به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، علت بهره وری پایین تعدادی از دانش آموزان عادت‌های غلط آن‌ها هنگام مطالعه است.

این دسته از دانش آموزان بدون این که خود متوجه باشند با عادت‌های غلط مانع افزایش بهره وری خود در زمان مطالعه می‌شوند و به اشتباه هوش و حافظه خود را مقصر اصلی معرفی می‌کنند.

برای پی بردن به معمولی‌ترین اشتباهاتی که دانش آموزان مرتکب آن می‌شوند به برخی از عادت‌های غلط در هنگام مطالعه نگاهی بیندازید. 

پارک جای مطالعه درس نیست

اگر چه پارک محیطی طبیعی و مناسب برای مطالعه به نظر می‌رسد و خیلی از دانش آموزان از آن به عنوان مکان مطالعه استفاده می‌کنند، اما واقعیت این است که پارک برای مطالعه محیطی کاملا نامناسب است. پارک عوامل حواس پرتی فراوان دارد؛ رفت و آمد، بازی و سر و صدا، مناظر زیبا و... همه و همه هنگام مطالعه به سراغ دانش آموزان می‌آیند و حواس آن‌ها را پرت می‌کنند. ضمن آن که شما در کودکی شرطی شده اید که پارک جای بازی یا استراحت است و همین زمینه ذهنی قبلی مانع تمرکز حواس کافی برای مطالعه می‌شود. شاید این که شما در پارک هنگام مطالعه خیلی زود خوابتان می‌گیرد یا غرق بازی کودکان می‌شوید همین زمینه ذهنی باشد. نکته دیگر این که طبیعت همیشه تفکر برانگیز است و شما در پارک با مناظر طبیعی زیادی روبه رو هستید که ذهن شما به سرعت درگیر آن‌ها شده و در نتیجه حواستان از موضوع مطالعه پرت می‌شود.

موسیقی و مطالعه نباید همزمان باشد

تحقیقات نشان داده است که موسیقی ملایم و آرام بخش و بدون کلام توانایی یادگیری را افزایش می‌دهد و خیلی از دانش آموزان به خاطر برداشت نادرستی که از این موضوع داشته اند هنگام مطالعه به موسیقی گوش می‌دهند. باید تاکید کرد که گوش کردن به موسیقی همزمان با مطالعه یعنی یک عامل حواس پرتی بسیار کارا و موثر را در اختیار ذهن گذاشتن؛ اما پیش از آن لازم است متذکر شد که موسیقی زمانی چنین تاثیری دارد که شما با تمرکز حواس به آن گوش فرا دهید. هنگام مطالعه شما باید بر مطالب متمرکز باشید و ذهن نمی‌تواند در یک آن بر دو موضوع تمرکز داشته باشد؛ در نتیجه وقتی شما هنگام مطالعه برای خود موسیقی پخش می‌کنید یا توجه شما به موسیقی معطوف است در این صورت کلا حواستان از مطالعه پرت شده یا توجه شما معطوف به مطالب درسی است که در این صورت متوجه موسیقی نیستید و در نتیجه موسیقی، آن تاثیرات را روی شما نخواهد داشت و به این ترتیب یک عامل حواس پرتی قوی خواهد شد.

موسیقی آرام و بدون کلام پیش از مطالعه به آرامش ذهنی شما کمک می‌کند و توان یادگیری شما را افزایش می‌دهد؛ چرا که موجب ایجاد خلاء ذهنی می‌شود. نکته دیگر آن که گوش کردن به موسیقی پس از مطالعه هم خوب است، اما به هیچ عنوان همزمان با مطالعه موسیقی گوش نکنید و از گوش دادن به موسیقی‌های تند خودداری کنید.

مطالعه در محیط ساکت غلط است

یکی از باور‌های نادرست دانش آموزان این است که برای داشتن تمرکز حواس باید در محیط، سکوت مطلق برقرار باشد. واقعیت این است که هر چه محیطی ساکت‌تر باشد، برای تمرکز حواس بهتر است و ما محیطی را انتخاب می‌کنیم که سر و صدای کمتری داشته باشد؛ اما به هیچ عنوان در جستجوی محیطی نیستیم که سکوت مطلق در آن برقرار باشد. سکوت هم نسبی است. سر و صدای محیط‌های مختلف با هم متفاوت است.

