به گزارش خبرنگار حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، همه ما به خاطر داریم زمانی را که به صدای بوقی ممتد که فراز و فرود مخل اعصابی هم داشت گوش می‌سپردیم و انتظار می‌کشیدیم که بتوانیم رایانه خود را به شبکه اینترنت متصل کنیم؛ شبکه‌ای که فقط قرار بود ۱۲ کیلوبایت بر ثانیه نیاز اینترنتی ما را تامین کند!

پیشرفت تکنولوژی و فناوری به جایی رسید که حالا کمتر از دو دهه پس از روز‌هایی که با اینترنت دیال آپ گذشتند، حالا اینترنتی پا به عرصه میدان گذاشته است که سرعت آن می‌تواند در مقاطعی به ۱۵۰ مگابایت بر ثانیه هم برسد، اما چون و چرا‌هایی نیز در این زمینه مطرح می‌شود که نیاز به تحلیل و بررسی دقیق دارد.

ایلان ماسک؛ دومین مرد ثروتمند جهان که اصالتا اهل آفریقای جنوبی است و حالا در لس آنجلس زندگی می‌کند شرکت اسپیس ایکس را راه اندازی کرده است. پیش از آن نیز مدیریت شرکت تسلا موتورز را بر عهده داشت که هردو جزو شرکت‌های پردرآمد در دنیا هستند. او به عنوان بزرگترین کارآفرین دنیا نیز شناخته می‌شود. ماسک در شرکت اسپیس ایکس بر روی پرتاب ماهواره‌ها به فضا و یافتن راهی برای زندگی انسان بر روی مریخ تمرکز کرده است. وی در جدیدترین فناوری که راه اندازی کرده است قدمی به سمت ارسال انسان‌ها به مریخ برای زندگی برداشته است به این صورت که اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را فعال کرده و قصد دارد درآمد‌های آن را صرف زندگی انسان بر روی مریخ کند؛ درآمد‌هایی که بیشتر از حد تصور کلان به نظر می‌رسند!

اینترنت استارلینک به گونه‌ای کار می‌کند که ماهواره‌های ارائه دهنده آن در فاصله کمی از اتمسفر زمین به فضا فرستاده می‌شوند و مناطق اطراف خود در سطح زمین را به اینترنت ماهواره‌ای مجهز می‌کنند. این اینترنت تاکنون در آمریکا و برخی دیگر از کشور‌های اطرافش راه اندازی شده و به بهره برداری رسیده است. چندی پیش اخبار منتشر شده حاکی از آن بودند که نیم میلیون نفر استارلینک را پیش خرید کرده اند و این موضوع خبر از درآمد عظیمی که ماسک می‌تواند از این فناوری داشته باشد، می‌دهد.

آخرین تست سرعت انجام شده بر روی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در آمریکا متوسط سرعت دانلود محتوا را از ۴۰.۳۶ تا ۹۳.۰۹ مگابایت بر ثانیه و تاخیر شبکه در استارلینک را نیز از ۳۱ میلی ثانیه در کیتیتاس واشینگتن تا ۸۸ میلی ثانیه در اتسگوی میشیگان مشخص کرده است که این رقم ۴۸۶ برابر پهن باند قدیمی در مناطق مذکور است.

استارلینک یک سرویس ارائه دهنده اینترنت ثابت است و با اینترنت همراه که به تازگی نسل پنجم آن در کشور راه اندازی شده است هیچ ارتباط و همپوشانی ندارد. تا کنون بیش از هزار ستاره دست ساز توسط اسپیس ایکس به صورت فلکی استارلینک ارسال شده و در پروژه‌های مختلف، این شرکت به ارسال ماهواره‌های جدید می‌پردازد.

استارلینک پر زرق و برقی که جیب پولدار‌ها را پرپول‌تر می‌کند و عوایدش برای از ما بهتران است

خرید گیرنده‌های استارلینک در وهله اول پای هر مشترک نزدیک به ۵۰۰ دلار آب می‌خورد و پس از آن نیز برای بسته‌های ماهانه باید ۹۹ دلار هزینه کرد؛ این یعنی اقشار کمتر برخوردار در جوامع سرعت بالای اینترنت را باید در خواب ببینند و جیب ثروتمندان جهان قرار است پرپول‌تر از قبل شود.

