جهش تولید تنها با موضوع علم حل نمی‌شود
در جلسه کمیسیون فناوری، نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان به تاثیر و نقش علم و اقتصاد دانش بنیان در جهش تولید پرداخته شد.
به گزارش حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، جلسه کمیسیون فناوری، نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان به ریاست سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه جای تشکر از مجلس دارد که در فرصت کوتاه و با انگیزه توانسته است در مسیر جهش تولید این طرح را آماده کند، گفت: علت انتخاب عنوان سال توسط مقام معظم رهبری به جهش تولید و انتخاب عناوین اقتصادی که ۱۳ سال است توسط رهبرحکیم انقلاب مشخص می‌شوند این است که اگر در اقتصاد موفق نشویم در سایر حوزه‌ها مانند فرهنگ و سیاست نیز نمی‌توانیم توفیقی داشته باشیم و امور مرتبط با کیفیت زندگی و معاش مردم بسیار مهم است.
او افزود: در ۴۲ سالگی پیروزی انقلاب هستیم و خوب است استناد این قانون بر اساس سیاست‌های راهبردی گام دوم و مبتنی بر اسناد بالادستی مانند نقشه جامع علمی کشور باشد و یکی از ایراد‌های سازمان برنامه به این طرح نیز فقدان توجه به اسناد بالا دستی است.
عاملی گفت: با گذشت تجربه ۴۲ ساله از انقلاب اسلامی، امروز بلوغ فکری عمیق تری در سیاست‌های حکمرانی و قانون گذاری و اساسا کار‌های مربط با توسعه و پیشرفت بوجود آمده است و این یک خواسته و یک اجماع فکری است که باید بر عقل جمعی، همکاری و هم افزایی و استفاده از مجموعه ظرفیت‌های نظام مبنای حرکت باشد. با همین مبنا باید به نهاد‌های سیاست گذار و اسناد بالادستی احترام گذاشت.
او بابیان اینکه تنقیح را یک زمان بعد و یک‌زمان قبل از تصویب قانون انجام می‌دهیم، گفت: در حال حاضر با مشکل قوانین متعارض به اذعان مسئولان قوه مقننه مواجه هستیم و در خصوص طرح جهش تولید دانش‌بنیان هم باید مواردی که جنبه سیاستی دارد در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود و مواردی که قانون است در مجلس شورای اسلامی تصویب شود.
او ضمن انتقاد از پرگویی در مقررات گذاری که ما را با مشکل مواجه می‌کند به مختصر نویسی برای دستیابی به اهداف تأکید کرد و گفت: یک نقص مصوبات مجلس و نهاد‌های سیاست‌گذار این است که اکثر قوانین و مصوبات به‌صورت طرح است و اگر به‌صورت لایحه و در راستای منافع ذینفع باشد موفق‌تر خواهیم بود.
عاملی بابیان اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره جدید این سیاست را در پیش‌گرفته‌ایم، گفت: ضمن تفویض تدوین سیاست به دستگاه‌های ذینفع استانداردسازی و تمام کار‌های مربوط به تدوین لایحه در شورا انجام می‌شود.
او افزود: البته ممکن است در برخی موارد ذینفعان انگیزه لازم را نداشته باشند که نهاد قانون‌گذار و سیاست‌گذار در قالب طرح باید ذینفعان را به مشارکت انگیزمند کند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران بابیان اینکه تعریف مشخصی از جهش تولید نداریم و این تعریف یک تعریف سهل و ممتنع است. شاید یک تناظر با مفهوم فقر و مطلق فقر ما را به تعریف رونق تولید و جهش تولید منتقل کند. در محور مختصات قلمرو منقی که مربوط به نداشته هاست فقر قرار می‌گیرد. فقر را نبودن منابع کافی برای تامین نیاز‌های اساسی مثل غذا، مسکن و تامین امکانات مربوط به سلامت و آموزش تعریف می‌کنند و مطلق فقر نصف خط فقر در نظر گرفته‌شده است. رونق تولید و جهش تولید روی قلمرو مثبت محور مختصات قرار دارند و به نظر می‌رسد رونق تولید هر تغییر مثبتی که باشد، جهش تولید یک رشد دوبرابری نسبت به رونق تولید است؛ بنابراین می‌توان گفت جهش تولید یک رشد دو رقمی، بهره‌مند از فناوری‌های تامین کننده جهش تولید و بهره‌مند از فرصت‌های مهم و اثر گذار در تقویت تحولی تولید است.
