به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان ، نبکا‌ها عارضه‌های طبیعی هستند که بر اثر فرسایش باد و باران به وجود می‌آیند و شهرستان ریگان بزرگترین رویشگاه گلدان‌های طبیعی یا همان نبکاها در کشور است.

این عارضه‌ها نوعی همزیستی آب، باد و گیاه محسوب می‌شود که پس از رویش گیاه بر روی یک سطح هموار و در طول سال‌های متمادی و وزش باد، خاک اطراف گیاه دچار افزایش ارتفاع می‌شود، اما خاکی که در پیرامون گیاه وجود دارد بر اثر رطوبت و وجود ریشه‌های مستحکم دور هم گرد آمده و شکل تپه مانندی به خود می گیرد که بر فرازش گیاه رشد می‌کند.

از ابتدای شهرستان ریگان تا انتهای آن گلدان‌هایی وجود دارد که ریگان را سر سبز وکویرش را زیبا کرده است.

با بارش‌های متوالی در این شهرستان رویش این نبکا‌ها دو چندان می‌شود به طوری که ارتفاع تعدادی از نهال‌های روییده شده در این گلدان‌ها به ده‌ها متر نیز می‌رسد.

شرایط خاک ،آب وهوا در هر قسمت از شهرستان برای رویش نبکا‌ها متفاوت است وگلدان‌های طبیعی از یک متر تا ده‌ها متر نیز وجود دارد.

جاده ها تهدیدی برای نبکاها

رفته رفته و به مرور زمان شکل این عارضه‌ها به حالتی در می‌آید که شبیه گلدانی عظیم الجثه می‌شود، اما وقتی به دشتی که در آن نبکا وجود دارد بنگرید تنها یک نبکا را نمی‌بینید بلکه مقابل شما هزاران گلدان غول پیکر با طولی از پنج تا ۱۰ متر دیده می‌شود.

در قسمت‌هایی از این شهرستان نبکا‌ها در کنار تپه‌های شنی رشد می‌کنند و هر لحظه بر طول و وسعت نبکاها افزوده می‌شود که این امر از هجوم شن‌های روان جلوگیری می‌کند.

دلیل پدید آمدن این گلدان‌ها را که به نبکا نیز شهرت یافته اند فرسایش‌های باد و آب است که در نهایت به دلیل افت سطح خاک اطراف این گیاهان ریشه‌های درختان موجب تثبیت بخشی از خاک می‌شوند و در طول سال‌ها این سازه‌ها چند متر از سطح زمین بالاتر می‌روند و دشت پر از گلدان‌های زیبایی می‌شود که در عمق کویر جنگلی انبوه را ایجاد می‌کند.

در شرقی‌ترین نقطه کرمان و در شهرستان ریگان که در عمق کویر قرار گرفته است بزرگترین نبکا‌های کویری قرار گرفته است البته این نبکا‌ها در دشت‌ها و کویر‌های سایر مناطق کویری جهان نیز دیده شده است، اما بزرگترین نبکا‌ها در استان کرمان و در شهرستان ریگان قرار گرفته اند.

این عارضه‌های شگفت انگیز در کویر و در اوج گرما، جان پناه بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه نیز هستند در حالی که این عارضه‌ها به عنوان جزئی از کویر لوت ثبت جهانی شده اند، اما خشکسالی، جاده‌ها و گسترش بیابان‌ها نبکا‌ها را تهدید می‌کند.

در ریگان پس از احداث سد نساء وضعیت این نبکا‌ها هر روز بدتر می‌شود و با خشکسالی و کمبود بارش‌های منطقه وضعیت بدتر هم شده است.

عمده این نبکا‌ها در بخش گنبکی ریگان وجود دارد، اما در سال‌های اخیر با احداث سد نساء در بالا دست میزان رطوبت در این منطقه کاسته  و تداوم خشکسالی نیز موجب شد با کم آبی بی سابقه‌ای در این قسمت از کویر مواجه شویم و در حال حاضر نیز بخشی از این عارضه‌های طبیعی خشک شده اند.

محمد فرامرزی یکی از اهالی روستا‌هایی که نبکا‌ها در حاشیه آن‌ وجود دارند گفت: این نبکا‌ها علاوه بر سرسبز کردن کویر از روستای ما در برابر شن‌های روان جلوگیری می‌کند.

