به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان ، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند.

از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. به دلیل آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

در حدیثی از امام باقر (ع) روایت شده است: هر کس سوره ماعون را در نماز‌های واجب و مستحب خود بخواند جزو کسانی است که خداوند نماز و روزه اش را پذیرفته است و او را درباره آنچه در زندگی دنیا انجام داده است محاسبه نمی‌کند، همچنین از امام صادق (ع) نیز نقل شده است: هر کس سوره ماعون را بعد از نماز عصر بخواند تا عصر روز بعد در حفظ و امان خداوند خواهد بود.

ختم مجرب سوره ماعون

به نیت پیروزی و فتوحات عظیمه از شب دوشنبه تا ۱۵ شب، هر شب ۱۵ بار این سوره را بخواند و در پایان هر یکی بگوید: «یا ای‌ها الذین آمنوا ارکعوا و اسجدوا و اعبدوا ربکم و افعلوا الخیر لعلکم تفلحون» و ۱۵ بار صلوات بفرستد و در پایان همه به سجده رود و حاجت خود را در محضر باری تعالی اعلام دارد.

فایل صوتی تلاوت سوره ماعون با صدای ابوبکر شاطری

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ﴿۱﴾
آیا کسى را که [روز]جزا را دروغ مى‏ خواند دیدى (۱)

فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ ﴿۲﴾
این همان کس است که یتیم را بسختى مى ‏راند (۲)

وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ ﴿۳﴾
و به خوراک‏ دادن بینوا ترغیب نمى ‏کند (۳)

فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ﴿۴﴾
پس واى بر نمازگزارانى (۴)

الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ﴿۵﴾
که از نمازشان غافلند (۵)

الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ ﴿۶﴾
آنان که ریا مى کنند (۶)

وَیَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ ﴿۷﴾
و از [دادن]زکات [و وسایل و مایحتاج خانه]خوددارى مى ‏ورزند (۷)

این سوره سیمای افراد منفی را به این شکل معرفی می‌کند:
کسانی که نسبت به دین، دیدگاه منفی دارند. «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ»
نسبت به یتیم و مسکین منفی هستند و آنان را طرد می‌کنند. «یَدُعُّ الْیَتِیمَ وَ لا یَحُضُّ»
در عبادت و نماز منفی هستند و اخلاص ندارند. «ساهُونَ - یُراؤُنَ»
در خدمت به مردم منفی هستند. «یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»
مراد از «دین» در اینجا روز قیامت است، مانند «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ»
«دع» راندن همراه با خشونت و «حض» تشویق و ترغیب دیگران است.
مراد از تکذیب دین و معاد در این سوره، تکذیب قلبی است، نه قولی؛ زیرا مخاطب
سوره، کسانی هستند که نماز می‌خوانند، ولی نمازشان همراه با ریا و خودنمایی و سهو و غفلت است.
«ماعون» از «معن» به معنای ابزار و وسایلی است که معمولاً همسایگان به یکدیگر عاریه می‌دهند تا آنکه نیازشان برطرف شود. مثل ظروف غذاخوری در مهمانی ها.
دین یک مجموعه به هم پیوسته است. نمازش از اطعام مسکین و رسیدگی به محرومین جدا نیست.
در روایات، «ساهُونَ» به معنای سستی، ترک و ضایع کردن نماز آمده است.
حساب حضور در نماز جماعت، به خاطر حفظ شعائر الهی، از حساب ریا و خودنمائی به خاطر اهداف نفسانی جداست.

در حدیثی می‌خوانیم:کسی که از دادن لوازم منزل خود به همسایگان دریغ ورزد، خدا روز قیامت لطف خود را نسبت به او دریغ خواهد کرد. البته در حدیث دیگری می‌خوانیم که پرسیدند:ما همسایگانی داریم که هرگاه وسائلی به آنان عاریه می‌دهیم، می‌شکنند یا خراب می‌کنند، آیا گناه است که به آنان ندهیم؟ حضرت فرمود:در این صورت مانعی ندارد.

نگاهی به مسئله ریا

ریا و سُمعه دو خطر و آفت بزرگ هستند که افراد مؤمن را تهدید می‌کند. ریا آن است که انسان کاری را برای دیدن مردم انجام دهد و سُمعه آن است که کاری را بجا آورد و هدفش آن باشد که کارش به گوش مردم برسد. این دو کار از نشانه‌های نفاق است. چنانکه قرآن درباره منافقان می‌فرماید: «إِذا قامُوا إِلَی الصَّلاهِ قامُوا کُسالی یُراؤُنَ النّاسَ» چون به نماز می‌ایستند، نمازشان با کسالت و ریاکاری است، همان گونه که به دیگران کمک نمی‌کنند مگر در حال کراهت و نارضایتی. «وَ لا یُنْفِقُونَ إِلاّ وَ هُمْ کارِهُونَ»

بر اساس روایات، ریاکار ظاهری زیبا و باطنی مریض دارد؛ در ظاهر اهل خشوع و تواضع است، ولی در باطن دست از گناه بر نمی‌دارد. او در ظاهر گوسفند و در باطن گرگ است. به جای آنکه از دنیا آخرت را بدست آورد، از آخرت به سراغ دنیا می‌رود و از پرده پوشی خداوند سوء استفاده کرده و گناه می‌کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:سخت‌ترین عذاب‌ها برای کسی است که مردم در او خیر ببینند در حالی که در او خیری نیست. فرشتگان اعمال برخی انسان‌ها را بالا می‌برند، ولی خطاب می‌رسد:هدفش خدا نبوده است، آن را برگردانید.

