استشمام عطر گل محمدی از بام ایران/ صنایع تبدیلی و تکمیلی حلقه مفقودی در زنجیره تولید گل محمدی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، پیشینه درخشان کشور در طب سنتی، توجه روز افزون مردم به استفاده از گیاهان دارویی و باز شدن پای آن‌ها به خانه‌ها سبب شده است تا کشت این گیاهان با خاصیت که شاید در برهه‌ای از زمان رو به فراموشی رفته بودند، جانی دوباره بگیرد.

تنوع و کمیت گیاهان دارویی در کشور به گونه‌ای است که این گیاهان جادویی مورد نیاز تمام کشور‌های جهان هستند و این اگر به درستی این گیاهان شناخته و بکار برده شوند، می‌توان آن‌ها را گنج‌های زنده نامید، چرا که صادرات گیاهان دارویی، در حال تبدیل شدن به یکی از سودآورترین شاخه‌های اقتصاد کشاورزی است.

براساس پیش‌بینی فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال۲۰۵۰ با رشدی ۱۰۰ برابری به پنج هزار میلیارد دلار می‌رسد بنابراین با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوب کشور در زمینه گیاهان دارویی باید برای افزایش سهم خود از این بازار پر سود تلاش‌ها بیشتر و با برنامه‌تر شوند.

بیشتر بخوانید

• انجام عملیات کیل گیری گل محمدی در بن
• آغاز برداشت گل محمدی از گلستان‌های بروجن
• پیش بینی برداشت ۶۰ تن گل محمدی در فارسان

دشت‌ها و کوهستان‌های چهارمحال و بختیاری نیز به واسطه شرایط خاص اقلیمی، توپوگرافی و اکولوژیکی از این خوان گسترده بی‌بهره نیستند و این استان از تنوع و غنای ویژه‌ای در بحث گیاهان برخوردار است.

ارتفاع بالای استان از سطح دریا و آب و هوای خنک در فصل رویش گیاهان موجب افزایش اسانس گیاهان دارویی و در نتیجه افزایش کیفیت محصول تولیدی از گیاهان دارویی شده است.

استان هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی دارویی، صنعتی و خوراکی دارد، گیاهانی که اگر سرمایه‌ها به سوی آن‌ها سوق داده شود می‌توانند توسعه و بهبود شرایط اقتصادی را برای استان به ارمغان آورند.

گیاهان دارویی محصولات مناسبی برای تغییر الگوی کشت

شیرانی مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه با مطرح شدن سند توسعه کشت گیاهان دارویی از سال ۱۳۹۵ کشت این گیاهان به صورت جدی در استان آغاز شده است، اظهار داشت: مطابق برنامه ششم سالانه باید ۳۰۰ هکتار توسعه گیاهان دارویی در استان داشته باشیم، ولی ما بیش از این مقدار حرکت کرده‌ایم.

او کاهش بارش ها، خشکسالی‌های پی در پی و ضرورت تغییر الگوی کشت را از جمله دلایل حرکت به سمت کشت گیاهان دارویی در استان برشمرد و گفت: گیاهان دارویی در مقایسه با محصولات پُر آب بَر زراعی نیاز آبی کمتر و همچنین درآمد بیشتری دارند.

شیرانی اضافه کرد: کشت گیاهی مانند موسیر حالت دیم دارد و در بحث تغییر الگوی کشت نیز این گیاه جایگزین گندم و جو دیم شده است، در نقاطی هم که کشت آبی انجام می‌شد گیاهانی مانند گل‌محمدی یا زعفران کاشته شده است.

او با اشاره به اینگه گیاهان دارویی گیاهانی مقاوم و با نیاز آبی پایین هستند، بیان کرد: گیاه زعفران از اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور به خواب می‌رود و به طور عملی در طول تابستان که گیاهان نیاز بیشتری به آب دارند این گیاه نیازی به آب ندارد.

چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی در کشور

عطاالله ابراهیمی رئیس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی در کشور به شمار می‌رود.

او افزود: منابع آب کشاورزی در چهارمحال و بختیاری کاهش قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته داشته است و بسیاری از اراضی کشاورزی به علت نبود منابع آب قابل کشت نیستند.

ابراهیمی اضافه کرد: گیاهان دارویی نیاز آبی کمی دارند و محصولی با ارزش افزوده بالا به شمار می‌رود که با توجه به کاهش بارش‌ها و خشکسالی در این استان می‌تواند جایگزین محصولاتی زراعی با نیاز آبی بالا شود.

او ادامه داد: برای حفظ اشتغال پایدار در بخش کشاورزی باید به سمت کشت گیاهان دارویی برویم و از این ظرفیت برای توسعه استان بهره گیری کنیم.

ابراهیمی رویش ۴۰۰ گونه گیاه دارویی در استان چهارمحال و بختیاری را نشان از مستعد بودن منطقه برای توسعه تولید این گونه‌ها عنوان کرد و گفت: هم اکنون بخشی از مزارع کم آب و سطح اراضی شیبدار شهرستان‌های مختلف استان به زیر کشت گیاهان دارویی از جمله زعفران و گل محمدی رفته است.

