به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان،جنگل‌های هیرکانی زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده، ۹۸ گونه پستاندار و ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای به شمار می‌رود که وجود توده درختان پهن برگ خزان‌کننده باستانی در استان گلستان با وجود از بین رفتن این جنگل‌ها در دنیا، گونه‌های بومی سوزنی برگ، درختان سرخدار، زربین و سرونوش، موجب آمیختگی تنوع گونه‌ها در محدوده جنگل هیرکانی این خطه شمالی و افزایش ارزش و اعتبار آن شده است.

در کنار ویژگی‌های مطرح شده، بیشترین و وسیع‌ترین رویشگاه سرخدار ایران در شهرستان علی‌آباد کتول و بهترین و غنی‌ترین رویشگاه‌های بلوط "بلندمازو"ی جهان نیز در دیگر شهرستان استان گلستان یعنی گالیکش واقع شده است.

سهم استان گلستان از مجموع حدود ۲ میلیون هکتار جنگل هیرکانی افزون بر ۴۵۲ هزار هکتار بوده و در مقایسه با مازندران و گیلان از سطح کمتری برخوردار است.

هر چند در پروسه ثبت جنگل هیرکانی مناطق جنگل ابر، افراتخته و جهان‌نما از گلستان در قالب جنگل‌های هیرکانی به ثبت جهانی رسید، اما سایر مناطق استان نیز فسیل‌های زنده ارزشمندی هستند که ارزش گذاری مادی برای آن غیر ممکن به نظر می‌رسد.

با پذیرش این ویژگی‌ها و قابلیت‌ها، حل مشکلات و رفع تهدیدات فراوری این رویشگاه‌های بی نظیر و حفاظت از آن ضروری است.

وابستگی معیشتی جنگل نشینان به فعالیت‌های ناسازگار با طبیعت و محیط زیست مانند شکار غیرمجاز و تامین هیزم برای سوخت، برداشت خاک - برگ جنگل‌ها، دست اندازی برخی سود جویان به اراضی ملی و کمبود نیرو و تجهیزات حفاظتی از جمله چالش‌های جدی متولیان جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور از جمله گلستان محسوب می‌شود.

کمبود زیر ساخت اولیه برای اجرای برنامه‌های حفاظتی، مشکلات ناشی از تحریم و افزایش روز افزون قیمت تجهیزات مورد نیاز برای حفاظت و پایش رویشگاه‌های جنگلی از دیگر دغدغه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری و سازمان جنگل‌های و مراتع بعنوان متولیان جنگل‌های هیرکانی در گلستان است.

در این بین آتش‌سوزی یکی از عوامل اصلی تغییر در اکوسیستم‌های طبیعی است که در سال‌های مختلف و بر اساس تغییرات اقلیمی شدت و ضعف تاثیرات مخرب آن افزایش یا کاهش می‌یابد.

بعنوان مثال بارندگی بهاری امسال اگرچه سبب رویش علف‌های یکساله در کف جنگل‌ها و پیام‌آور نشاط و سرسبزی شد، اما این علف‌ها پس از خشک شدن و با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی و یا حتی حادثه طبیعی، مستعد آتش‌سوزی در ابعاد گسترده است.

هر چند بروز آتش سوزی در جنگل‌های گلستان معمولا به گردشگران، خشک شدن و خزان زودرس نسبت داده می‌شود، اما آتش روز‌های گذشته توسکستان به گفته مدیرکل منابع طبیعی گلستان به احتمال زیاد ناشی از غفلت یا سهل انگاری شکارچیان غیرمجاز در زیستگاه‌های حیات وحش دهنه گرمابدشت بوده است.

پنبول‌چال به عنوان منطقه سرآغاز وقوع آتش سوزی توسکستان یکی از اصلی‌ترین زیستگاه‌های پلنگ و مرال محسوب می‌شود که با توجه به زمان بروز آتش و همزمانی با فصل جفت گیری مرال‌ها و تشدید فعالیت شکارچیان غیرمجاز، موضوع مطرح شده توسط مدیرکل منابع طبیعی استان گلستان در مورد نقش شکارچیان غیرمجاز در شروع آتش را به واقعیت نزدیک می‌سازد.