بهترین مکان برای مطالعه جایی است که سروصدا در آن از جا‌های دیگر کمتر باشد. به طور مثال اگر اکنون شما می‌خواهید مطالعه کنید و تنها مکانی که در اختیار دارید، اتاقی است که در آن تلویزیون روشن است مسلما این محیط ایده آل نیست؛ اما شما می‌توانید در دورترین نقطه اتاق از تلویزیون و پشت به آن بنشینید و مطالعه کنید. در این حالت شما از بهترین شرایط ممکن برای مطالعه استفاده کرده اید. یک نکته دیگر این است که مطالعه در جای کاملا ساکت غلط است. شما این گونه به محیط بسیار ساکت عادت می‌کنید و شرطی می‌شوید که فقط در چنین مکان‌هایی مطالعه کنید. آن وقت در محیط‌های دیگر با کوچکترین سروصدایی تمرکز شما به هم می‌ریزد و ایجاد تمرکز دوباره برایتان مشکل می‌شود. در محیط منزل، مدرسه، دانشگاه و محل کار هر جا که هستید ساکت‌ترین مکان را برای مطالعه انتخاب کنید.

نیمه شب مطالعه نکنید

آرامش، خواب و استراحت کافی به خصوص در شب، برای پرورش توانایی‌های ذهنی و تمرکز حواس و حافظه خیلی موثر است. در هیچ شرایطی، نیمه شب مطالعه نکنید؛ چرا که شارژ عصبی و مغناطیسی بدن، شب هنگام انجام می‌گیرد و شما با بی خوابی در شب خود را از شارژ عصبی مغز محروم می‌کنید، بنابراین هر چقدر به مطالعه در نیمه شب عادت دارید، از این پس دیگر نیمه شب مطالعه نکنید.

خودتان را عادت دهید که روز یا اول شب مطالعه کنید. نکته دیگر این است که توجه داشته باشید هنگام خواب یا استراحت عمیق شب آنچه را که در طول روز خوانده اید، پردازش ذهنی می‌شود و در مغز عمل جایگزینی صورت می‌گیرد. شما به هیچ وجه هنگام خواب وقت تلف نمی‌کنید، بلکه ذهن شما ناخودآگاه به تثبیت آموخته‌های روز می‌پردازد.

 با معلم رقابت نکنید

هر چند مطالعه اجمالی پیش از ورود به کلاس برای درک بهتر مطالب مزایایی دارد، ولی کسب اطلاعات پیش از حضور در کلاس می‌تواند یک اشکال بزرگ نیز تولید کند و آن رقابت با استاد یا به عبارتی به مبارزه طلبیدن معلم است.

به این ترتیب دانش آموز ذهن خود را مدام متوجه دانسته‌های خود می‌کند و منتظر می‌ماند تا در اولین فرصت آن‌ها را بیان کند یا این که به عمد سوالی می‌پرسد تا فقط نشان دهد مطالب را پیشاپیش می‌داند. یادتان باشد که هدف از کسب اطلاعات اولیه فقط ایجاد یک نوع کنجکاوی و علاقه مندی برای تمرکز حواس در کلاس و گوش دادن و یادگرفتن بیشتر و نه برای خودنمایی در کلاس است.

برای این که ذهنتان خالی باشد اطلاعات خود را پیش از کلاس روی کاغذی بیاورید و بالای آن بنویسید: هدف من این است که با گوش دادن به درس امروز، اطلاعات ناقص خود را کامل‌تر کنم. وقتی شما این جمله را یادداشت می‌کنید در خود میل بیشتری برای یادگیری ایجاد می‌کنید و با خود عهد می‌بندید که در کلاس زیاد صحبت نکنید. فراموش نکنید که شما به عنوان یک دانش آموز باید یک شنونده فعال باشید.

بیشتر بخوانید: تکنیک ۵ مرحله‌ای برای مطالعه اصولی

خودتان را با معلم مقایسه نکنید

به هیچ عنوان در لحظه حضورتان در کلاس، اطلاعات قبلی خود را با اطلاعات معلم مقایسه نکنید. این مقایسه، ذهن شما را به خود مشغول می‌کند و برای چند دقیقه حواس شما را پرت می‌کند. مقایسه اطلاعات خودتان با اطلاعاتی که سر کلاس از معلم می‌گیرید، فقط باید در چند دقیقه پایانی کلاس یا حتی پس از آن صورت گیرد. اگر سر کلاس این مقایسه را انجام دهید، چه احساس کنید که دانسته شما و اطلاعات معلم در یک سطح است و چه احساس کنید این دو با هم تفاوت دارند، تمرکز خود را از دست می‌دهید و حواستان پرت می‌شود. در حالت اول هیجان ذهنی عامل حواس پرتی شماست و در حالت دوم، احساس متفاوت بودن دانسته‌های قبلی شما از اطلاعات معلم، ذهن شما را تحریک می‌کند که سوالی از معلم بپرسید که این موجب حواس پرتی شما در کلاس و کاهش میزان یادگیری می‌شود

پس از غذا و ورزش مطالعه نکنید

تعدادی از دانش آموزان پس از خوردن غذا و تعدادی دیگر پس از انجام تمرین‌های سنگین ورزشی به مطالعه خود ادامه می‌دهند. مطالعه پس از خوردن غذا باعث عدم تمرکز می‌شود. مغز شما برای فعالیت‌های ذهنی بیش از همه به اکسیژن نیاز دارد و این اکسیژن را از خون می‌گیرد و جریان خون شما پس از غذا خوردن تا حدود ۱.۵ ساعت بیشتر متوجه اندام‌های گوارشی است تا مغز؛ به همین علت است که شما پس از غذا خوردن بیشتر تمایل دارید استراحت کنید تا این که فعالیت‌های فکری انجام دهید. دست کم یک ساعت پس از صرف غذا از مطالعه کردن اجتناب کنید.