او با بیان اینکه نیازمند یک ساماندهی نظام‌مند و پایدار و نه سلیقه‌ای و فردی مبتنی بر دانش و تخصص هستیم، گفت: اگر بخواهیم عدالت در تمام لایه‌های اجتماعی برود تخصص گرایی عمیق‌ترین لایه عدالت اجتماعی است.
عاملی گفت: دانشگاه و آموزش‌وپرورش باید با زنجیره دانش گره بخورد و محور‌های غیراقتصادی مانند فرهنگ مصرف، احترام به قانون، موردتوجه قرار گیرند. بطور حتم توانمند ساخت فرهنگ، یکی از مهمترین عوامل جهش تولید و بهینه شدن تولید است که موجب مسئولیت پذیری اجتماعی، افزایش کار مفید و موثر، تقویت روحیه همکاری و سازگاری جمعی و احترام به ضوابط و مقررات می‌شود.
او توجه به حوزه نوآوری عمومی و نوآوری‌های مردمی به‌منظور بهره‌گیری از انبوه منابع مردمی در راستای جهش تولید را نکته مهم دیگر برای ارتقای این طرح عنوان کرد و گفت: علاوه بر نوآوری باید به فناوری‌های نو نیز وزن مناسب دهیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح مثال بهره‌وری در کار صنعتی و مقایسه آن با بهره‌وری در کار مجازی گفت: فضای سایبر بهره‌وری را متمایل به بینهایت می‌کند که برای کشور نجات‌بخش و منشا جهشت تولید می‌شود.
او تصریح کرد: اگر یک الگوریتم تبادل پول طراحی کنیم کاربران بی‌شماری می‌توانند از آن استفاده کنند و در فضای مجازی با منطق یک تولید به‌منزله همه تولید مواجه هستیم.
پراکنده بودن منابع و عدم موفقیت، توجه به تولید مؤثر در تدوین قانون، طراحی نظام موضوعات و مسائل متناسب با فناوری‌های موجود، توجه به هوش مصنوعی و تاسیس ستاد هوش مصنوعی در کشور برخی موارد دیگر مورد تأکید توسط دکتر عاملی درزمینهٔ طرح جهش تولید دانش‌بنیان بودند.
او خاطرنشان کرد: باید در تمام شئون قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری دستیابی به تمدن نوین اسلامی و گام دوم را محور قرار دهیم که در این صورت تأمین نیاز‌های اساسی مردم و غیره مورد توجه خواهند بود.
عاملی در جمع‌بندی نهایی تاکید کرد: لازم است طرح بین امور سیاستی، قانون گذاری و امور اجرائی تفکیک قائل شود و امور سیاستی را شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی و تصویب کند و قانون گذاری را مجلس دنبال کند و امور آئین نامه ای، دستور العملی و اجرائی را به دولت واگذار کنیم.
لزوم تصویب قوانین در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی مجلس یازدهم
همچنین در ابتدای این جلسه طرح جهش تولید دانش‌بنیان توسط دکتر مهرداد امانی؛ رئیس امور صنعت، معدن، بازرگانی و ارتباطات سازمان برنامه‌وبودجه ارائه شد.
امانی با اشاره به اینکه طرح مذکور با ۳۳ ماده و امضای ۵۲ تن از نمایندگان به رئیس مجلس شورای اسلامی ارائه‌شده است، گفت: این طرح در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد به‌ویژه جهش تولید و دستیابی به اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور که مستلزم بازنگری و به‌روزرسانی قوانین و تدوین مقررات لازم متناسب با اقتضائات جدید و تحولات اقتصادییو فناوری است.
او افزود: از آنجاکه یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد مقاومتی و افزایش تاب‌آوری اقتصاد و همچنین حل مشکل اشتغال نیرو‌های جوان متخصص و تحصیل‌کرده، شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالیت‌های فناورانه و نوآورنه است، تدوین و تصویب قوانین لازم در این زمینه از سوی مجلس یازدهم بسیار ضروری است و لازم است به انتظارات به‌حق جامعه و فعالان اقتصادی در این زمینه پاسخ مناسب و به‌موقع داده شود.
