey Game Market ۲۰۱۹ Report) به‌دست‌آمده است.
قبل از پرداختن به این گزارش و مقایسه بازار بازی‌های دیجیتال در ایران و ترکیه، لازم به تذکر چند نکته است. نخست آنکه این مقایسه امکان ورود به جزئیات را نداشته و در حد کلیات است؛ چرا که علاوه بر سال‌های متفاوت انتشار گزارش‌ها، برخی مفاهیم پایه نیز در آن‌ها متفاوت است. به عنوان نمونه درگزارش ایرانی، تصریح شده که سن بازیکنان طبق تعریف از سه سال به بالا است. اما در گزارش ترکیه در مورد تعریف بازه‌های سنی بازیکنان چیزی گفته نشده است. دیگر اینکه تعریف بازیکن در گزارش‌های مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال ایران مشخص و ثابت است و عبارت است حداقل یک ساعت بازی در هفته با حداقل یکی از سه پلتفرم موبایل، کنسول و رایانه؛ اما در گزارش ترکیه تعریف دقیق بازیکن مشخص نیست.

دسترسی‌های پایه در ایران و ترکیه

طبق اعلام مرکز آمار، جمعیت ایران در انتهای سال گذشته، ۸۳.۳ میلیون و جمعیت ترکیه نیز طبق آخرین داده‌های موجود در سال ۲۰۱۹، بیش از ۸۴ میلیون نفر بوده است. هرم جمعیتی مشابه، نسبت جنسی مشابه و زمینه‌های فرهنگی و سطح توسعه‌یافتگی مشابه، امکان مقایسه این دو را بیشتر کرده است. از سویی اختلاف‌هایی نیز وجود دارد؛ به‌عنوان‌مثال GDP در ترکیه بالاتر است و در مقابل نرخ مرگ‌ومیر کودکان در ایران کمتر است .
ترکیه بیش از ۶۳ میلیون کاربر اینترنت (حدود ۷۵ درصد جمعیت کشور) و بالای ۵۳ میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی (حدود ۶۴.۵% جمعیت کشور) دارد. ۹۸% مردم ترکیه به تلفن همراه و ۸۶% به انواع رایانه (لپ‌تاپ یا رایانه خانگی) دسترسی دارند. ۷۵% تلفن‌های همراه ترکیه را گوشی‌های هوشمند تشکیل می‌دهند. در مقابل طبق یافته‌های پیمایش مصرف کالای فرهنگی ایران در سال ۹۸، ۹۰.۷% ایرانیان تلفن همراه دارند و ۶۸.۶% این افراد از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌کنند. تنها شبکه اجتماعی تلگرام در ایران بیش از ۴۲ میلیون کاربر دارد.

 وضعیت کلی زیرساخت‌های پایه ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۷

شاخص ایران ترکیه
جمعیت (میلیون نفر) ۸۳.۳، ۸۴.۳
نرخ رشد جمعیت ۱.۱۹% %۰.۴۹
نرخ مرگ‌ومیر کودکان (در هر هزار تولد) ۱۵.۵، ۱۶.۹
سرانه تولید ناخالص داخلی* (هزار دلار) ۲۰، ۲۷
نسبت کاربران اینترنت به‌کل جمعیت ۶۰.۱% ۷۵%
نسبت دارندگان تلفن همراه به‌کل جمعیت ۹۰.۷% ۹۸%