مطالعه پس از ورزش نیز بازده زیادی به همراه ندارد. تعدادی از دانش آموزان پس از یک ورزش سنگین با همان خستگی و بدن عرق کرده، شروع به مطالعه می‌کنند و انتظار دارند با این هیجان فیزیکی تمرکز حواس هم داشته باشند. چنین چیزی غیر ممکن است ولی این دسته از دانش آموزان بدون آگاهی داشتن از این موضوع، هوش و حواس خود را متهم می‌کنند و می‌گویند: حافظه ام ضعیف است، حواسم پرت است و... واقعیت این است که نباید از خودتان انتظار بیجا داشته باشید. مسلم است که با حالت‌های منفی مانند: خستگی، گرسنگی و بی خوابی و هیجان فراوان نمی‌توانید تمرکزی عالی داشته باشید و این عدم تمرکز کاملا طبیعی است. هیچ دانش آموزی نمی‌تواند در حالت خستگی پس از ورزش تمرکز حواس داشته باشد. شما باید ابتدا استراحت کنید، آرام شوید و پس از ایجاد حالت یادگیری مطالعه را شروع کنید.

مطالب درسی را روی هم انبار نکنید

بی توجهی به مطالعه منظم و روزمره باعث می‌شود شما مجبور شوید حجم زیادی از مطالب درسی را شب امتحان مطالعه کنید. یکی از عمده‌ترین مسائلی که باعث اضطراب می‌شود، انباشته شدن دروس برای شب امتحان است. مسلما وقتی شما در طول سال تحصیلی مطالعه نمی‌کنید و همه مطالب را برای شب امتحان انبار می‌کنید، با یک ضرب العجل و فشار عصبی و اضطراب مواجه می‌شوید که بیش از هر عامل دیگری، میزان تمرکز فکری و یادگیری شما را کاهش می‌دهد. متخصصان مطالعه و یادگیری به شدت بر این موضوع تاکید می‌کنند که مهمترین عامل تخریب حافظه و عدم دستیابی به تمرکز عالی، اضطراب است.

برنامه ریزی درسی، مطالعه در طول سال تحصیلی و استفاده بهتر از زمان و البته آسودگی شب امتحان از تمام اضطراب‌های کاذب جلوگیری می‌کند. اضطراب در بسیاری از موارد از تصورات نگران کننده دانش آموزان درباره خودشان نشات می‌گیرد، یعنی با این که شما درس خود را می‌خوانید و اهل مطالعه هستید، مدام تصور نگران کننده‌ای از خودتان در ذهن دارید که بازده فعالیت ذهنی شما را کاهش می‌دهد و به حافظه و تمرکز شما لطمه وارد می‌کند.

بهترین و آسان‌ترین شیوه برای مقابله با این اضطراب کاذب انجام تمرینات تلقین تجسمی است که بی جهت ساده گرفته می‌شود. یکی از بهترین روش‌ها برای مقابله با این گونه اضطراب‌ها این است که این جملات را برای خود تکرار کنید: من با تمرینات عالی ام روز به روز تمرکز بیشتری پیدا می‌کنم. من سرشار از آرامشم و در این آرامش، تمرکز جاری است. حافظه ام بسیار عالی است و روز به روز بهتر می‌شود. در لحظاتی که این جملات را می‌گویید و تکرار می‌کنید، خود را در ذهن خود ببینید. خود را در جلسه امتحان ببینید که در نهایت آرامش نشسته اید، برگه امتحان در دست شما است، همه جواب‌ها را می‌دانید و به همه پرسش‌ها با آرامش کامل و شادی فراوان جواب می‌دهید. این تصویر را شب‌ها خصوصا پیش از خواب، به وضوح در ذهن خود ببینید و از آن به شوق بیایید. پس از مدتی که تلقین و بیان عبارت‌های تاکیدی بالا را صبح، ظهر و شب انجام دادید، هم اعتماد به نفس و روحیه تان عالی می‌شود و هم میزان تمرکز، حافظه و یادگیری تان بهبود پیدا می کند.

انتهای پیام/