امانی گفت: این مسئله به‌خصوص در شرایط پیچیده تحریمی که تأمین کالا‌های استراتژیک و حیاتی جامعه (نظیر انواع دارو‌های پیشرفته، انواع تجهیزات پزشکی، دارو‌ها و واکسن‌های دام و طیور وغیره) و کسب فناوری‌ها و تجهیزات موردنیاز صنایع (مانند انواع قطعات موردنیاز خطوط تولید صنایع، مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز برای تولیدات صنعتی وغیره) با دشواری روبه‌رو است، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
رئیس امور صنعت، معدن، بازرگانی و ارتباطات سازمان برنامه‌وبودجه بابیان اینکه در حال حاضر حدود ده سال از تصویب آخرین قوانین جامع در این حوزه می‌گذرد، گفت: علی‌رغم آنکه پس از مراجعه مکرر بنگاه‌های تولیدی و شرکت‌های دانش‌بنیان در آذرماه ۱۳۹۸ نیز یک جلسه عمومی در صحن مجلس به همین موضوع اختصاص یافت و نمایندگان شرکت‌های تولیدی و دانش‌بنیان پس از برگزاری چندین جلسه در هیئت‌رئیسه وقت به بیان موانع و مشکلات این حوزه در صحن علنی پرداختند و شناخت دقیق و جمع‌بندی مناسبی در این حوزه حاصل شد، اما فرصت لازم برای تصویب قوانین مربوطه تاکنون فراهم نشده است.
او اضافه کرد: مسائل متعددی نظیر عدم صیانت از بازار داخل محصولات دانش‌بنیان در برابر واردات، عدم تطبیق نیازمندی‌های صنایع با توانمندی‌های فناورانه داخلی، فقدان ساماندهی زنجیره‌های ارزش در حوزه‌هاییراهبردی، چالش‌های شرکت‌ها در مواجهه با اخذ مجوز‌ها و مقررات دست و پاگیر ناشی از بخشنامه‌های متعدد برخی سازمان‌ها، عدم ساماندهی مناسب کسب‌وکار‌های نوین در بخش‌های مختلف اقتصاد، عدم تجمیع و جهت‌دهی مناسب به خرید‌های دستگاه‌های اجرائی، خلأ قانونی درزمینهٔ ارزش‌گذاری دانش فنی و غیره نیازمند قانون‌گذاری جدید مجلس در این حوزه است.
در ادامه جلسه امانی به تشریح ۳۳ ماده مندرج در طرح جهش تولید دانش‌بنیان پرداخت.
اقتصاد دانش‌بنیان روندی تدریجی دارد
منصور کبگانیان قائم‌مقام ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در این جلسه با بیان اینکه جهش تولید خواسته مهم مقام معظم رهبری است و در این طرح به آن واژه دانش‌بنیان اضافه شده است، گفت: اقتصاد دانش‌بنیان یک روند تدریجی دارد و باید به این سؤال پاسخ دهیم که آیا اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند یک جهش داشته باشد؟
او با بیان اینکه برخی از موارد ذکر شده در طرح ارائه شده در سطح آیین‌نامه و در صلاحیت دولت است، گفت: باید مشخص شود که دانش‌بنیان یا فناوری‌های پیشرفته در این طرح مدنظر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ضمن تشریح تفاوت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های پیشرفته و اینکه تعریف دانش‌بنیان در طرح باید مشخص شود گفت: اقتصاد دانش‌بنیان در این طرح باید به نحوی باشد که ۹۰ درصد آن مبتنی بر داخل باید باشد و باید دید که می‌توان به آن جهش داد یا خیر؟
او اضافه کرد: بخش‌هایی از طرح متناسب با جهش تولید است و بخش‌هایی از آن مربوط به اقتصاد دانش‌بنیان است که جهشی نمی‌توان به آن پرداخت و امری تدریجی است.
