‌به گزارش  خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در چند روز اخیر آسمان ایران اسلامی شاهد برگزاری نهمین رزمایش فداییان حریم ولایت بود که در آن انواع جنگنده بمب افکن ها، هواپیما‌های ترابری، پهپاد‌ها و هواپیما‌های شناسایی حضور داشتند. اما حضور یکی از هواپیما‌ها توجه همگان را جلب کرد که هواپیمای فالکون ۵۰ نام داشت.  این هواپیما در دومین روز و مرحله نهایی رزمایش حضور  پیدا کرد و در این حضور علاوه بر پرواز از بالای منطقه مشخص و شناسایی منطقه؛ چف و فلر نیز پرتاب کرد.

پس از حضور این هواپیما در این رزمایش، در فضای رسانه‌ای کشور درباره وظایف و کارکرد‌های آن ابهاماتی به وجود آمد که در این گزارش به گوشه‌ای از آن می‌پردازیم. البته هواپیما‌های دیگری نیز وجود دارد که کارکردی مشابه با هواپیمای فالکون ۵۰ دارند که در ادامه معرفی می‌شوند.

جنگ الکترونیک یا جنگال چیست و چه کارکردی دارد؟

جنگ الکترونیک یا جنگال یکی از اصول نبرد‌های معاصر در جهان  امروز است که برای کشور‌های جهان  اهمیت بسیاری دارد و لازمه حضور موفق در آن استفاده از تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته است.  یکی از اصول موفقیت در جنگ‌های معاصر علاوه بر استفاده موفق از توان رزمی و تجهیزات و تسلیحات مختلف، جمع آوری و رصد و پایش اطلاعاتی از توان نظامی و مکالمات بی سیم و مراکز مهم دشمن است که این وظیفه بر عهده یگان جنگال یا جنگ الکترونیک قرار دارد.

آیا ایران در جنگ تحمیلی به تجهیزات جنگ الکترونیک مجهز بود؟

این همان کاری است که آمریکا و ستون پنجم ارتش بعث یعنی منافقین در طول دوران دفاع مقدس با استفاده از ایستگاه‌های زمینی و هواپیما‌های آواکس برای ارتش صدام انجام می‌دادند و بسیاری از مکالمات فرماندهان و ایستگاه‌های نظامی ایران در جنگ تحمیلی را به صورت کامل به دشمن بعثی تحویل می‌دادند که این کار موجب شکست ایران در برخی از عملیات‌ها شد. اما  پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز سامانه‌های ELINT ساخت آمریکا بر روی تعدادی از هواپیما‌های بوئینگ ۷۰۷ و سی ۱۳۰ نیروی هوایی نصب شده بودند، اما با توجه به اهمیت طراحی و ساخت چنین سامانه‌هایی در نیرو‌های مسلح کشورمان، صنایع دفاعی ایران ۳ مدل از رادار‌های ELINT را برای نصب و استفاده بر روی یک خودرو‌ها توسعه داده اند.

بوئینگ ۷۰۷ ایران نسخه جنگ الکترونیک

این سه مدل که با نام‌های EL ۴۱۸، EL ۱۱۸ و EL ۸۱۸ شناخته می‌شوند در نقش جستجوگر غیر فعال برای شناسایی و مکان یابی دقیق سامانه‌های ارتباطی دشمن به کار می‌روند. بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده، فرکانس‌های عملیاتی این ۳ مدل به ترتیب ۰/۴ تا ۱۸ گیگاهرتز، ۱ تا ۱۸ گیگاهرتز و ۸ تا ۱۸ گیگاهرتز است.

تجهیزات جنگ الکترونیک ایران در آسمان چه نام دارند؟

هواپیمای خفاش

هواپیمای خفاش به آن دسته از هواپیماهای سی ۱۳۰ با نام دقیق‌تر آر سی ۱۳۰ اچ  اطلاق می شود که به انواع تجهیزات جنگ الکترونیک مجهز شده بودند و گزارش های دقیق و کاملی از منطقه غرب آسیا تهیه می‌کردند. با پیروزی انقلاب اسلامی متخصصان آمریکایی که مسئولیت نگهداری و پشتیبانی از این هواپیماها و سایر هواپیماهای ایرانی را بر عهده داشتند این سیستم ها را از کار انداخته و ایران را ترک کردند. اما متخصصان نیروی هوایی ارتش مجددا این سامانه ها را فعال کردند و آن ها را به چرخه عملیات بازگرداندند. 

