به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، تصادفات جاده‌ای از مهم‌ترین علت‌های مرگ و میر و معلولیت در جهان هستند. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت؛ سالانه حدود ۱.۲ میلیون نفر در دنیا بر اثر سوانح جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و بیش از ۵۰ میلیون نفر نیز مجروح می‌شوند.

در بروز حوادث رانندگی سه عامل اصلی یعنی؛ جاده، وسیله نقلیه و عامل انسانی نقش دارند و بررسی‌ها نشان داده‌است که ۹۰ درصد این حوادث به دلیل خاطر عوامل انسانی رخ می‌دهد و در ایران بیش از ۷۵ درصد گزارش‌ها مربوط به عامل انسانی است.

«بار ِکاری ذهنی» یکی از علل انسانی تصادفات رانندگی است و بر اساس مطالعات گذشته؛ مقدار ناکافی آن (خیلی کم یا خیلی زیاد) ممکن است منجر به درک ناقص و توجه و پردازش ناکافی اطلاعات شود.

برخی عوامل باعث تحمیل بار کاری ذهنی بالا به رانندگان می‌شود که یکی از آن‌ها تلفن همراه است. استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی در قوانین کشور‌های مختلفی از جمله ایران ممنوع است. برخی افراد در حین رانندگی مشغول دریافت و ارسال پیام و عمل نوشتن می‌شوند که این کار می‌تواند باعث حواس‌پرتی آن‌ها و بروز تصادف شود.

در ایران تاکنون مطالعات کمی در خصوص عملکرد‌های رانندگی با استفاده از شبیه‌ساز‌های رانندگی انجام شده است. به همین خاطر پژوهشگران در مطالعه به بررسی اثر خواندن و نوشتن پیام بر عملکر‌های رانندگی و بار کاری ذهنی رانندگان جوان پرداختند.

اکبر احداثی و ایرج علی محمدی؛ پژوهشگران گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران به همراه همکارانشان در این مطالعه مشارکت داشتند.

بیشتر بخوانید

• همه چیز درباره سیستم هشدار خواب آلودگی راننده

این پژوهش با مشارکت ۴۰ راننده مرد و زن ۱۹ تا ۲۹ ساله انجام شد. این افراد دارای بینایی مناسب (بالای ۸ از ۱۰) بودند و مشکل کور رنگی نداشتند. حداقل دو سال سابقه گواهینامه رانندگی داشتند و حداقل یک‌بار در هفته رانندگی می‌کردند. عدم ابتلا به بیماری‌های شناختی و قلبی عروقی و تنفسی یا اسکلتی عضلانی و معلولیت و خواب کافی در شب پیش از انجام آزمایش از دیگر معیار‌های ورود به این مطالعه بود.

شبیه‌ساز رانندگی که در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفت، نصف بدنه خودرو پراید ساخت دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی بود. این شبیه‌ساز دارای رایانه و کارت گرافیک و امکانات نرم‌افزاری برای شبیه‌سازی جاده‌های داخل شهری، بین‌شهری، آزادراه، رانندگی در شرایط خواب‌آلودگی، رانندگی در شب، رانندگی در شرایط برفی، بارانی و مه‌آلود بود.

برای اندازه‌گیری بار کاری ذهنی نیز از مقیاس TWS به صورت خودگزارشی استفاده شد. اندازه‌گیری آن به این صورت است که پس از انجام وظیفه، از فرد در مورد سطح بار کاری ذهنی پرسش می‌شود و پاسخ از یک تا ۹ یعنی از «سخت نیست» تا «کار بسیار طاقت‌فرسا است» مشخص می‌شود.

برای انجام این مطالعه از رانندگان خواسته می‌شد که با استفاده از شبیه‌ساز جاده‌ای دارای سه لاین به طول ۱۰ کیلومتر که شبیه‌سازی از یک بزرگراه بود، در لاین وسط و با سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت رانندگی کنند. یک مرتبه در حالت عادی و یک مرتبه نیز در حالی که مشغول دریافت و نوشتن پیام کوتاه بودند، به رانندگی می‌پرداختند. به رانندگان توضیح داده‌شد که حق ندارند از لاین وسط خارج شوند و هرگونه خروج از لاین حرکتی، به عنوان انحراف عرضی و نقصان عملکرد ثبت خواهد شد.

همچنین زمان واکنش رانندگان نیز ثبت و اندازه‌گیری شد به این صورت که راننده به محض مشاهده یک چراغ قرمز رنگ باید اقدام به فشار دادن یک میکروسوئیچ می‌کرد. حداکثر زمان روشن بودن چراغ دو ثانیه بود و راننده فقط دو ثانیه برای واکنش زمان داشت و مدت زمان واکنش راننده به صورت میلی‌ثانیه ثبت می‌شد.

پژوهشگران در زمان رانندگی ۱۰ پیام کوتاه با پاسخ مشخص برای رانندگان ارسال می‌کردند و آن‌ها باید بلافاصله پس از دریافت پیام به آن پاسخ می‌دادند.

در این آزمایش مقایسه عملکرد‌های رانندگی و بارکاری ذهنی رانندگان زن و مرد نشان داد که سطح عملکرد رانندگان زن و مرد بر حسب انحراف عرضی خودرو، زمان واکنش و بارکاری ذهنی تفاوت معناداری نداشت.

نتایج این آزمایش نشان داد که انحراف عرضی خودرو، زمان واکنش و مقیاس بارکاری در رانندگی عادی به ترتیب ۲۶.۶۸ سانتی‌متر، ۵۰۲.۱۳ میلی‌ثانیه و ۲.۰۲ است، ولی در در زمان خواندن و نوشتن؛ همین مقادیر به ۵۳.۰۴ سانتی‌متر، ۶۵۲.۱۲ میلی‌ثانیه و ۶ می‌رسد.

طبق این یافته‌ها مشخص شد که عملکرد‌های رانندگی افراد در مرحله دریافت و نوشتن پیامک افت معناداری می‌کند و سطح بار کاری آن‌ها نیز به طرز معناداری افزایش می‌یابد.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ عمل دریافت و نوشتن پیام کوتاه با پرت کردن حواس راننده و انحراف نگاه راننده از مسیر جاده موجب کاهش سطح عملکرد رانندگان می‌شود. به همین دلیل توجه بیشتر به پیامد‌های استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی ضروری است.

نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی اثر خواندن و نوشتن پیام کوتاه بر عملکرد و بار کاری ذهنی رانندگان جوان» در فصل‌نامه سلامت کار ایران؛ منتشر شده است.

منبع: ایسنا

انتهای پیام/