رضا فریدی مشاور و روانشناس بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره علت خود سرزنش گری، اظهار کرد: طبیعی است که هر فردی در مقطعی از زندگی خود دچار احساس یاس، ناامیدی و افسردگی شود و آرامش خود را از دست بدهد. اما افرادی وجود دارند که همواره جنبه‌های منفی زندگی را می‌نگرند که این امر تاثیر منفی بر روحیات فرد می‌گذارد.

این روانشناس بیان کرد: افراد بدبین که همواره افکار منفی دارند و به بدترین چیز‌ها در زندگی فکر می‌کنند و در واقع منتظر وقوع اتفاقات ناخوشایند هستند، عده‌ای هم وجود دارند که به خود ملامت گری معروف اند. در این افراد نوعی لذت بردن از رنج دادن و ملامت کردن خویش وجود دارد.

فریدی ادامه داد: آن‌ها دائم با تکرار جملاتی نظیر «من خوب نیستم»، «بازهم کارهارا خراب کردم»، «هیچ کاری را درست انجام نمی‌دهم» بر رنج درونی خود صحه می‌گذارند. اصولا سرزنش و ملامت کردن خود یکی از عادات نادرستی است که نگرش مثبت به زندگی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و باعث می‌شود فرد نتواند از زندگی لذت ببرد. همچنین عده‌ای از افراد نیز هستند که مدام در حال سرزنش دیگران هستند و این کار تبدیل به یک عادت در رفتار آن‌ها شده است.

وی با اشاره به اینکه دلایل زیادی وجود دارد که ما دوست داریم از سهم خودمان بکاهیم یا حتی نادیده اش بگیریم، افزود: یکی از دلایلی که دائما دنبال مقصر می‌گردیم این است که حقیقتا هنوز بزرگ نشده ایم. معمولا کودکان وقتی که مقصر شمرده می‌شوند به سرعت دیگری را مقصر اصلی خطاب می‌کنند. گویی در بعضی مواقع طبق همان عادت دیرینه کودکی خود عمل می‌کنیم و با مقصر شمردن دیگری بار خود را سبک می‌کنیم و این سرآغاز سرزنش کردن دیگران توسط ما است.

این روانشناس با بیان اینکه گاهی نیز این عادت را از اطرافیان خود یاد گرفته ایم و به عبارتی الگوبرداری کرده ایم، تصریح کرد: مثلا ممکن است والدین، معلمان یا بزرگسالانی که در اطراف ما بوده اند هرگز مسئولیت هیچ مشکلی را برعهده نمی‌گرفته و دائما دیگران یا ما را مقصر شمرده اند، بدین ترتیب ما نیز تابع همین الگو شده ایم و همین رفتار را تکرار می‌کنیم.اگر فرد مسئولیت پذیری نباشیم ممکن است مثل هر کار دیگری بار مشکل خود را نیز بر دوش دیگران بیندازیم و به جای حل مشکل با سرزنش دیگران وقت خود را تلف سازیم.

فریدی گفت: آیا تاکنون دیده اید که چگونه پروانه‌ها بر گرد یک قطره عسل جمع می‌شوند؟ آیا یک بشکه زهر می‌تواند حتی یک پروانه را به طرف خود بکشاند؟ آدمی و روابطش با دیگران نیز، چون رابطه عسل و پروانه هاست. در زمینه اخلاق حسنه کافی نیست که انسان «فرستنده» اخلاق خوب باشد بلکه در عین حال باید «گیرنده» اخلاق خوب نیز باشد. کسی که چنین نباشد گرفتار افراط یا تفریط می‌شود و در نتیجه خلاهایی در اخلاق پیدا می‌شود. همین خلاهای ساده، گاه سبب محرومیت وی از ایجاد روابط حسنه با مردم و دوستی‌هایی می‌شود که آدمی در محافل اجتماعی به آنها می‌بالد.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین خلا های اخلاقی انسان، عادت به سرزنش کردن دیگران است، افزود: هر انسانی به راحتی می‌تواند دیگران را سرزنش کند، اما باید بدانیم که سرزنش و عتاب بسیار موجب می‌شود افراد را از خود برانیم. زیرا مردم طبیعتاً از افراد سرزنش کننده و ملامتگر نفرت دارند.

این روانشناس درباره آسیبی که به فرد مورد سرزنش واقع شده وارد می‌شود، بیان کرد: بعضی تصور می‌کنند که با عتاب و سرزنش می‌توانند به نتیجه برسند در صورتی که چنین نیست، زیرا کسی که سرزنش می‌شود مسلماً از خود دفاع می‌کند. پرهیز از سرزنش کردن به معنای آن نیست که افراد در برابر خطا‌های دوستش سکوت کند بلکه باید برای اظهار ناراحتی و ناخشنودی خود از اشتباهات او، روش بهتری را پیدا کند و در این باره لازم است که افراد مهارت‌های ارتباطی و ارتباط موثر را آموزش ببینند که اگر این آموزش‌ها در دوران کودکی و نوجوانی باشد بسیار اثرگذار‌تر است.

بیشتر بخوانید

• سرزنش کردن کودکان اعتماد به نفسشان را پایین می‌آورد
• سرزنش کردن همسر چه عواقبی دارد؟

انتهای پیام/