نسبت دارندگان گوشی هوشمند به تلفن همراه ۶۸.۶% ۷۵%

بازار بازی در ترکیه و ایران

بازی کردن در ترکیه بعد از استفاده از برنامه‌های پیامرسان، تماشای ویدئو و پیگیری اخبار، چهارمین فعالیت پرتکرار میان کاربران گوشی‌های هوشمند است و از میان بازیکنان موبایلی ترکیه، ۴۹% اظهار کرده‌اند که حداقل یک‌بار در روز بازی می‌کنند و ۱۲% آن‌ها هرگز با پلتفرم موبایل بازی نکرده‌اند. در مقابل ۸۸% از ۲۸ میلیون بازیکن ایرانی حداقل یک ساعت در هفته با گوشی هوشمند یا تبلت بازی می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر ایران حدود ۲۵ میلیون بازیکن پلتفرم موبایل دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که آمار بازیکنان ایران مربوط به انتهای سال ۹۶ و آمار بازیکنان ترکیه مربوط به انتهای سال ۲۰۱۹ است و تعداد بازیکنان ایرانی در دو سال گذشته قطعاً بیشتر شده است.
در سال ۲۰۱۹ ترکیه بیش از ۳۲ میلیون بازیکن (بدون اشاره به تعریف بازیکن) داشته است. این تعداد بازیکن بازاری با بیش از ۸۳۰ میلیون دلار درآمد ایجاد کرده‌اند که به نسبت سال گذشته با کاهش حدود ۲۳ میلیون دلاری همراه بوده است. بر اساس آمار سال ۱۳۹۶، ایران ۲۸ میلیون بازیکن (بر اساس تعریف مفروض) داشته است. این تعداد بازیکن بازاری با حدود ۹۲۰ میلیارد تومان در سال ۹۶ ایجاد کرده‌اند. براساس آمار گزارش نمای باز ۱۳۹۶، این رقم معادل ۲۶۹ میلیون دلار در سال مذکور است. تخمین زده می‌شود که بازار ایران در سال ۲۰۱۹ با حدود ۴۶۰ میلیون درآمد بعد از ترکیه و عربستان، پردرآمدترین بازار بازی‌های دیجیتال در خاورمیانه را داشته باشد. اگرچه این عدد محاسبه شده برای ایران در سال ۲۰۱۹ بر اساس تخمین‌های مجموعه Newzoo صورت گرفته و به دلیل مسائل مربوط به الگو‌های پرداخت و کپیرایت در ایران معمولا بیشتر از مقدار واقعی برآورد میشود.
۳۵ درصد بازیکنان ترکیه در بازه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال قرار دارند. ۵۷.۲ درصد کل بازیکنان ترکیه مرد و ۴۲.۸ درصد آن‌ها زن هستند. در مقابل میانگین سنی بازیکنان در ایران ۱۹ سال است. ۶۵% بازیکنان ایرانی مرد و ۳۵% آن‌ها زن هستند.
در جدول ۲ مقایسه‌ای میان وضعیت کلی بازار بازی‌های دیجیتال در ایران و ترکیه ارائه شده است.

وضعیت کلی بازار بازی‌های دیجیتال در ایران و ترکیه

شاخص ایران (در سال ۲۰۱۷) ترکیه (در سال ۲۰۱۹)
تعداد بازیکنان (میلیون نفر) ۲۸، ۳۲
درآمد بازار بازی‌های دیجیتال (میلیون دلار) ۲۶۹، ۸۲۶
نرخ بازیکنان موبایلی روزانه ۴۶% ۴۹%
نسبت مردان بازیکن از کل بازیکنان ۶۵% ۵۷.۲%
نسبت زنان بازیکن از کل بازیکنان ۳۵% ۴۲.۸%
برترین بازی‌های پلتفرم موبایل در ترکیه و ایران
در سال ۲۰۱۹ برترین بازی‌های فریمیوم روی پلتفرم موبایل در ترکیه به ترتیب PUBG، Call Of Duty Mobile-Activision و Subway Surfers-Kiloo بوده است. در مقابل در میان بازیکنان ایرانی در سال ۱۳۹۶ بازی‌های موبایلی Clash Of Clans، باقلوا، Clash Royale، Pou و Quiz of Kings بازی‎های محبوب بوده‌اند. اگرچه این ترکیب در طول سالیان در کشور تغییر یافته و برای مثال به استناد برنامک بازار در هفته اول فروردین ۱۳۹۹، ۱۰ بازی پرفروش در این فروشگاه به ترتیب بازی‌های نبرد پادشاهان، منچرز (منچ آنلاین)، Quiz of Kings، اسپارتاکوس (آنلاین)، گلمراد، امپراطوری پادشاهان، کلش آو زامبی ۲، نبرد قهرمانان، Clash of Zombies (کلش آف زامبی) و نبرد شاهزادگان بودهاند.
۷۸% بازیکنان ترکیه به‌صورت یک‌نفره بازی می‌کنند. ژانر محبوب این دسته از بازیکنان، ژانر معمایی است، به‌نحوی‌که ۴۰% آن‌ها این ژانر را ترجیح می‌دهند. ژانر‌های بازی با کلمات، اکشن-ماجراجویی و استراتژی ژانر‌های محبوب بعدی میان این دسته از بازیکنان ترکیه هستند

در مقابل تا پایان سال ۱۳۹۶، ۸۹% از بازیکنان ایرانی بازی‌های آفلاین بازی میکردند و ۴۹ درصد از آن‌ها تجربه بازی‌های آنلاین را نیز داشتهاند. در ایران در این مقطع زمانی ۵ ژانر معمایی، دونده/ سکوبازی، آرکید، رانندگی و ورزشی به ترتیب پرطرفدارترین ژانر‌های بازی‌های موبایلی بودهاند.

انتهای پیام/