چالش‌های پیش رو در مسیر رفع وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه دولتی/ چگونه می‌توان این وابستگی را کاهش داد؟
ضرورت کاهش وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه دولتی با افزایش درآمد‌های جدید و پایدار اهمیت زیادی دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، طی چند سال اخیر فضای اقتصادی کشور حال خوبی ندارد و همین عامل باعث شده تا بودجه سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف کشور به شدت تحت تاثیر قرار بگیرند و این موضوع در کنار افزایش تورم سبب شده تا میزان بودجه دولت در سال ۹۹ به هیچ عنوان جواب گوی گرانی‌های موجود نباشد.
میزان وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه دولتی یکی از مباحث پر حرف و حدیث آموزش عالی در سال‌های اخیر بوده که دیدگاه‌های متفاوتی هم در این خصوص مطرح شده است.
دانشگاه‌های کشور وظیفه آموزش و پرورش نیرو‌های جوان کارآموخته را برای تزریق به بازار کار متناسب با نیاز جامعه بر عهده دارند که در سال‌های اخیر کسر بودجه روند کار آن‌ها را با مشکل رو به رو کرده است و شاهد آن بوده ایم که آموزش عالی از سهم کمتری برخوردار بوده، بنابراین همان اندک بودجه‌ای که دولت در ابتدای سال در اختیار آموزش عالی قرار می‌دهد هم کامل واریز نمی‌شود.
وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه دولتی کشور باعث شده تا موسسات آموزش عالی برای تامین منابع مالی خود نصب گریبانگیر مشکلات زیادی هستند در واقع تا زمانی که دانشگاه‌ها به بودجه‌های دولتی وابسته باشند تحرکی در دانشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد و نیازی به آن دیده نخواهد شد بنابراین همین عامل باعث آسیب دیدگی فضای علمی کشور می‌شود.
هم اکنون باید به این موضوع توجه شود که تاکنون دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه‌های دولتی کشور به منظور جبران خلاء منابع مالی و اقتصادی خود چه برنامه‌هایی را ترتیب داده اند و برای افزایش درآمدشان و پرداخت بدهی‌هایی که در سال‌های اخیر با آن مواجه شده اند چه راهکار‌هایی را در نظر دارند.
راهکار‌های وزارت علوم برای درآمدزایی دانشگاه‌ها
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با ارائه پیشنهاد‌های ویژه به دانشگاه‌ها چند راه حل ساده را بر مبنای درآمدزایی که شامل مواردی از قبیل «توسعه و تحکیم ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت و کشاورزی با محوریت دفاتر ارتباط با صنعت»، «افزایش کارایی مراکز رشد و راه‌اندازی استارتاپ‌های علمی – کاربردی»، «ارائه استاندارد‌ها و شاخص‌های مناسب برای ارزیابی رشته‌های تحصیلی، گروه‌های آموزشی و اعضای هیات علمی»، «استفاده حداکثری از فناوری اطلاعات و تلاش برای تحقق اهداف دولت الکترونیک»، «ساماندهی و تقویت انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی به‌منظور ایفای نقش مرجعیت علمی موردنیاز بخش صنعت، خدمات و کشاورزی»، «گسترش و ساماندهی ظرفیت خیرین برای استفاده مناسب‌تر در زمینه‌های مختلف»، «استقرار نظام بودجه‌ریزی مبتنی‌بر عملکرد» و «ایجاد منابع پایدار جدید دولتی و غیردولتی برای آموزش عالی» می‌شود در اختیار آن‌ها قرار داده و تاکنون به عنوان قانون در بودجه دانشگاه‌ها ذکر نشده است.
افزایش درآمد‌های علمی در گرو ارتباط صنعت با دانشگاه‌ها
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هشت راهبرد «توسعه و تحکیم ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت و کشاورزی با محوریت دفاتر ارتباط با صنعت»، «افزایش کارایی مراکز رشد و راه‌اندازی استارتاپ‌های علمی – کاربردی»، «ارائه استاندارد‌ها و شاخص‌های مناسب برای ارزیابی رشته‌های تحصیلی، گروه‌های آموزشی و اعضای هیات علمی»، «استفاده حداکثری از فناوری اطلاعات و تلاش برای تحقق اهداف دولت الکترونیک»، «ساماندهی و تقویت انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی به‌منظور ایفای نقش مرجعیت علمی موردنیاز بخش صنعت، خدمات و کشاورزی»، «گسترش و ساماندهی ظرفیت خیرین برای استفاده مناسب‌تر در زمینه‌های مختلف»، «استقرار نظام بودجه‌ریزی مبتنی‌بر عملکرد» و «ایجاد منابع پایدار جدید دولتی و غیردولتی برای آموزش عالی» را برای تنوع‌بخشی منابع درآمدی به دانشگاه‌ها پیشنهاد داده است.
تامین ۲۰ تا ۲۵ درصد بودجه دانشگاه‌ها از محل درآمد‌های اختصاصی
محمدتقی نظرپور، معاون مالی و اداری وزارت علوم درباره تامین بودجه دانشگاه‌ها گفت: ۲۵ درصد از بودجه دانشگاه‌ها در سال گذشته از درآمد‌های اختصاصی آن‌ها تامین شده است.
