به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، محمدجواد دهقانی با بیان اینکه بر اساس آمارهای WOS ایران در تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۶ در رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تاکنون یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ جهانی قرار دارد، گفت: ایران در پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۱۹ جایگاه ۱۵ را به خود اختصاص داده است.

او گفت: روند تولید و انتشارات علمی ایران از نظر کمی، کیفی و نیز مشارکت بین المللی در دو دهه اخیر در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی کلاریویت آنالیتکیس (Clarivate Analytics) و محصولات آن نظیر (WoS، ESI و Incites)، اسکوپوس (Scopus) و نیز پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نشان می‌دهد که در طول دو دهه اخیر میزان تولید علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در سطوح ملی و بین‌المللی به طور مستمر در حال افزایش بوده و جنبش علمی ایجاد شده در کشور علی‌رغم محدودیت‌های بین‌المللی با رشد و شتاب منحصر به فرد در دنیا به ویژه در میان ۲۰ کشور برتر دنیا ادامه دارد.

دهقانی ادامه داد: به طور خاص توجه به بعد کیفی تولید علم کشور در چند سال اخیر بسیار پر اهمیت است، به طوری که در سال ۲۰۱۹ میلادی که سهم تولید علم کشور در دنیا حدود ۲ درصد بوده است و سهم تولید علم برتر و یا کیفیت تولید علم حدود ۳.۵ درصد رسیده و سهم ایران از کل تولید علم در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد است.

او بیان کرد: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در سال‌های مختلف برابر با ۶۳۰ هزار و ۷۶۸ مورد بوده که حدود ۴۰۹ هزار و ۶۰ مورد آن یعنی حدود ۶۵ درصد آن در سخت‌ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور یعنی سال‌های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) بوده است. همچنین کل مدارک علمی موجود نمایه شده توسط جمهوری اسلامی ایران در پایگاه WoS در طول ۱۲۰ سال اخیر برابر با ۵۴۰ هزار و ۵۳۰ بوده که حدود ۳۶۱ هزار و ۲۴۴ مدرک آن یعنی بیش از ۶۶ درصد به سال‌های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) مربوط می‌شود.

به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، آخرین آمار استخراج شده (مرداد) از پایگاه‌های معتبر بین‌المللی تعداد مدارک علمی ثبت شده در ۲۰ سال اخیر (۲۰۰۰-۲۰۲۰) نشان می‌دهد که جنبش علمی در کشور علی‌رغم فراز و نشیب‌ها و محدودیت‌های مختلف به خصوص در طول تحریم‌های ظالمانه با رشد و شتاب و با استمرار همواره ادامه داشته است.

سرپرست ISC ادامه داد: به منظور بررسی دقیق‌تر آمار تولید علم در هر دو پایگاه معتبر بین‌المللی در ۸ سال اخیر در جدول زیر بازنویسی شده است.

آمار مقالات نشریات نمایه شده در ISC مربوط به سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنوز تکمیل نشده است

او اضافه کرد: همان طور که در جدول فوق مشاهده می‌­شود میزان تولید علم کشور در پایگاه بین‌المللی WoS در سال ۲۰۱۲ برابر با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک بوده که این میزان در سال ۲۰۱۶ به ۴۹ هزار و ۳۷۹ و در سال ۲۰۱۹ نیز به ۶۱ هزار و ۶۸۲ مدرک افزایش یافته است و این سیر صعودی نیز در پایگاه بین المللی اسکوپوس نیز مشاهده می‌­شود.

دهقان یادآور شد: در پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۱۲ میزان تولیدات علمی برابر با ۴۱ هزار و ۴۲۸ مورد بوده که در سال ۲۰۱۶ به ۵۲ هزار و ۹۲۹ مورد و در سال ۲۰۱۹ به ۶۵ هزار و ۱۷۳ مورد افزایش یافته است.

او با بیان اینکه از بدو تاسیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) از سال ۱۳۸۸ تاکنون یعنی در طول ۱۰ سال اخیر، بیش از ۵۰۰ هزار مقاله علمی توسط پژوهشگران کشور در این پایگاه نمایه شده است، گفت: بر اساس آمار فوق، پژوهش‌های علمی ثبت شده در این پایگاه استنادی به ترتیب در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، پزشکی و کشاورزی و سایر حوزه‌های علمی است و همچنان که در جدول بالا نشان داده شد، روند رشد تولید علم ثبت شده در این پایگاه در طول سال‌های اخیر به طور مستمر ادامه داشته هرچند آمار مقالات نشریات نمایه شده در ISC مربوط به سال‌های اخیر به دلیل به روز نبودن نشریات در طول سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنوز تکمیل نشده است.

میزان رشد تولید علم ایران در پایگاه‌های معتبر بین المللی

سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام با اشاره به میزان رشد تولیدت علمی ایران در WOS و اسکوپوس، اظهار کرد: بر اساس آمار و اطلاعات موجود در هر دو پایگاه معتبر بین المللی، میزان رشد تولید علم در ۸ سال اخیر و هر سال نسبت به سال قبل در جدول زیر نشان داده شده است:

او ادامه داد: در جدول بالا ملاحظه می‌­شود که درصد رشد تولید علم در هر سال نسبت به سال قبل نیز در هر دو پایگاه بین المللی افزایش داشته است و به طور خاص میزان رشد علمی تولید علم در پایگاه WoS در سال ۲۰۱۲ برابر ۴.۱ درصد بوده که در سال ۲۰۱۳ به ۱.۲ کاهش و در سال های ۲۰۱۴ به بعد همواره نرخ رشد خوبی داشته است. در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ نرخ رشد تولید علم ۱۰.۴ درصد بوده است.