البته این فناوری هم مانند دیگر نوآوری‌هایی که در دنیای تکنولوژی انجام می‌شود صرفا مزیت نیست. اگر خواندن آمار و ارقامی که از سرعت و تاخیر این اینترنت منتشر شده ما را هیجان زده نکند در خواهیم یافت که این اینترنت می‌تواند معایبی هم با خود به همراه داشته باشد. ابهاماتی در پی استفاده و راه اندازی استارلینک به وجود می‌آید که شاید کمتر کسی به آن توجه کند؛ تکلیف امنیت داده‌ها با استفاده از اینترنت چه می‌شود؟ ماسک صرفا به دنبال ایجاد عدالت ارتباطی است و می‌خواهد محدودیت‌های جغرافیایی در مناطق محروم روستایی را در نوردد یا اهداف انحصارطلبانه در پس این فناوری نهفته است؟

اسپیس ایکس اعلام کرده است که قصد ندارد برای ارائه اینترنت در کشور‌ها اجباری قائل شود و سعی دارد ضمن مذاکره با کشور‌های مختلف، با تبعیت از قوانینشان به ارائه خدمات در آن مناطق بپردازد. ورود این فناوری به ایران می‌تواند فرصت باشد یا تهدید و آیا اصلا طرف خارجی حاضر به توافق با ایران برای ارائه خدمات ارتباطی خود می‌شود یا نه؟

همه این ابهامات و مسئله‌ها باعث شد که در این راستا به سراغ علی کیائی فر کارشناس و مشاور فناوری اطلاعات و امنیت رفته و با او به گفت‌وگو بپردازیم.

کاربرد‌های اینترنت ماهواره‌ای و مزایای آن نسبت به سرویس‌های اینترنتی قبلی

استارلینک در چه زمینه‌هایی می‌تواند به خوبی پاسخگوی نیاز شبکه باشد؟

استارلینک یک بستر ارتباط اینترنتی ماهواره‌ای با پوشش وسیع را در اختیار می‌گذارد؛ بنابراین در هرنقطه‌ای از زمین که امکان دسترسی به اینترنت با روش‌های رایج فراهم نباشد استارلینک می‌تواند گزینه مطلوبی باشد. مواردی مثل کشتی ها، هواپیما‌ها و حتی قطار‌ها و ماشین‌های در حال حرکت، مثال‌هایی از کاربرد‌های استارلینک می‌باشند.

از آنجایی که در استارلینک، ارتباط کاربر با اینترنت بدون وابستگی به هرگونه واسطی انجام می‌شود و عملا ISP این وسط وجود ندارد احتمالا این عامل هم باعث خواهد شد که استارلینک با استقبال بیشتری از سوی مردم روبه‌رو شود.

اینترنت ماهواره ای دو دهه پیش ظهور یافت

استارلینک چقدر می‌تواند به پیشرفت تکنولوژی کمک کند؟ آیا مصادیقی را در این زمینه می‌توان مثال زد؟

اینترنت ماهواره‌ای چیز جدیدی نیست. دو دهه قبل زمانی که بستر فیبر نوری در کشور وجود نداشت هم اینترنت کشور توسط ISP‌ها توسط ماهواره تامین می‌شد. پانزده سال قبل تجهیزاتی ارائه شد که با یک گیرنده زمینی کوچک امکان ارتباط با ماهواره اینمارست را به صورت ارسال و دریافت دوطرفه فراهم می‌کرد. این تجهیزات حتی در ایران هم وارد شد و در مواردی مورد استفاده قرار گرفت. اما بدلیل اینکه پهنای باند اینترنت ماهواره‌ای عموما خیلی گران‌تر از اینترنت به روش کابلی بود و از طرفی معمولا تاخیر در ارسال و دریافت بسته‌ها بالاتر از اینترنت زمینی بود استفاده از آن توجیه نداشت و کم کم منسوخ شد. ضمن اینکه استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای برای اینترنت مستلزم اخذ مجوز از سازمان تنظیم مقررات رادیویی است که معمولا این مجوز به راحتی داده نمی‌شود.

اینترنت ماهواره‌ای استارلینک با فناوری‌های پیشین اینترنت ماهواره‌ای چه تفاوتی دارد؟

پروژه استارلینک از ۱۲ هزار ماهواره که در فاصله ۵۰۰ کیلومتری زمین یک پوشش کامل را به دور کره زمین ایجاد می‌کنند، ترکیب شده استو این درحالی است که ماهواره‌های مخابراتی قبلی در فاصله ۳۶ هزار کیلومتری زمین قرار دارند و به دلیل مسافت زیاد باعث تاخیر بیشتر در ارتباط می‌شدند. اما استارلینک این ضعف را برطرف کرده است.

نزدیک بودن ماهواره‌های استارلینک به زمین باعث می‌شود که امواج آن‌ها با تجهیزات کوچک و ارزان قابل دریافت باشد و در عین حال سرعت اینترنت را هم با کیفیت مطلوب ۱۵۰ مگابیت در ثانیه در اختیار کاربر قرار می‌دهد.