سرهنگ خلبان بهروز مدرسی از خلبانان نیروی هوایی ارتش در ابتدای انقلاب درباره این هواپیماها می‌گوید:« بعد از انقلاب با وجود از کار انداختن سیستم‌های حساس خفاش‌ها توسط آمریکایی‌ها، متخصصان با غیرت ایرانی آن‌ها را راه اندازی کردند؛ و این هواپیما‌ها در زمان جنگ خدمات ارزشمندی را ارائه دادند. به طوری که عملا به مقابله آواکس‌های آمریکایی هم می‌رفتیم! کار به جایی رسیده بود که صدام حسین برای سرنگونی هواپیما‌های خفاش جوایز کلانی در نظر گرفته بود؛ اما رشادت بر و بچه‌های خفاشی مانع از تحقق این آرزو می‌شد.»

او درباره استفاده از هواپیما علیه مواضع منافقین نیز اینگونه تعریف می‌کند: « رادیو مجاهد تنها رسانه‌ای بود که فرماندهان و سران منافقین از آن به عنوان سازماندهی نیرو‌های خود استفاده می‌کردند. آن‌ها به شیوه گویندگان رادیو عراق مرتب در حال تضعیف نیرو‌های رزمی کشور و خصوصا خانواده‌هاشان بودند و همان گونه که اشاره کردم در ساعات معینی هم پیام‌های رمزدار ارسال می‌کرد. مشخص بود که این جنایتکاران بدین وسیله با نیرو‌های خود در ارتباط هستند. در سال ۱۳۶۰ سازمان منافقین اعلام جنگ مسلحانه به نظام می‌دهد! و عملآ از طریق این رادیو به سازماندهی نیرو‌های باقی مانده در خاک ایران می‌پردازد. در همین سال کشف می‌شود که محل استقرار رادیو مجاهد در دل یکی از کوه‌های کردستان قرار دارد! کشف محل تقریبی رادیو، جای امیدواری فراوانی رو به دست میآورد. از این رو برنامه برای از کار انداختن صدای منافق وارد فاز تازه‌ای می‌شود. بلافاصله ستادی از باتجربه‌ترین متخصصان نیروی هوایی، اداره فرکانس‌های شرکت مخابرات، اداره دوم ارتش، بر و بچه‌های خبره تجسس و اطلاعات ماموریت می‌یابند محل رادیوی منافق را کشف کرده و سپس دستور به انهدام آن دهند. 

در حالی که در دل کوه پایه‌های صعب العبور و مملو از برف کردستان، گروه فنی رادیو منافق در حال رفع خستگی و جشن موفقیت خود بودند. در ساختمان عملیات پایگاه یکم ترابری محل ماموریت هواپیمای خفاش کوه‌های مرتفع کردستان اعلام می‌شود. از سوی دیگر قبلا با پرسنل خبره تیم شناسایی و عملیات خفاش که مسئول کار با سیستم‌های الکترونیک و تجهیزات هواپیما بودند، درباره حساسیت موضوع و همچنین امنیت ملی صحبت شده است و پرسنل کارآزموده به خوبی می‌دانند که در کوهستان به دنبال چه چیزی باشند.

