به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان درباره تاثیرپذیری حافظ از قرآن تردیدی وجود ندارد. چنانکه اکثر حافظ پژوهان معتقدند دلیل تخلص او به حافظ این بود که  قرآن را حفظ بود و  در چهارده روایت می‌خواند. البته خودش در غزلی به این مسئله اشاره می‌کند و می‌گوید:

عشقت رسد به فریاد گر خود به سان حافظ
قرآن ز بر بخوانی در چهارده روایت

بیشتر بخوانید

• دانلود دیوان حافظ pdf

تاثیرگذاری قرآن در شعر حافظ هم در صورت و هم معنی آثارش دیده می‌شود. از جمله می توان به مهمترین ویژگی اشعارش یعنی استقلال ابیات اشاره کرد. این ویژگی بیش از هر چیز نشان می‌دهد که حافظ در ظاهر ابیاتش از قرآن  تاثیرپذیرفته است. بنابر گفته آرتور بری قرآن شناس و حافظ شناس انگلیسی، این ویژگی انقلاب حافظ در غزل است. استقلال ظاهری ابیات و انسجام درونی آن،  آثارش را بی نظیر کرده است.

همانطور که قرآن در یک سوره به بسیاری از موضوعات و مفاهیم می‌پردازد، حافظ در یک غزل چندبیتی، گستره‌ای وسیع از حکمت و معنا را بیان می کند. این ناپیوستگی بیرونی در کتار پیوستگی درونی، موضوعی است که هم در  قرآن و هم  غزل‌های حافظ  دیده می شود.  از آغاز ظهور هر دو، سوالاتی درباره این موضوع مطرح شد. از جمله اینکه شاه شجاع به دلیل همین ویژگی در شعر حافظ بر او خرده گرفت و آن را «خلاف طریقت بلغا» دانست و  با پاسخ هوشمندانه حافظ مبنی بر «شهرت شعر حافظ در آفاق و پای بیرون ننهادن نظم حریفان از دروازه شیراز» مواجه شد. حافظ هم از این ویژگی شعر خویش و تفاوتش با سروده‌های دیگر شاعران آگاه بود برای همین هر بیت را «بیت‌الغزل» می‌نامید و با اشاره به نو بودن سبک خود، آن را نتیجهٔ لطفی خداداد می‌دانست. بسیاری از معانی شعر حافظ از مفاهیم قرآن سرچشمه گرفته‌ است.

دربارهٔ اثرپذیری حافظ در زمینه دانش‌های قرآنی، آگاهی‌های زیادی در دست نیست؛ محمد گل اندام در مقدمه ای که  بر دیوان حافظ نوشته  او  را در گروه عالمان و شاغلان به علوم دینی دانسته و  از این شاعر با عنوان  «عمده افاضل علما» در روزگار خویش  یادکرده است. دولتشاه، حافظ را «در علم قرآن بی‌نظیر» خوانده است. جز عنوان «حافظ»، دیگر لقبی که به‌گزارش دولتشاه «اکابر او را نام کرده‌اند»، «لسان‌الغیب» است؛ چرا که اشعار حافظ را ثمره واردات غیبی و حالات فراتر از توان بشری می‌دانستند. این دو لقب برای حافظ در طول تاریخ پایدار ماند و فراتر از گفت و گو‌ها، فهم تاریخی همگانی از این دو عنوان در سده‌ها، با خواندن شعر حافظ استوار و معنا یافت.

برای بیشتر خوانندگان شعر حافظ، او حافظ قرآن و عالمی بود که درکی رندانه از دین و قرآن داشت و تلاش می‌کرد تا روح معارف قرآنی را در کالبدی متفاوت  و با ظاهر شعری تغزلی به مخاطبانش معرفی و آنان را از طریق نگاهی تازه با قرآن و مسلمانی آشنا کند. همین بعد شخصیتی او بود که خوانندگانش را بر آن داشت تا حافظ را زبان غیب بدانند. همین درک از دیوان حافظ سبب شد تا مانند تفأل بر قرآن، با دیوان حافظ هم فال بگیرند و این اثر گرانقدر زبان فارسی  ارزشمند شود.

انتهای پیام/