در فرهنگ اسلامی، ریا نوعی شرک است و امام صادق (ع) درباره کسی که عمل نیکی انجام دهد، اما نه برای خدا، بلکه برای اینکه مردم بشنوند و او را ستایش کنند، فرمود:او مشرک است، سپس آیه «لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَداً» را تلاوت فرمود.

علامت ریاکار آن است که اگر ستایش شود کار نیکش را توسعه می‌دهد و اگر ستایش نشود از کار خود می‌کاهد. ناگفته نماند که این همه توبیخ و انتقاد برای کسانی است که از ابتدا، کار را برای غیر خداوند انجام می‌دهند، ولی اگر انسان از آغاز هدفی جز خداوند نداشت، و مردم از کار او آگاه شدند، مانعی ندارد. امام باقر علیه السلام فرمود:هیچ کس نیست مگر آنکه دوست دارد خوبی هایش در مردم ظاهر شود، به شرط آنکه از ابتدا نیّت او مردم نباشد. «اذا لم یکن صنع ذلک لذلک»

اخلاص

در برابر ریا و سمعه، اخلاص است که در حدیث می‌خوانیم:خداوند جز خالصان را نمی‌پذیرد «أَلا لِلّهِ الدِّینُ الْخالِصُ» و هر کس چهل روز خود را خالص کند، چشمه‌های حکمت از قلب او به زبانش جاری می‌شود. «من اخلص لله اربعین صباحا ظهرت ینابیع الحکمه من قلبه الی لسانه» و نشانه ایمان کامل آن است که حُب و بغض و بخشیدن و نبخشیدن برای خدا باشد و افضل عبادت اخلاص است و از فاطمه زهرا (س) نقل شده که فرمودند:«من اصعد الی اللّه خالص عبادته اهبط اللّه عزّ و جلّ افضل مصلحته» هر کس عبادت خالص به درگاه خداوند فرستاد، خداوند بهترین مصلحت او را برایش نازل می‌کند.

پیام آیات سوره ماعون

۱- تکذیب عملی قیامت از سوی اهل ایمان، امری شگفت آور و جای سؤال است. «أَ رَأَیْتَ الَّذِی»
۲- طرد یتیم انسان را از خدا دور می‌کند. «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ... یَدُعُّ الْیَتِیمَ»
۳- نشانه ایمان، یتیم نوازی و توجه به گرسنگان و محرومان است و هرکس بی توجه باشد بی دین است. «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ... یَدُعُّ الْیَتِیمَ»
۴- میان عقیده و عمل رابطه تنگاتنگ است. (مسائل جزئی مثل طرد یتیم را جزئی نگیرید که گاهی از مسائل مهمی مثل تکذیب دین خبر می‌دهد). «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ... یَدُعُّ الْیَتِیمَ»
۵-نیاز‌های عاطفی، مقدم بر نیاز‌های جسمی است. (اول محبت به یتیم، سپس سیر کردن مسکین) یَدُعُّ الْیَتِیمَ ... طَعامِ الْمِسْکِینِ
۶- هر نمازی ارزش ندارد و هر نمازگزاری بهشتی نیست. «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ»
۷- سهو اگر برخاسته از تقصیر و بی اعتنائی باشد، سرزنش دارد. «عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»
۸-سهو در نماز قابل جبران و بخشش است، ولی سهو از نماز، به معنای رها کردن آن، قابل بخشش نیست. «عَنْ صَلاتِهِمْ» (نه «فِی صَلاتِهِمْ»)
۹- خطر آنجاست که کار زشت سیره دائمی انسان شود. «یُکَذِّبُ ... یَدُعُّ ... لا یَحُضُّ»(قالب فعل مضارع بیانگر استمرار کار است)
۱۰- اخلاص، شرط قبولی نماز و عبادت است. «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ اَلَّذِینَ ... یُراؤُنَ»
۱۱- اطعام فقرا مخصوص توانگران نیست، همه وظیفه دارند، گرچه از طریق تحریک و تشویق دیگران باشد. «لا یَحُضُّ عَلی طَعامِ الْمِسْکِینِ»
۱۲- کسی که گاهی از نماز غافل می‌شود، مشمول ویل است، پس وضع تارکان دائم نماز چیست! «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ... عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»
۱۳- بی تفاوتی نسبت به نیاز‌های ضروری مردم کیفر دارد. «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ... یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»
۱۴- خدمت به مردم در کنار نماز است. «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ... یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»
۱۵- غفلت از نماز، بستر غفلت از مردم است. «عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ ... یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»
۱۶- بی اعتنائی به گرسنگان، نشانه بی اعتقادی به قیامت است. «یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ... وَ لا یَحُضُّ عَلی طَعامِ الْمِسْکِینِ»

۱۷- سهو از اصل و حقیقت نماز مهم است، نه از تعداد رکعات که گاهی عارض می‌شود و قابل جبران است. «عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»
۱۸- افرادی که از خدا جدا شوند، به دنبال کسب جایگاهی در نزد دیگران با ریا کاری هستند. «یُکَذِّبُ ... یُراؤُنَ»
۱۹- بخل، ویژگی منکران معاد است، که حتی از عاریه دادن چیز‌های کوچک و ناچیز بخل می‌ورزند. «یُکَذِّبُ ... یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»

انتهای پیام/