او افزود: بحث اصلی ما در موضوع درآمدزایی دانشگاه، تنوع‌بخشی به منابع درآمدی است که از سال گذشته آغاز شده است. امسال هم آئین نامه‌ای به همه دانشگاه‌ها داده شده و در آن توضیح دادیم که چگونه می‌توانند از طریق تنوع‌بخشی به منابع درآمدی بخشی از مشکلات خود را حل کنند و امکانات دانشگاه نهایت استفاده برای این درآمدزایی را داشته باشند.
نظرپور تصریح کرد: در کنار این موضوع، بحث قرارداد‌ها هم مطرح است چرا که دانشگاه‌ها قرارداد‌های مختلفی با شرکت‌ها و دستگاه‌های اجرایی دارند و طبیعی است با کاهش درآمد کل کشور درآمد این بخش هم کاهش پیدا می‌کند، به همین نسبت دانشگاه‌ها نمی‌توانند آن درآمد‌هایی را که براساس قرارداد‌های پژوهشی با دستگاه‌های اجرایی را داشته اند به نتیجه برسانند. درنتیجه درآمد دانشگاه‌ها از محل درآمد اختصاصی خودشان هم کاهش پیدا می‌کند.
او با بیان اینکه شرایط کشور خاص است و همه ما باید این شرایط ویژه را درک کنیم، تاکید کرد: حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بودجه دانشگاه‌ها، از محل درآمد‌های اختصاصی تامین می‌شود که این عدد کمی است. انتظار ما از دانشگاه‌های توانمند این است که درآمد خودشان را افزایش دهند، بخشی از این درآمد‌های اختصاصی صرف تجهیزات و امکانات و زیرساخت‌های خود دانشگاه می‌شود و این‌گونه نیست که بگوییم همه درآمد‌ها به خود دانشگاه برمی‌گردد.
رفع مشکلات دانشگاهی با اعتماد جامعه و صنعت به این نهاد
ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی، درباره وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه دولتی اظهار کرد: دانشگاه‌ها سازمانی مستقل و پیشرو هستند.
او افزود: شرایط و ویژگی‌های دانشگاه‌ها با دولت متناسب نیست و زمانی که دانشگاه‌ها وابسته به دولت باشند باید انتظار نظارت دولت روی دانشگاه‌ها را داشته باشیم.
صالحی عمران تصریح کرد: استقبال همه جانبه تا حدودی می‌تواند عملکرد بهتری را برای نهاد پیشرو جامعه ایجاد کند و دانشگاه‌های کشور هم می‌توانند به عنوان یک نهاد در امورات اقتصادی موثر واقع شوند و خلاقیت و نوآوری و تولید علم و نقد‌های ارتباط با صنعت و دانشگاه‌ها را به علت تربیت نیرو‌های انسانی به نمایش بگذارند.
او ادامه داد: برای انجام هر فعالیتی در جامعه از قبیل تولید شرکت‌های دانش بنیان به تولید علم نیاز است تا در مراکز رشد تبدیل به فناوری و سپس تجاری سازی شوند.
رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور با بیان اینکه دولت باید برای دانشگاه‌ها هزینه کند، تاکید کرد: دانشگاه‌ها هم می‌توانند برای خود منبع درآمدی داشته باشند و در حال حاضر با وجود برخی از شرکت‌های دانش بنیان و مراکز رشد لازم است تا روسای دانشگاهی و صنعت به این مراکز اعتماد کرده و از آن‌ها استفاده کنند.
صالحی عمران تاکید کرد: جامعه با اعتماد به دانشگاه‌ها باید طرح‌های تحقیقاتی خود را ارائه دهند و ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت و جامعه که با عنوان دانشگاه‌های نسل چهارم از آن یاد می‌شود باید برقرار شود تا مشکلات مالی دانشگاه‌ها با وجود این اعتماد‌ها بر طرف شود.
بهره وری از قرارداد‌های ارتباط با صنعت؛ مهم‌ترین عامل جهت افزایش درآمدزایی دانشگاه‌ها
همچنین بیشتر روسای دانشگاهی معتقدند که استفاده از فناوری و قرارداد‌های ارتباط با صنعت مهم‌ترین عامل جهت افزایش درآمدزایی دانشگاه‌ها و حل مسائل و مشکلات کشور است، چرا که فارغ التحصیلان دانشگاهی می‌توانند متناسب با تخصص خود در جامعه فعالیت داشته باشند و علاوه بر رفع مشکلات موجود در جامعه و توسعه اقتصادی به درآمدزایی دانشگاه‌ها هم کمک کنند.
بیشتر بخوانید
مطابق بررسی‌های موجود در صورتی که دانشگاه‌ها قصد افزایش بودجه خود را داشته باشند، می‌توانند از طریق راهکار‌های وزارت علوم متناسب با ظرفیت و توان خود جهت بهره برداری از منابع مالی اقدام کنند تا بتوانند به اینصورت تا حدودی از مشکلات اقتصادی نجات پیدا کرده و استقلال مالی شان را افزایش دهند.
گزارش از نادیا عابد
انتهای پیام/