کبگانیان با اشاره به اینکه جهش تولید صرفاً با موضوع علم حل نمی‌شود و نیاز به هماهنگی و رفع مشکلات در حوزه‌های متعدد دارد، گفت: در تقسیم‌کار ملی در حوزه علم و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان باید به سمت معاونت علمی برود و اعتقاد داریم که اختیارات این معاونت بیشتر باید بشود و این معاونت می‌تواند یک بانی خوب برای اقتصاد دانش‌بنیان در کشور باشد، اما این موضوع صرفاً مسئله یک دستگاه نیست و باید نقش سایر دستگاه‌ها نیز مشخص شود.
امیررضا شاهانی عضو هیئت‌علمی دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی نیز در ادامه جلسه با تأکید بر نکات مثبت طرح و توجه به موضوعات استراتژیک در آن اظهار داشت: به نظر برخی بخش‌های این طرح به‌صورت شتاب‌زده تهیه‌شده است و اگر کارشناسی بیشتر شود قطعاً کار مناسب‌تری تهیه خواهد شد.
او افزود: وسعت زیادی این طرح وجود دارد و به همه مشکلات پرداخته‌شده است و نکاتی مانند افزایش سهم پژوهش در نهاد‌های حاکمیتی از نکات مثبت طرح است.
شاهانی گفت: یکی از دغدغه‌ها در خصوص این‌گونه طرح‌ها این است اگر این حمایت‌ها خیلی وسیع شود قطعاً برای عده‌ای ایجاد رانت خواهد کرد و باید برای یک طرح با این وسعت مکانیزم نظارتی طراحی شود.
فرهنگ دانش‌بنیان در کشور به خوبی جا افتاده است
غلامحسین رحیمی معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در خصوص طرح ارائه‌شده، گفت: خوشبختانه در کشور فرهنگ دانش‌بنیان به‌خوبی جاافتاده و باید دقت شود که به قوانین قبلی مانند قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بی‌توجهی نشود.
او افزود: پیشنهاد بنده این است که احکام خوب این قانون به‌عنوان متمم قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه و تصویب شود و یا اینکه از طریق لایحه ارائه شود که از حمایت تمام بخش‌های دولتی برخوردار شود.
رحیمی با بیان اینکه این طرح خوب باید یک روش قوی انجام شود، اظهار داشت: بخش‌هایی از طرح ارائه‌شده در تداخل با وظایف دستگاه‌های مختلف است و همچنین بعضی بند‌های آن عملاً در کشور انجام‌شده است.
او اضافه کرد: مرکز تحقیقات و سیاست‌های علمی کشور این طرح را بررسی دقیق کرده که نتیجه آن را به‌زودی پس از نهایی شدن برای مراکز مربوطه ارسال خواهیم کرد.
در ادامه جلسه محسن اتابکی مدیرکل سیاست‌گذاری وزارت صنعت معدن و تجارت، گفت: این طرح بیشتر با مشورت و مشارکت یک بخش دولت یعنی معاونت علمی تهیه‌شده است و شاید اطلاق طرح بر آن صحیح نباشد.
او افزود: دربند‌هایی از طرح مذکور خلط موضوع را شاهد هستیم که در تداخل با وظایف وزارت صمت است.
اتابکی گفت: برخی از موارد معدنی و غیره در طرح مورداشاره شده‌اند که مشخص نیست چرا این موارد به‌صورت ویژه در یک قانون باید درج شوند و باید تفکیک بین قانون، سیاست و روش اجرا قائل شویم و در این طرح این موارد رعایت نشده است.
علی کیانی راد رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی نیز با طرح این پرسش که این طرح جهش تولید بر اساس دانش‌بنیان است و یا جهش تولید محصولات دانش بیان و تفکیک آن مشخص نشده است، گفت: اداره کل تقنین مجلس شورای اسلامی ۱۹ ایراد به این طرح وارد کرده است و یکی از نکات مهم در آن این است که این موارد مهم طرح باید به‌صورت اصلاح قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه شود.
عموعابدینی عضو کمیسیون نوآوری، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز بابیان اینکه باید بررسی کنیم که این طرح چه درصدی از اقتصاد دانش‌بنیان ما را شامل می‌شود، گفت: این طرح باید تمام شرکت‌های دانش‌بنیان و نه بخشی از آن را موردنظر قرار دهد.
