به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، ‌ شیخ محمد رفعت از جمله قاریانی است که می‌توان او را به عنوان بنیانگذار علم نوین قرائت در کشور مصر معرفی کرد و آثار او با وجود گذشت حدود ۷۰ سال از رحلتش هنوز در محافل مختلف جهان اسلام پخش و اساتید قرآن از این آثار برای آموزش به جوانان استفاده می‌کنند.

شیخ محمد رفعت همچنین از جمله قاریانی است که صدای گرم و هزینش تأثیر شگرف بر قلوب نه تنها مسلمانان بلکه پیروان دیگر ادیان توحیدی می‌گذاشت و افراد بسیاری با شنیدن صدای او به اسلام گرویدند.

از دست دادن بینایی در دوسالگی

این قاری شهیر سال ۱۸۸۲ میلادی در یکی از روستا‌های اطراف قاهره به نام روستای بشتک چشم به جهان گشود و پدرش او را محمد نام گذاشت. محمد تنها دو سال داشت که بر اثر ابتلا به بیماری التهاب و عفونت بینایی خود را از دست داد و زندگی وی از همان ابتدای راهش تغییر کرد.

محمد از کودکی به قرائت قرآن علاقه داشت این اتفاقی بود که در خانواده‌اش رخ می‌داد و محمد هم راه خانواده و خصوصاً پدر را در آموختن قرآن پیش گرفت. البته این راه برای محمد بسیار سخت‌تر از بقیه بود، زیرا نداشتن بینایی کار را برایش سخت می‌کرد و باید قرآن را دیگران می‌خواندند و او می‌آموخت.

کسب گواهی حفظ در ۱۵ سالگی و رفتن به الازهر

محمد ۱۰ سال داشت که پدر او را برای آموختن قرآن نزد استادی در مکتب خانه فرستاد و استادش با صبوری تمام فنون تجوید و قرائات سبعه را به او آموخت و همچنین در کنار آموختن این فنون حفظ قرآن را هم در دستور کار قرار داد تا اینکه در ۱۵ سالگی موفق به حفظ کل قرآن شد و گواهی این امر را هم از یکی از اساتید صاحب اجازه قرائت دریافت کرد.

دیری نپایید که محمد رفعت به قاری خوش‌خوانی تبدیل شد و در ادامه به الازهر رفت و پس از گذراندن دوره‌های مختلف و موفقیت در آزمون‌ها به عنوان یکی از شیوخ الازهر مطرح و گواهی آن را هم دریافت کرد.

اما درگذشت پدر اتفاق تلخی بود که در این ایام سبب شد محمد بزرگترین حامی‌اش را از دست بدهد و خودش سرپرست خانواده شود، البته او دیگر جوانی مطرح بود که به عنوان یکی از قاریان مطرح شناخته می‌شد. تلاوت‌هایش در مساجد مختلف مصر خصوصاً روستای بشتک یعنی زادگاهش سبب شد خیلی زود در مساجد معروف قاهره از این شیخ جوان برای تلاوت دعوت کنند.

پایه‌گذار تلاوت نوین قرآن در جهان اسلام

شاید از این رو می‌توان شیخ رفعت را به عنوان یکی از پایه‌گذاران تلاوت نوین در کشور مصر معرفی کرد که او ضمن حفظ و آموختن قرائات سبعه و گذراندن دوره‌های مختلف در الازهر به فراگیری مقامات موسیقایی هم مشغول شد و در مجموع یادگیری علوم و فنون مختلف قرائت سبب شد تا تلاوت‌هایش به عنوان استاندارد‌ترین و زیباترین تلاوت‌های تاریخ جهان اسلام مطرح شود و شاید پیش از شیخ رفعت سابقه چندانی در این زمینه وجود نداشت. همچنین این اتفاقات سبب شد که وی در زمینه تواشیح و ابتهال هم ورود کند و آثار مختلفی را در این زمینه خلق کرد.

از جمله موضوعاتی که امروزه باعث تأسف است این است که شیخ محمد رفعت در دوره‌ای زندگی می‌کرد که امکانات ضبط تلاوت وجود نداشت و یا بسیار ضعیف بود حتی مقطعی از زندگی وی هیچ اثری از او ثبت نشده و آثاری که از شیخ به جا مانده تقریباً برای دو دهه پایانی زندگی شیخ رفعت است.

حضور در رادیو قاهره حدود ۹۰ سال قبل

سال ۱۹۳۴ اولین رادیوی سیمی در قاهره راه‌اندازی شد و آن زمان مسئولان رادیو از شیخ رفعت و برخی قاریان دیگر دعوت کردند تا در این رادیو تلاوت کنند، البته آن زمان کار رادیو به این صورت بود که صدا را فقط به صورت زنده پخش می‌کرد و امکان ضبط صدا وجود نداشت با این حال شیخ رفعت پس از کسب اجازه از علمای آن زمان مصر مبنی بر مشروعیت حضور در رادیو به تلاوت در رادیو قاهره پرداخت و می‌توان از وی به عنوان اولین قاریانی که در رادیو تلاوت کرده‌اند نام برد.