در گزارش مدیریت بحران استانداری هم به وجود کومه شکارچیان غیرمجاز در مناطق پیرامون کانون آتش سوزی اشاره شده است.

به نظر می‌رسد مشکلات اقتصادی یا کم‌توجهی به آموزش بومیان حاشیه زیستگاه‌های حیات وحش، فعالیت شکارچیان غیرمجاز را افزایش داده که یکی از تبعات آن وقوع آتش و خسارت فراوان به زیستگاه‌های حیات وحش است.

فارغ از عوامل بروز این آتش سوزی باید به دلایل طولانی شدن روند خاموش کردن این آتش هم اشاره کرد.

اعزام جزیره‌ای نیرو توسط ارگان‌های مختلف از جمله هلال احمر، محیط‌زیست، دهیاری‌ها و منابع طبیعی و موازی‌کاری نیرو‌ها در برخی کانون‌های آتش و نبود نیرو در دیگر مناطق گرفتار آتش، مستقر نبودن پایگاه سیار مدیریت آتش در ارتفاعات بالادست جنگل، کافی نبودن جیره غذایی و تجهیزات، کم توجهی به اشتیاق بومیان منطقه برای مشارکت در عملیات مهار آتش، ناهماهنگی بین دستگاهی و حضور نداشتن مدیران شهرستانی مسوول در منطقه وقوع آتش و اتکا به مدیریت از راه دور و صخره‌ای بودن منطقه و دشواری در دسترسی و کمبود تجهیزات از دلایل طولانی شدن مهار این آتش سوزی عنوان شده است.

در روز‌های آخر عملیات مهار آتش اکیپ‌های ۱۴ نفره سازمان یافته با تجهیزاتی مانند اره موتوری، دمنده، کوله اطفا، تبر، دره و بیل تشکیل شد که اگر این گروه‌ها از روز نخست وارد میدان می‌شدند دستاورد‌های بیشتری مانند مهار شدن سریع‌تر آتش را به همراه داشت.

پاییز خشک امسال هم به استمرار آتش سوزی در توسکستان کمک فراوانی کرد.

براساس گزارش هواشناسی گلستان، پاییز امسال میزان بارش استان ۳۵ درصد نسبت به دوره بلندمدت و ۳ درصد نسبت به سال گذشته کاهش و دمای هوا حدود ۲ تا ۲.۵ درجه و رطوبت حدود ۵۳ درصد افزایش یافت که این عوامل موجب شد عملیات خاموش کردن آتش درختان سر به فلک کشیده مازو، درختچه‌های ولیک و سرخدار، گراس‌های کف جنگل و علفزار‌های دشت‌های بالادست دامنه شرقی گرمابدشت بیش از ۸ روز ادامه یابد.

جنگل‌ها و مراتع از جمله ثروت‌هایی هستند که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه‌های حیات وحش، تولید اکسیژن، کاهش آلودگی، جذب دی‌اکسید کربن، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، کنترل ریزگردها، و حفظ آب و خاک دارند.

فرهنگ‌سازی مولفه اصلی در پیشگیری از وقوع آتش سوزی جنگل‌ها بوده و نقش آموزش و فرهنگ سازی و توانمندسازی جوامع بومی و محلی در پیشگیری از آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع بسیار موثر است که باید با تمرکز بیشتری به آن پرداخته شود.

آتش از یکشنبه ۱۱ آبان جنگل‌های پهن‌برگ توسکستان گرگان را فرا گرفت و آرام آرام به سمت ارتفاعات پنبول‌چال و مازوآروم و سپس گنج‌دره، دمبلیان، دره‌دوک، گجه و روغن خانه گسترش یافت و در این مدت علاوه بر سوزاندن گونه‌های علف کف جنگل و بوته‌های فوربی (نیمه چوبی) تعدادی از تنه‌های درختان جنگلی را خاکستر کرد.

طبق گزارش سیدرضا قادری مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری گلستان، در پی استمرار فعالیت سامانه بارشی در محدوده جنگل توسکستان از صبح دیروز یکشنبه باران آتش مناطق جنگلی شرق گرگان که از هشت روز پیش آغاز شده بود را خاموش کرد هرچند امروز مشخص شد دود هنوز از درختان سوخته زبانه می‌کشد.

منبع ایرنا

انتهای پیام/پ