ابتدا منافقان کور دل نمی‌دانستند انعکاس زیبای صدای موتور‌های هواپیمای سی - ۱۳۰ که با ملودی دل انگیز خاصی در کوهستان طنین انداخته بود، به خاطر چیست. آن‌ها به تصور خام خود گمان می‌کردند یکی از قارقارک‌ها دچار مشکل فنی شده است، اما با استمرار صدا‌ها حسی به آن‌ها می‌گفت؛ نکند برای شناسایی ما آمده اند. در داخل هواپیما بچه‌ها سخت در تلاش بودند. خلبان به قدری راحت و جالب در ارتفاع بسیار پائین هواپیمای غول پیکر رو از لای شکاف درز‌ها عبور می‌داد که حتی آوای عاشقانه موش‌های کور با یک دیگر هم توسط برادران اطلاعات عملیات رصد می‌شد. هواپیما، چون عقابی تیز پرواز در یک لحظه اوج گرفته و بر فراز قله‌های سترک کوه به چرخش در می‌آید. هنوز یک دور کامل عمل " هولدینگ " (چرخش) را انجام نداده است که در اولین حالت " بنک " (زاویه چرخش) ۴۵ درجه‌ای، آوای صلوات توآم با غریو شادی از پائین به گوش می‌رسد.

لبخند ملیحی بر لبان کاپیتان نقش می‌بندد. چهره او با تابش نور آفتاب بر مو‌های جو گندمی شقیقه اش نشان از لذت انجام موفقیت آمیز ماموریت دارد؛ بچه‌های کابین همه خوشحال و شادمانند. خلبان بعد از گرفتن تائیدیه از سرپرست گروه، آنتن‌های اضافی را جمع می‌کند. لحظاتی بعد رمزی به پست فرماندهی ستاد کل نیروی هوایی مخابره می‌شود که معنی و مفهوم آن مختصات رادیو منافق است؛ و فردای آن روز با ماموریتی که به سایر هواپیما‌های نیروی هوایی داده می‌شود، این صدا برای همیشه در گلو خفه می‌شود. دیگر هیچ آوایی به دشمنان قسم خورده این ملت کد انفجار و ترور نمی‌دهد.»

هواپیمای بوئینگ ۷۰۷ 

این هواپیما بخشی از پروژه ای به نام  Ibex بود که یکی از نخستین پروژه‌های اطلاعاتی ایران با همکاری سازمان CIA و آژانس اطلاعات ملی آمریکا (NSA) به شمار می‌رود. این هواپیما سال‌های پیش از انقلاب توسط کمپانی راکول آمریکا تغییر کاربری داده شد و دولت ایران توانست تا در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از شوروی و عراق جاسوسی کند.

هواپیمای پی ۳ اف اوریون

این هواپیما با ویژگی‌هایی مشابه با هواپیمای سی ۱۳۰ اما با تفاوت دریاپایه بودن نیز یکی دیگر از هواپیماهایی مخصوص جنگ الکترونیک و رصد کننده انواع تحرکات است که در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی توسط ارتش خریداری شدند و سه فروند از آن‌ها به همراه یک فروند بوئینگ ۷۰۷ به سیستم‌های جنگ الکترونیک مجهز شدند. با توجه به دریاپایه بودن این هواپیماها به نظر می‌رسد که در آن روزها و حتی سال‌های اخیر در بخش‌هایی مانند خلیج فارس و مناطق دریایی ایران به جمع آوری اطلاعات مشغول باشند.

هواپیماهای صدف و سپهر

این هواپیماها نیز دو هواپیمای ایرانی در جنگ الکترونیک هستند که اطلاعات دقیقی از آن‌ها وجود ندارد، اما در چند رزمایش حضور داشته‌اند که فقط خبر متنی آن‌ها منتشر شده و تصویری از آن‌ها در دسترس نیست.

امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده فرمانده فعلی نیروی هوایی ارتش در گفت‌وگویی در ۱۰ خردادماه سال ۱۳۸۹ با اشاره به برگزاری موفق رزمایش بزرگ ولایت ۸۹ با اشاره به عملکرد مطلوب هواپیمای شنود رادیویی و راداری صدف، آن را یک وسیله موثر برای جمع آوری اطلاعات دانست و اظهار کرد: هواپیمای صدف در رزمایش حضور فعالی داشت. هواپیمای صدف هر روز در حال انجام ماموریت است و حوزه فعالیت این هواپیما کل مرز‌های کشور است.

انتهای پیام/