شیخ رفعت در یکی از مساجد قاهره

وقتی خلبان انگلیسی با شنیدن صدای شیخ رفعت مسلمان شد

از جمله اتفاقاتی که در دوران زندگی شیخ رفعت رخ داد این بود که این دوره همزمان با جنگ جهانی دوم بود و انگلستان به عنوان یکی از طرف‌های جنگ برای این که بتواند مسلمانان اروپا را با خود همراه کند گاهی تلاوت قرآن از رادیو لندن پخش می‌کرد، که از جمله این تلاوت‌ها آثار شیخ رفعت بود.

در همین زمان یک خلبان انگلیسی با شنیدن صدای آسمانی شیخ رفعت بسیار تحت تأثیر قرار گرفت و از دوستانش درباره این آوای زیبا سؤال کرد که به او گفتند: این نوای قرآن کتاب آسمانی مسلمانان است. این خلبان قرآنی تهیه کرد و پس از مطالعه آن بیشتر علاقه‌مند شد و در ادامه برای دیدن شیخ رفعت راهی مصر شد و نهایتاً به اسلام گروید.

این قاری شهیر در ادامه با رادیو دچار اختلاف شد و همین امر سبب جدایی او از رادیو قاهره گردید، البته تا آن زمان هم آثار بسیار کمی از شیخ رفعت توسط مسئولان رادیو ضبط شده بود، زیرا هزینه ضبط صدا بر روی صفحات گرامافون بسیار بالا بود، اما پس از جدایی از رادیو یکی از ثروتمندان مصر به نام زکریا مهران تصمیم به ضبط تلاوت‌های شیخ رفعت گرفت.

بیشتر بخوانید

• ماجرای قاری مشهور قرآنی که صدایش رادیو را در مصر گران کرد! + صوت

وی در این زمینه سرمایه‌گذاری زیادی کرد و تلاوت‌های بسیاری از این استاد قرآن کریم را بر روی صفحات گرامافون ضبط کرد، البته بخش زیادی از این گنجینه عظیم توسط زکریا مهران مخفی شده بود، زیرا او می‌ترسید بر اثر جنگ جهانی این گنجینه آسیب ببیند، اما مرگ ناگهانی زکریا مهران اتفاقی بود که سبب شد بخش زیادی از این گنجینه هیچگاه پیدا نشود، اما به هر حال بیشتر تلاوت‌هایی که امروز از شیخ رفعت بر جا مانده است به دلیل تلاش‌های زکریا مهران است.

نگهداری آثار شیخ رفعت در موزه رادیو لندن

البته در این زمینه همان طور که اشاره کردیم رادیو لندن هم تلاوت‌های زیادی از این استاد قرآن کریم ضبط کرد و بخشی از این تلاوت‌ها هنوز در گنجینه رادیو لندن وجود دارد و در موزه این شبکه رادیویی نگهداری می‌شود. البته رادیو قاهره هم پس از درگذشت شیخ رفعت به جمع‌آوری آثار او پرداخت و با اصلاح این آثار سعی بر ثبت و ضبط آن‌ها کرد.

تلاوت شیخ برسر مزارش چند سال قبل از رحلت

این قاری قرآن کریم وصیت کرده بود که در در جوار مسجد سیده زینب (س) از نوادگان امام حسن (ع) دفن شود و مسئولان آن زمان مصر با این درخواست وی موافقت و قبری هم برای او خریداری کردند. شیخ چند سال پیش از وفاتش هر هفته به کنار قبرش می‌رفت و آنجا برای خودش قرآن تلاوت می‌کرد.

گرفتگی نفس بیماری و مشکلی بود که شیخ رفعت در سال‌های پایانی عمرش دچار آن شد و این اتفاق سبب شد که هنگام تلاوت با مشکل بربخورد تا جایی که یکبار هنگام تلاوت در رادیو دچار حبس نفس شد و این بیماری تا آخر عمر همراه شیخ باقی ماند.

گرفتگی نفس شیخ هنگام آخرین تلاوت عمرش و گریه مردم

اما موضوع حفظ نفس در هنگام تلاوت در یکی از مساجد مصر اتفاق تلخی بود که سبب گریه حضار شد، زیرا او تلاش می‌کرد تلاوتش را ادامه دهد، اما نتوانست تلاوت را تمام کند و از جایگاه با ناراحتی پایین آمد و همه مردم با دیدن این صحنه گریستند.

پس از آن شیخ دیگر قادر به تلاوت نبود و برای مداوای خود بیشتر دارایی اش را صرف کرد حتی روزنامه‌ها و رادیو مصر هم برای جمع آوری کمک جهت مداوای شیخ رفعت فراخوان دادند و کمک‌های زیادی جمع شد، اما شیخ این کمک‌ها را نپذیرفت.

محمد رفعت قاری نامدار جهان اسلام سال ۱۹۵۰ میلادی در سن ۶۸ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و امروز با وجود گذشت ۷۰ سال از درگذشت این قاری نامدار هنوز هم از وی به عنوان یکی از ستارگان آسمان تلاوت جهان اسلام نام برده می‌شود.

منبع: فارس

انتهای پیام/