او با اشاره به افزایش سالانه حداقل ۵۰۰ هکتار از اراضی مستعد استان به کشت گیاهان دارویی در برنامه ششم توسعه کشور، افزود: تغییر الگوی کشت از گیاهان آب بر به کم آب و توسعه کشت گیاهان دارویی در استان چهارمحال و بختیاری از مهمترین اولویت‌های است.

استشمام عطر گل و گلاب نه از کاشان و قمصر که از دشت‌های بام ایران

گل محمدی یکی از گیاهانی است که در کشاورزی برخی مناطق ایران مورد توجه قرار گرفته است.

محصول عمده این گل خوش‌بو و خوش عطر، عموما گلاب، اسانس و گلبرگ خشک است که که از آن‌ها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده می‌شود.

گفتنی است مصرف گلاب بیشتر در ایران و کشور‌های هم‌جوار رایج است و اسانس این محصول به طور گسترده در کشور‌های اروپایی، امریکا و کانادا مصرف می‌شود، همچنین بیشترین کارگاه‌های تولید گلاب دنیا در ایران برپا هستند.

این گونه از رز مقاومت بالایی در مقابل کم‌آبی دارد و مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و خشک و نیمه خشک با تابستان‌های معتدل و خشک و زمستان‌های سرد است.

چهارمحال و بختیاری یکی از این مناطقی است که برخی از مردم استان به کشت گل محمدی توجه می‌کنند، این بار عطر گل و گلاب را نه از کاشان و قمصر که از دشت‌های بام ایران استشمام می‌کنیم.

چند سالی است که به کشت گل محمدی در استان چهارمحال و بختیاری، توجه ویژه‌ای شده است به گونه‌ای که حدود ۶۰۰ هکتار از اراضی استان به کشت این گل خوش‌بو اختصاص دارد.

مقاومت بالای این گل نسبت به کم‌آبی، نیاز کشور‌های مختلف به محصولات این گل، هزینه پایین کشت و همچنین برداشت آسان آن از جمله دلایلی است که می‌توان بخاطر آن، به کشت بیشتر این محصول رو آورد و جهش تولید را رقم زد.

برداشت هزار و ۶۵۰ تن گل محمدی از مزارع چهارمحال و بختیاری

ابراهیم شیرانی مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به آغاز فصل برداشت گل محمدی در استان پیش‌بینی کرد: امسال هزار و ۶۵۰ تن گل محمدی از مزارع استان برداشت شود.

او با اشاره به اینکه برداشت گل محمدی از روز‌های پایانی اردیبهشت‌ماه آغاز شد و تا اواسط خردادماه ادامه دارد، افزود: نزدیک به ۵۷۰ هکتار از اراضی استان به کشت گل محمدی اختصاص داده شده است که از این میزان ۵۵۰ هکتار به بارنشسته و برداشت گل انجام می‌شود.

شیرانی اضافه کرد: کشت گل محمدی از چهار سال گذشته در استان به منظور تغییر الگوی کشت، بهره‌وری بهتر از آب آغاز شد و در برخی مناطق استان که میزان بارندگی کم و مستعد کشت دیم است به صورت دیم کشت می‌شود.

او ادامه داد: بیشترین سطح زیرکشت گل محمدی در شهرکرد، بروجن، فارسان، لردگان و بن است.

شیرانی گفت: از هر هکتار میانگین سه تن برداشت گل محمدی وجود دارد که بیشتر محصول برداشت شده به صورت تَر و کیلویی به استان اصفهان (کاشان) و یزد ارسال می‌شود.

او به فعالیت سه کارگاه کوچک فرآوری گل محمدی و گلاب‌گیری در استان اشاره کرد و افزود: مقدار محدودی از گل محمدی داخل استان فرآوری می‌شود و حجم بالای از گل از استان خارج می‌شود.

شیرانی اضافه کرد: بخشی از گل محمدی برداشت شده نیز به صورت غنچه یا گل خشک ارائه می‌شود.

او ادامه داد: برای کشت گونه‌های موثر گل محمدی در استان مرکز تحقیقات ژنوتیپ‌های جدید و گونه مقاوم به خشکی را شناسایی کرده و کشت بافت در بروجن نیز فعال است.

شیرانی گفت: با توجه به میزان ارتفاع منطقه و شرایط آب و هوایی استان، ماده مؤثره گل محمدی از کیفیت بالایی برخوردار است.

او افزود: کارخانه اسانس‌گیری نیز در بروجن احداث می‌شود تا کشاورزی قراردادی در این زمینه رونق پیدا کند.

گردش مالی ۲۲ هزار میلیارد ریالی صنعت گل محمدی در کشور

حسین زینلی مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح ملی گیاهان دارویی این وزارتخانه، از گردش ۲هزار و۲۰۰ میلیارد تومانی صنعت گل محمدی خبرداد.