نحوه تعیین اولویت‌های طرح، توجه به بخش خصوصی در بررسی‌های طرح و کمک برای تصویب این قانون به منظور رفع بوروکراسی اداری از دیگر موارد مهم اشاره توسط دکتر عموعابدینی بود.
حسین وطن پور مدیرکل توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز بابیان اینکه اقتصاد دانش‌بنیان و جهش تولید متفاوت هستند و به نظر می‌رسد که در موضوع اقتصاد دانش‌بنیان نیز در تدوین طرح شتاب‌زدگی وجود داشته است، گفت: در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان فقط حدود ۳۰ درصد در اختیار وزارت بهداشت است و همچنین ضرورت دارد که از دستگاه‌ها و کسانی که مخاطب قانون هستند بپرسیم که مشکلات آن‌ها چیست؟
او با اشاره به تجربه کشور و عزم ایجادشده برای مبارزه با ویروس کرونا گفت: در موضوع کرونا هم شاهد تحولات دانش‌بنیان، هم تأمین محصولات، هم افزایش فروش، هم رگولاتوری و... بودیم و باید دقیقاً مشابه موضوع کرونا برای جهش تولید عمل کنیم.
شهرام شمس مدیرکل تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت نیز با اشاره به مشکلات پیش روی شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه نفت و انرژی گفت: اگر این قانون تصویب شود بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد.
مسعود شفیعی رئیس سابق دانشگاه فنی و حرفه‌ای در ادامه با تأکید بر ضرورت حضور بخش خصوصی در بررسی طرح جهش تولید دانش‌بنیان گفت: اگر بناست کاری انجام شود ابتدا با حضور ذینفعان پخته شود.
حسین رستگار مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در امور شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به بررسی این طرح در جلسه دیگری گفت: علت ارائه این طرح این است که شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ نیاز به این حمایت‌ها ندارند، ولی شرکت‌های کوچک نیاز به حمایت دارند و مناسب است که این طرح به‌صورت الحاقیه قانون قبل حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به تصویب برسد و موارد آئین‌نامه‌ای و سیاستی آن مشخص شود.
ستار هاشمی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات، گفت: باید ذینفعان مشخص کنند که آیا استفاده از یک خدمت و ارائه خدمات در حوزه محصولات انجام‌نشده است یا خیر و در حال حاضر ارتباط معنادار بین تولیدکننده و مصرف‌کننده انجام نمی‌شود.
او نقش سازمان استاندارد در تدوین و بومی‌سازی استاندارد‌ها مهم شمرد و گفت: سازمان استاندارد باید خطر استفاده از محصول را کاهش دهد و صنعت بیمه به این بلوغ دست پیدا کند و نقش محوری را ایفا کند و این حلقه‌های مفقوده را پیش ببریم.
سوزنچی معاون خط‌مشی گذاری ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بابیان اینکه شورا نیز در حال تدوین سند اقتصاد دانش‌بنیان است، گفت برای پیشرفت کشور راهی جز اقتصاد دانش‌بنیان نداریم و در این مقطع باید تلاش کنیم اشتباهات خود را حداقل کنیم.
او افزود: واقعیت این است که ما نیازمند تغییرات جدی در آستانه گام دوم هستیم با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر علم و پژوهش باید این موضوع در اولویت قرار گیرد.
صاحب‌کار خراسانی رئیس مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در ادامه به تشریح فرایند تدوین این طرح در مجلس شورای اسلامی پرداخت و گفت: این موضوع توسط فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس تهیه‌شده است و در کمیسیون‌های متعدد نیز در حال بررسی است.
او افزود: در ابتدای مجلس جدید مطرح شد که مسائل موردنیاز کشور ارائه شود و پیشنهاد‌ها نیز مطرح شود که این طرح نیز در این راستا ارائه‌شده است.
صاحب‌کار با بیان اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان فرمانده قرارگاه علم و فرهنگ برای حل مشکلات ارائه طریق کند، گفت: این موضوع چه به‌عنوان قانون به تصویب برسد و چه به‌عنوان قانون در مجلس تصویب شود برای کشور راهگشا خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/