آیا این فناوری در ایران هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟

من معتقدم اگرچه دولت و مسئولان کشور، ورود استارلینک به ایران را با چشم یک تهدید نگاه می‌کنند، اما بالاخره وقتی که استارلینک، ایران را تحت پوشش ماهواره‌های خود قرار دهد مردم از آن استفاده خواهند کرد.

چرا به استارلینک به عنوان یک تهدید نگریسته می‌شود؟

دلیل آن مشخص است. استارلینک تبدیل به یک ISP داخلی می‌شود که کاربران زیادی در کشور دارد، اما می‌تواند از قوانین رگولاتوری برای فیلتر کردن سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی تبعیت نکند. این نگرانی نه تنها در مورد ایران بلکه در خیلی از کشور‌ها در مورد استارلینک وجود دارد.

گویا استارلینک اعلام کرده به قوانین محلی کشور‌ها احترام خواهد گذاشت. آیا این موضوع صحت دارد؟

بله. استارلینک اعلام کرده قصد ندارد با دولت‌ها وارد چالش شود و به قوانین آن‌ها احترام خواهد گذاشت. زیرا استارلینک در تلاش است یک شبکه فروش گسترده و به صورت رسمی در همه کشور‌ها راه اندازی کند. اما بعید است استارلینک با مسئولان کشور ما گفت‌وگویی را انجام دهد.

چرا فکر می‌کنید استارلینک با ایران وارد گفت‌وگو نخواهد شد؟

عمدتا به دلایل تحریم. تا زمانی که تحریم‌ها دایر هستند شرکت‌های آمریکایی مجاز به معامله با ایران نیستند بنابراین فروش رسمی این محصول در ایران منتفی است. علاوه بر این استارلینک به صورت رسمی در توافقنامه فروش خدمات خود استفاده از اینترنت را در ایران ممنوع خواهد کرد. مثل سایر نرم افزار‌ها و تجهیزات آمریکایی که تولید کننده آن‌ها در لیسانس خود استفاده از محصول در ایران را ممنوع اعلام کرده اند. اما با این وجود این ممنوعیت‌ها مانع از ورود استارلینک به ایران نمی‌شود بلکه تجهیزات ماهواره‌ای به وفور از کشور‌های دیگر وارد و به کار گرفته خواهد شد.

نتیجه این می‌شود که مردم از اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌کنند بدون اینکه روی این اینترنت امکان اعمال محدودیت و نظارت را داشته باشند.

آیا امکان ارسال پارازیت روی ماهواره‌های استارلینک وجود دارد؟

خیر. تعداد ماهواره‌های استارلینک بسیار زیاد هستند که در فاصله نزدیک به زمین قرار گرفته اند. هر گیرنده می‌تواند همزمان به چندین ماهواره متصل شود. چنانچه ارتباط با یک ماهواره قطع شود به طور هوشمند با یک چرخش کوتاه به ماهواره بعدی متصل می‌شود. از طرف دیگر فاصله ۵۰۰ کیلومتری ماهواره‌ها با زمین باعث می‌شود که امکان ارسال پارازیت روی آن‌ها مشکل‌تر شود. در هرحال به لحاظ فنی فعلا امکان ارسال پارازیت روی این ماهواره‌ها منتفی است. گزینه بعدی شاید این باشد که برخی کشور‌ها بخواهند این ماهواره‌ها را هدف قرار دهند. این گزینه هم بعید است که اتفاق بیفتد. چون هم هدف قراردادن این همه ماهواره کار بسیار سختی است و هم اینکه چالش‌ها و پیامد‌های بین المللی زیادی را ایجاد خواهد کرد.

ردیابی کاربران استارلینک مسلتزم ورود به حریم خصوصی شهروندان است

آیا امکان ردیابی کاربرانی که از اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌کنند وجود دارد؟

قطر هر ماهواره گیرنده ۷۰ سانتیمتر است که به طور عمود به فضا سیگنال ارسال می‌کند. ارسال عمودی سیگنال باعث می‌شود شناسایی آن کار سختی باشد. طبیعتا وقتی در یک محله تعداد زیادی همزمان در حال استفاده از اینترنت ماهواره‌ای باشند شناسایی تک تک آن‌ها کار سختی بوده و مستلزم ورود به حریم خصوصی شهروندان خواهد بود.

با وجود تمام چالش‌ها و فرصت‌هایی که ورود اینترنت استارلینک به ایران در پی خواهد داشت، می‌طلبد تا هرچه زودتر برنامه ریزی منسجم و مدونی برای کنترل صحیح این فناوری از سوی مسئولان در کشور صورت گیرد تا مانند تجربه‌های پیشین، تهدیدات اینترنت ماهواره‌ای گریبان گیر جامعه نشود.

گزارش از عطیه طالب پور

انتهای پیام/