او با بیان اینکه سطح زیرکشت گل محمدی در دنیا ۴۵ هزار هکتار است که ۷۰ درصد آن به ایران اختصاص دارد افزود: از ۲۶۵ هزارهکتار سطح زیرکشت گیاهان دارویی در کشور ۳۰هزارهکتار آن به گل محمدی اختصاص دارد.

زینلی با پیش بینی تولید ۶۰ هزارتن گل محمدی در کشور سیاست جهادکشاورزی را کاهش خام فروشی وتغییر درتکنولوژی وتولید بیشتر محصولات وفرآوری کامل این محصول تارسیدن به تولید اسانس، ادکلن، فلیور‌ها و عطر همراه باارزش افزوده به مراتب بالاتر عنوان کرد.

او توسعه مزارع گل محمدی در مناطق کویری و افزایش دامنه گلدهی این گیاه از۱۵ فروردین تا۳۰ تیرماه را از اقدامات وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد.

زینلی ادامه داد: امسال با رویکرد جدید دراین صنعت ۳۰ درصد گل تولیدی به غنچه خشک که از بازار پسندی بالایی در داخل وخارج از کشوربرخورداراست تبدیل خواهد شد.

او صادرات ۳۰۲ تن غنچه خشک گل محمدی ۴ میلیون لیتر گلاب و ۲ و نیم تن اسانس به خارج از کشور را بخشی از ظرفیت تجاری صنعت گل محمدی عنوان کرد.

صنایع تبدیلی و تکمیلی حلقه مفقوده زنجیره تولید گل محمدی

حمایت از گیاهان دارویی و تبدیل این ثروت و ظرفیت عظیم به دارو‌های ساخت داخل، فرآوری و افزایش مدت مصرف، کاهش هزینه‌ها و هدررفت محصولات و ایجاد اشتغال پایدار، در گرو توسعه و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی در این حوزه است.

صنایع تبدیلی از میزان بیکاری‌های دائمی و فصلی در مناطق روستایی کاسته و زمینه مناسب برای توسعه بخش کشاورزی فراهم می‌کند و به افزایش تولیدات، بهره‌وری، ایجاد فرصت‌های شغلی، تامین نیاز‌های اساسی، پیوند با دیگر بخش‌های اقتصادی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر می‌شود.

به همین دلیل صنایع تبدیلی را پیش نیاز راهبرد صنعتی شدن و تامین کننده امنیت غذایی در کشور می‌دانند و این صنایع می‌تواند در تامین مواد غذایی و امنیت غذایی نقش موثر داشته باشد.

بسیاری از محصولات کشاورزی دارای زمان تولید و مصرف محدود هستند و تولید یا برداشت محصولات این بخش اغلب در زمان مشخص و کوتاه صورت می‌گیرد، ولی مصرف آن در زمان طولانی‌تر انجام می‌شود لذا صنایع تبدیلی می‌توانند در این محصولات به گونه‌ای تغییر و تبدیل ایجاد نمایند که امکان مصرف آن‌ها در طول سال میسر باشد.

در میان انواع گیاهان دارویی، گل محمدی به دلیل پایداری در شرایط نامساعد محیطی و توجیه اقتصادی آن باعث شده به‌عنوان گیاهی راهبردی مورد توجه قرار گیرد، اما ضعف در صنایع تبدیلی و ضرورت انتقال محصول به دیگر استان‌ها جهت فرآوری و اسانس گیری موجب کاهش کیفیت گل شده است.

حمایت از سرمایه‌گذاران برای بحث صنایع فرآوری و اسانس‌گیری گل‌محمدی

اعظم شیخ سامانی کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: به‌طور میانگین از هر هکتار حدود ۲.۸ تن گل محمدی برداشت می‌شود، در حال حاضر برنامه چندانی برای افزایش سطح زیر کشت گل‌محمدی در استان نداریم و کشاورزان عموما خود برای کشت این نوع گل اقدام می‌کنند.

او افزود: در گذشته سیاست‌های تشویقی با پرداخت تسهیلات و ارائه قلمه‌های گل‌محمدی به‌صورت یارانه‌ای به کشاورزان برای کشت گل‌محمدی اعمال می‌شد، اما اکنون سطح زیر کشت گل‌محمدی مورد قبول است و باید بحث فرآوری و اسانس‌گیری این نوع گل را در چهارمحال و بختیاری دنبال کنیم.

شیخ سامانی اضافه کرد: متقاضیان سرمایه‌گذاری می‌توانند برای بحث راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با گل‌محمدی و اسانس‌گیری این نوع گل ورود پیدا کنند، قطعا حمایت‌های لازم از این سرمایه‌گذاران با پرداخت تسهیلات و ... انجام خواهد شد.

گل محمدی یکی از ظرفیت بسیاری مهم برای توسعه بخش کشاورزی به شمار می‌رود که این استان ظرفیت تبدیل به یکی از قطب‌های تولید گل محمدی را در کشور دارد.

انتهای پیام/ف