او افزود: در روستا‌هایی که طوفان های شدید شن اهالی را رنج می‌دهند نبکا‌ها همانند سدی در برابر شن ها قرار گرفته اند.

مرتضی شهیکی دیگر از شهروندان ریگانی بیان داشت: این نبکا‌ها در کویر سر سبزی ایجاد کرده اند و از هجوم شن‌های روان به روستای ما جلوگیری می‌کنند.

همچنین خوبیار محمدی یکی دیگر از مردم شهر ریگان ابراز کرد: در شهرستان ریگان نبکا‌هایی وجود دارد که از لحاظ وسعت وارتفاع در کشور بی نظیر است.

او افزود: مدتی است با احداث سد نسا بم وخشک شدن رودخانه‌های بالادست نبکا‌های بخش گنبکی در حال خشک شدن هستند.

این شهروند ریگانی گفت: هزاران جانور وخزنده در بخش گنبکی در حال نابود شدن هستند و کم آبی زیستگاه جانوری این منطقه را تهدید می‌کند.

مجید امیرزاده رئیس اداره منابع طبیعی وآبخیزداری ریگان گفت:شهرستان ریگان بزرگترین رویشگاه گلدان‌های طبیعی در کشور است.

او افزود: درختان و درختچه‌های گز و کهور نبکا‌ها را تشکیل داده‌اند و ارتفاع این گلدان‌های طبیعی به بیش از ۱۰ و در بعضی نقاط به ۲۰ متر می‌رسد.

امیرزاده گفت: این نبکا‌ها از هجوم شن‌های روان به روستا‌های شهرستان جلوگیری می‌کنند و مکانی امن برای زندگی جانوران هستند.

رئیس اداره منابع طبیعی وآبخیزداری ریگان بیان داشت: نبکا‌ها عموما در سطوح هموار رشد می‌کنند که میزان ماسه متوسط و سطح آب زیرزمینی بالا و یا از رطوبت کافی برای رشد گیاه برخوردار باشد.

امیر زاده به عناصر تشکیل دهنده این گلدان‌های زیبا اشاره کرد وگفت: عناصر تشکیل دهنده نبکا‌ها شامل ماسه، لای، رس و سیلت است و شکل ،اندازه و تراکم آنها به میزان رشد گیاه میزبان بستگی دارد که درختچه‌های گز از عمده‌ترین گونه‌های میزبان نبکا‌ها هستند.

او افزود: شرایط به وجود آمدن نبکا به این صورت است که درختان در مسیر حمل فرسایش بادی، مانع ایجاد می کنند که این امر سبب تجمع ماسه‌ها در پای گیاه می‌شود و به مرور زمان تله‌ای از ماسه یا تاجی از پوشش گیاه به وجود می‌آید.

رئیس اداره منابع طبیعی وآبخیزداری ریگان ابراز کرد: زمانی سطح آب زیرزمینی افت می‌کند، این ارتباط قطع و تخریب نبکا آغاز می‌شود و سرانجام به مرگ نبکا می‌انجامد.

او افزود: نبکا‌های چند ساله در تغییر سطح آب زیرزمینی، هرز آب‌ها، تبخیر، تعرق و کنترل رسوبات بادی منطقه نقش اساسی دارند.

امیر زاده گفت: متاسفانه با احداث سد نسا بم در بالا دست دشت گنبکی، هکتار‌ها نبکا در این دشت خشک ودر حال از بین رفتن هستند.

او خواستار آزاد سازی حق آب دشت گنبکی برای احیا نبکا‌های این بخش شد.

‌رئیس اداره منابع طبیعی وآبخیزداری ریگان عنوان کرد:نبکا پدیده‌ای طبیعی است که بر اثر تجمع شن‌های روان در کنار بوته گز بیابانی به وجود می‌آید و گیاه برای اینکه زیر شن‌ها مدفون نماند به مرور ساقه خود را بلندتر می‌کند.

امیر زاده افزود: در شهرستان ریگان بیش از ۱۲ هزار هکتار نبکا در اطراف روستا‌های شهرستان ریگان پراکنده است.

گزارشی از موسی ملائیان

انتهای پیام/ی