به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، پنجمین دور مذاکرات سند جامع همکاری‌های راهبردی ایران و افغانستان دیروز یکشنبه ۲۵ آبان، در تهران بین هیئت‌های دو طرف به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان و میرویس ناب معاون وزیر امور خارجه افغانستان برگزار شد.

بعد از بیش از هفت ساعت مذاکرات، عراقچی با اظهار رضایت از پیشرفت‌های حاصل شده در این دور، ابراز امیدواری کرد که سند جامع همکاری‌های راهبردی ایران و افغانستان به زودی آماده امضای روسای جمهور دو کشور شود.

پیش از شروع مذاکرات معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان و میرویس ناب معاونین وزرای امور خارجه دو کشور در دیدار جداگانه‌ای روند مذاکرات را بررسی و دو طرف بر اراده کشور‌های خود برای نهایی سازی هرچه سریعتر این سند تاکید کردند، این مذاکرات امروز هم ادامه دارد.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم امروز در نشست خبری خود، درباره سند جامع همکاری بین ایران و افغانستان گفت که هیچ کدام از مقامات رسمی کشور دل در گرو بیگانه نداشته و ندارد. انقلاب اسلامی براساس آرمان‌هایی شکل گرفته که عزت این مملکت در نگاه نه به غرب و نه به شرق بوده است.

اوهمچنین گفت که نگاه وزارت خارجه و نگاه حاکمیتی این است که با همه کشور‌های دنیا به غیر از رژیم اشغالگر قدس و آن‌هایی که ناقض بنیادین ملت هستند روابط طبیعی داشته باشیم. متنوع سازی روابط خارجی ایران با سایر کشور‌ها در سطوح اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و همکاری با کشور‌های همسایه و کشور‌هایی که به دنبال سلطه گری در منطقه نیستند و حتی با آن‌هایی که با ما دشمنی داشتند سعی در برقراری روابط درست در دستورکار ما بوده است. وزارت خارجه به عنوان وظیفه ذاتی‌اش باید گسترش دهنده روابط باشد.

نیم نگاهی به سند همکاری بین تهران و کابل

به گفته کارشناسان این سند چشم انداز روابط دراز مدت دو کشور را در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و مسائل مربوط به اتباع دو کشور و نیز موضوع آب را در برمی گیرد.

ظهره وند سفیر اسبق ایران در افغانستان در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با تاکید بر اینکه بین ایران و افغانستان به قدری کار گسترده است که یک دولت مشترک برای رسیدگی به این موضوع طلب می‎کند،  گفت که به همین دلیل نام آن را سند جامع همکاری بین دو کشور ایران و افغانستان گذاشتند.

ظهره وند در ادامه گفت که پنجمین نشست تهران و کابل در چارچوب سند همکاری‌های جامع بین دو کشور که اکنون جریان دارد، ناظر بر این است که روابط ایران و افغانستان به دلیل در هم تنیدگی که در حوزه‌های مختلف دارند باید در یک چارچوب از پیش تعیین شده و سازماندهی شده جلو برده شود،  در روابط ایران و افغانستان همواره با شرایط و تحولات جدید مواجه می‌شویم، همچنین تنوع این روابط هم به گونه‌ای است که امکان جلو بردن روابط دیپلماتیک در شکل متعارف وجود ندارد، چراکه پاسخگوی مطالبات دو کشور نیست و این در هم تنیدگی، پیچیدگی و نو شوندگی اتفاقات و تحولات است که سبب می‌شود که تهران و کابل برای آن سازوکار قوی و مهندسی شده‌ای را طراحی کنند.

پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان هم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت که افغانستان پیش از این با کشور‌های مختلف سند همکاری استراتژیک امضا کرده است؛ مهم‌ترین آن سندی بود که با آمریکایی‌ها امضا کردند که البته به دلیل اینکه یک طرفه بود، عملا به جایی نرسید و افغانستانی‌ها چیزی در قِبَل آن به دست نیاورند، اما آن چیزی که در ارتباط با ایران اهمیت دارد، این است که باید بر روی چند موضوع همکاری‌هایشان را گسترش دهند، یکی از آن‌ها بحث امنیت است، چراکه افغانستان اکنون موقعیت خاصی دارد و یک نوع جنگ نیابتی در آن جریان دارد که در این جنگ به نوعی بخشی از آن به نیرو‌های داخلی افغانستان و بخشی دیگر به کشور‌های منطقه و صاحب نفوذ در افغانستان برمی گردد.

ملازهی در ادامه گفت که با توجه به مرز طولانی که ایران و افغانستان دارند، یک بحث مهم در سند همکاری تهران و کابل  باید توافقاتی روی کنترل مرز‌ها باشد که بتوان از آن امنیتی را برای دو کشور تامین کرد، بحث دیگر مسائل اقتصادی است که باید راهبردی دیگر برایش تعریف کرد. بهتر است در سند جامع همکاری تهران و کابل، آن توافقی که بین ایران، هند و افغانستان شده است که صادرات و واردات کابل از طریق چابهار تسهیل شود، چراکه توسعه همکاری‌های تجاری، اقتصادی و ترانزیتی از طریق ایران با شرایط بهتری انجام می‌شود، همچنین بسیاری از کالا‌هایی که در ایران تولید می‌شوند در بازار افغانستان مشتری دارند و این کشور در زمینه کشاورزی هم امکانات خوبی دارند که می‌توانند در متقابل با ما همکاری کنند.

این کارشناس مسائل افغانستان همچنین گفت که ایران و افغانستان نزدیک‌ترین کشور‌ها به لحاظ فرهنگی با هم هستند، چراکه زبان و تاریخ مشترک دارند و اگر در این سند راهبردی همه جزئیات را در نظر بگیرند زمینه برای فعالیت‌های فرهنگی برای دو کشور و همکاری هایشان آماده‌تر خواهد شد.

پیشینه سند همکاری تهران و کابل

بر اساس توافق انجام شده در جریان سفر وزیر امور خارجه کشورمان به کابل در اردیبهشت ماه سال ۹۶، اولین دور مذاکرات تهیه سند جامع همکاری‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان در ۲۸ خرداد ماه با حضور یک هیئت سی و پنج نفره شامل معاونین وزرا و مدیران کل وزارتخانه‌ها و بخش‌های مختلف دولت افغانستان در تهران در قالب پنج کمیته مذاکراتی شروع شد.

دستور کار این کمیته‌ها بررسی راه‌های گسترش و ارتقاء همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های مختلف امنیتی- دفاعی، اقتصادی و ترانزیت، آب، اتباع و فرهنگی و آموزشی به منظور تهیه موفقتنامه جامع همکاری‌هایی راهبردی دو کشور بود.در مراسم افتتاحیه این مذاکرات ابراهیم رحیم پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه کشورمان، روابط دوکشور را بسیار صمیمانه و نزدیک خواند و ابراز امیدواری کرد طرفین در این مذاکرات بتوانند سناریو‌های برد- برد مناسبی را برای تضمین منافع پایدار دو کشور مورد توافق قرار دهند.

یما کرزی معاون شورای امنیت ملی افغانستان نیز در این مراسم گفت که ایران و افغانستان با تهدید مشترک تروریسم، قاچاق مواد مخدر، جرایم سازمان یافته و استفاده ابزاری از گروه‌های تروریستی مواجه هستند و باید تلاش کنیم تا با عبور از مسایل کوچک، به سطح بالایی از همکاری‌های راهبردی نایل شویم.