دهقان یادآور شد: ایران با نرخ رشد ۱۰.۴ درصد در سال ۲۰۱۹ در میان ۲۵ کشور برتر دنیا در رتبه دوم و پس از کشور چین با ۱۲.۹ درصد رشد قرار می‌­گیرد. کشور پرتغال با ۷.۸ درصد رشد نیز در رتبه سوم در میان ۲۵ کشور برتر دنیا قرار دارد. در پایگاه استنادی اسکوپوس نیز بالاترین میزان رشد تولید علم در طول ۸ سال اخیر در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ اتفاق افتاده و برابر با ۸.۹ درصد بوده است.

سهم ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه

سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام ISC ادامه داد: بر اساس آخرین آمار مستخرج از پایگاه های مربوطه، سهم ایران به درصد از مدارک ثبت شده از کل تولید علم دنیا در هشت سال اخیر در جدول زیر نشان داده شده است.

او بیان کرد: همانطور که ملاحظه می‌­شود، سهم ایران در تولید علم کل دنیا در هر دو پایگاه بین المللی در هر سال افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۰ سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم حدود ۰.۱ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ یعنی بعد از گذشت ۲۰ سال با افزایش ۲۰ برابری در هر دو پایگاه استنادی اسکوپوس و WoS به حدود ۲ درصد رسیده است. ضمنا در ۲۰ سال قبل، سهم تولید علم کل کشورهای اسلامی حدود ۲ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۹ درصد افزایش یافته است.

دهقان با بیان اینکه بر اساس سند ۱۰ ساله علم و فناوری و نوآوری اجلاس سران کشورهای اسلامی (آستانه- قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶ میلادی سهم تولید علم کشورهای اسلامی در دنیا به بیش از دو برابر افزایش یابد، افزود: این به معنای آن است که تا ۶ سال آینده سهم کل کشورهای اسلامی به حدود ۱۶ درصد برسد. سهم ایران از کل تولید علم در هر دو پایگاه استنادی در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد (۲۸.۹ درصد در WoS و ۲۹.۱ درصد اسکوپوس) و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد (۲۱.۲ درصد در WoS و ۱۸.۶ درصد اسکوپوس) رسیده است.

رتبه ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه

دهقانی گفت: بر اساس بررسی‌های انجام شده، در پایگاه WoS بر مبنای تعداد و حجم تولید علم رتبه ایران در سال ۲۰۱۲، ایران با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک ثبت شده در جایگاه ۲۱ دنیا و در همین سال ترکیه با ۳۴۵۴۱ مدرک در رتبه ۱۸ قرار داشت. در سال ۲۰۱۵ رتبه ایران به ۱۹ و در سال ۲۰۱۶ به رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تاکنون یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ بین المللی قرار دارد. این درحالی است که ترکیه در سال ۲۰۱۹ با ۵۵۳۵۷ مدرک در رتبه ۱۷ قرار داشت.

او اضافه کرد: در پایگاه بین المللی اسکوپوس نیز ایران در سال ۲۰۱۲ در جایگاه ۱۸ قرار داشت که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ در سه سال متوالی در رتبه ۱۶ قرار گرفته بود و در سال ۲۰۱۹ جایگاه بین المللی ایران در این پایگاه بین المللی ۱۵ است ضمن آنکه از چند سال اخیر در هر دو پایگاه استنادی از جمله کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه خاورمیانه ایران رتبه اول را دارد.

رتبه استنادات و ارجاعات به تولیدات علمی ایران

سرپرست پایگاه ISC یکی از مهمترین شاخص­‌ها برای بررسی جایگاه کیفی تولید علم، را تحلیل استنادی دانست و گفت: اساس این شاخص بر مبنای تعداد استنادهای صورت گرفته به علم تولید شده و بر همین مبنا، شاخص‌­های مختلف از جمله میزان استناد به مقاله، میزان استناد نرمال شده، شاخص هرش (H-index)، مقالات برتر متشکل از مقالات داغ (Hot Papers) و مقالات پر استناد (Highly cited) است. میزان استنادات یکی از شاخص­های ارزیابی کیفیت تولید علم بوده، اگر چه این شاخص به تنهایی نمی تواند بیانگر کیفیت علم باشد ولی در هر حال یکی از ملاک هایی است که بر مبنای میزان استنادها و یا میزان ارجاعات انجام شده به تولیدات علمی مد نظر قرار گرفته و در حال حاضر اساس ارزیابی کیفی نشریات علمی، دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و کشورهاست.

بر اساس اعلام پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، وی با تاکید بر اینکه بررسی و تحلیل‌­های انجام شده نشان می‌­دهد فعالیت‌های علمی ایران همزمان با رشد تولید علم در سطح بین المللی توجه به رشد کیفیت تولیدات علمی بخصوص در چند سال اخیر بیشتر از کمیت بوده است، اظهار کرد: بر اساس آمارهای پایگاه بین المللی WoS، رتبه استنادی ایران در ۸ سال اخیر همواره سیر صعودی داشته و از رتبه ۲۴ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۰ در سال ۲۰۱۵ و سپس به رتبه ۱۸ در سال ۲۰۱۸ و نهایتا به رتبه ۱۶ در سال ۲۰۱۹ ارتقا یافته است.

انتهای پیام/