اهمیت روابط ایران و افغانستان در چیست؟

ظهره وند سفیر اسبق ایران در افغانستان گفت که ایران و افغانستان نهصد و ۲۰ کیلومتر مرز مشترک با یکدیگر دارند و ریزش تحولات و پیامد‌های داخل کابل به داخل تهران برای ما هزینه‌های مختلفی را دارد، به عنوان مثال زمانی مواد مخدر در حدود ۶۰۰ تن بود که از این مقدار ۳ تن به صورت دشوار وارد ایران می‌شد که بخشی از آن هم کشف می‌شد، اما اکنون این رقم به بالغ بر ۹ هزار تن رسیده است، بنابراین پیامد‌های این حجم از مواد مخدر، شبکه‌هایی که این کار قاچاق به وجود می‌آورد و تاثیرات امنیتی که برای ما در مرز و داخل ایران به وجود می‌آورد، همگی ریشه در ناهنجاری‌ها داخل افغانستان دارد و برای حل و فصل این موضوع یک روابط پایدار و همکاری مشترک بین دو کشور لازم است که رویکرد مشترکی هم داشته باشند.

ملازهی کارشناس مسائل افغانستان هم با اشاره به روابط سیاسی بین دو کشور ایران و افغانستان، گفت که تهران و کابل دو همسایه هستند که تحولات درونی هر دو کشور از اهمیت زیادی برخوردار است، بنابراین توسعه همکاری‌های سیاسی در سطح منطقه و در مناسبات دوجانبه از اهمیت بسیار بالایی برخودار است که اکنون در پنجمین دور از مذاکرات درباره سند جامع همکاری، وارد چارچوب‌های خود شد و آن سند راهبردی که قرار است امضا شود جزئیات و راهکاری‌های روابط سیاسی را هم تعیین می‌کند.

او همچنین گفت که ایران و افغانستان دو کشور مسلمان هستند و به لحاظ فرهنگی زبان فارسی، در آن مشترک است، در حقیقت زبان مسئله بسیار مهمی در زمینه‌هایی مانند آموزش است و پیش از این طرح‌هایی هم در این زمینه وجود داشت، به عنوان مثال قرار بود تلویزیون مشترکی بین ایران، افغانستان و تاجیکستان به عنوان کشور‌های فارسی زبان تعریف و تاسیس شود که البته به جایی نرسید.

تاخیر ۳ ساله در نهایی شدن سند همکاری تهران و کابل

ظهره وند سفیر اسبق ایران در افغانستان، با اشاره به زمان عملیانی شدن سند تهران وکابل، گفت که این سند زمان طولانی را تاکنون طی کرده تا عملیاتی شود، حتی قبل از سال ۹۶ هم این اندیشه و گفت‌وگو وجود داشت، لذا سال‌ها طول کشید که به امضای این سند رسیدیم، اما سال‌ها طول می‌کشد که این سند عملیاتی شود و سازوکاری برای آن طراحی شود.

سفیر اسبق ایران در افغانستان با اشاره به پنجمین دور مذاکرات عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه با افغانستان که اکنون هم جریان دارد، گفت که این نشست‌ها برای رسیدن به آن سازوکاری است که سند همکاری‌ای را که دو طرف امضا کرده‌ند و به آن اذعان دارند را وارد عرصه عملیاتی کنند. در همین راستا باید دید که طرف افغانستانی با توجه به ناامنی‌ها و گرفتاری‌هایی که دولت افغانستان با آن مواجه است، چقدر اراده دارد.

ملازهی کارشناس مسائل افغانستان هم با اشاره به پیشینه سند همکاری تهران و کابل، معتقد است که  افغانستان اکنون  به نوعی تحت نفوذ آمریکاست و واشنگتن هم مایل نیست که تهران و کابل سند راهبردی امضا کنند، چراکه ایالات متحده این موضوع را به ضرر خود ارزیابی می‌کند، به غیر از آمریکا کشور‌های منطقه هم یک نوع رقابت‌هایی با ایران دارند، به عنوان مثال ایران با عربستان سعودی، ایران با پاکستان پشت پرده و ایران و ترکیه هم نوعی رقابت دارند، با این اوصاف بخشی از علت و ریشه طولانی شدن مذاکرات تهران و کابل به اعمال فشار آمریکا در پشت پرده و بخشی دیگر هم به رقابت منطقه‌ای که بین ایران و عربستان و دیگر کشور‌ها وجود دارد، برمی‌گردد.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/