مجید صالحی؛ از بازی در تیپ‌های کمدی تا رسیدن به شخصیت‌های جدی/ وقتی صالحی تمرکز مهران مدیری را به هم زد
مجید صالحی که غالبا در فیلم‌ها و سریال‌ها در تیپ‌های کمدی ایفای نقش می‌کرد، امروز به سمت بازی در نقش‌های جدی رو آورده است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، صابر ساقی در «سیاوش» با آن سر تراشیده و چهره پرخط و خوط و صدای زنگدار که لاتی اش را در حبس پر کرده و برای رقبای اراذلش عربده می‌کشد و سبزواری که در «صحنه‌زنی»، خود واقعی و مخوفش را پشت نفر دوم و نوچه بانمک بودن پنهان می‌کند تا به وقتش زیر پای نفر یک گروه یعنی اسد را خالی کند و به جایش بنشیند، کجا نسبتی با مجید ساده‌دل «سیب خنده» دارد که همچون جری لوئیس، مو‌های صافش را به یک طرف شانه زده و به دوستش بهراد می‌گوید: «دوست داری برات شعر بخونم؟ بیا تا جونس (مونس) هم، یار هم، غمخوار هم باشیم»؟
این فاصله بعید شخصیت‌ها و نقش‌های تازه با تیپ‌ها و نقش‌هایی قدیمی، جز نشان از توانایی و پیشرفت مجید صالحی به لحاظ بازیگری ندارد. اما فارغ از اذعان به این تبحر و تحسین این درخشش، موضوع مهم و قابل اشاره، چرخش مجید صالحی از بازی در نقش‌ها و فیلم و سریال‌های کمدی به نقش‌ها و آثاری جدی است.
این کوچ و تلاش برای تغییر پرسونا و شمایل، البته تنها محدود و منحصر به مجید صالحی نیست و بسیاری از ستاره‌های دیگر عرصه کمدی هم، قدم‌هایی برای زورآزمایی در نقش‌ها و فیلم‌های غیرکمیک و جدی برداشته‌اند. این کوچ یا دست‌کم حضور‌های هر از گاهی در نقش‌های جدی، بیشتر از این‌که صرفا به دلیل تجربه در گونه‌های دیگری از بازیگری باشد، عمدتا به دلیل بی‌اعتنایی سینمای ایران به عرصه کمدی است و به‌ندرت پیش می‌آید یک بازی و نقش کمدی را که اتفاقا بسیار هم برایش زحمت کشیده شده، در محافل نقد و داوری جشنواره‌ای، جدی بگیرند و آن را شایسته جایزه و حتی تحسین بدانند.
این بی‌مهری، غالبا کمدین‌ها را تا حدی دلسرد می‌کند و آن‌ها را به صرافت کوچ به سمت حیطه سینمای جدی و به اصطلاح هنری‌تر و نقش‌های جدی می‌اندازد تا بگویند و اثبات کنند که بازیگر هستند. انگار خود کمدی برای اثبات این امر کفایت نمی‌کند و چیز‌هایی کم دارد. درحالی که کمدین‌های درخشان تاریخ سینما به اهمیت و ارزش و دشواری کمدی واقف بودند و فارغ از برخی تجربه‌ها در گونه‌های دیگر بازیگری، حاضر نبودند آن جایگاه را با هیچ فضای دیگری معاوضه کنند. رضا عطاران، سعید آقاخانی، جواد عزتی و اخیرا مهران غفوریان، از شاخص‌ترین بازیگرانی هستند که با وجود پشتوانه‌ای قابل اعتنا در کمدی و البته حضور کم و بیش در این عرصه، چند سالی است نقش‌های غیرکمیک را هم جدی گرفته‌اند. از قضا موفقیت‌های جشنواره‌ای و برنده‌شدن سیمرغ هم به مذاقشان خوش آمده و باعث شده آن‌ها نقش‌های جدی را در اولویت قرار دهند. حالا به نظر می‌رسد مجید صالحی هم بدش نمی‌آید نقش‌های جدی را در فیلم و سریال‌ها بازی کند و جنبه‌های دیگری از استعدادش را نشان دهد.
تلویزیون / دلبندی ماندگار
در ابتدا: ۲۲ سالش بود که با «سیب خنده» در کنار رضا عطارانِ کارگردان قرار گرفت تا در بافت جُنگی یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های طنز و شاداب برای کودکان و نوجوانان در تلویزیون، بتواند یکی از تیپ‌های ماندگار را خلق کند. تیپی که در ادامه تبدیل به عروسک دست‌دراز مجموعه «مجید دلبندم» شد و صالحی با این اثر صداپیشگی را تجربه کرد. این همکاری برای بار سوم به طور پیاپی با «قطار ابدی» تکرار شد، اما صالحی در دهه۸۰ مسیر دیگری را آغاز کرد که بر مسیر حرفه‌ای او در سینما نیز اثر گذاشت.
مسیر: اولین بار با نقش طنز در یک اثر داستانی در «زیر آسمان شهر» دیده شد و هرچند سال‌های پر کار صالحی در دهه۸۰ گاهی با بازی در دو سریال به‌طور همزمان می‌گذشت، اما او یادش نرفت که نقش جدی را هم در همان اثنا، تست بزند. به همین اعتبار نقشی فرعی، اما نسبتا جدی را در سریال «پلیس جوان» بازی کرد. پس از آن با «کوچه اقاقیا»، «خوش رکاب»، «او مثبت» و «ترش و شیرین» روی صفحه نمایش تلویزیون‌ها با خانواده‌ها اخت گرفت، اما از اوایل دهه۹۰ با تغییر ترکیب گروه‌های اصلی طنزساز تلویزیون، اکیپ کمدی‌های عطارانی هم دستخوش تغییراتی شد و صالحی آرام آرام به محاق رفت. این درحالی بود که تراکم تجربه‌های کارگردانی او با مجموعه‌هایی مانند «ترش و شیرین»، «سه در چهار» و «موج و صخره» از نیمه ۸۰ بیشتر هم شده‌بود. صالحی رویکردش در عبور از طنز و حرکت در مسیر فیلم‌های جدی را از نیمه دهه ۹۰ در تلویزیون هم در پیش گرفت و دو سریال «مدینه» و «آرام می‌گیریم» را بازی کرد.
موفقیت: بعید است نام مجید صالحی با نقشی به‌یادماندنی‌تر از «مجید دلبندم» همنشین شود. البته با عینک کارشناسی می‌توانیم درخشش او را در سریال‌های دیگری هم ارزیابی کنیم، اما عوامل زیادی مانند نوستالژی، جوانانه بودن، طنازی و خاص بودن تیپ باعث شده این نام با این شمایل خاص در ذهن‌ها تثبیت شود.
اینستاگرام / فعال بی‌حاشیه
اولین پست اینستاگرامی صالحی به هفت سال پیش برمی‌گردد. زمانی که پس از پایان سریال «مدینه» از عوامل و بازیگران طی مراسمی تقدیر شده‌بود. همین که می‌شود به سادگی هفت سال را در اینستاگرام او به عقب برگشت و به انتها رسید و به دردسر هم نیفتاد، نشان می‌دهد چندان هم اهل نشستن پای اینستاگرام نیست. با این حال بیش از یک میلیون و صدهزار نفر او را دنبال می‌کنند. نسبت به موضوعات دیگر درباره دوقلو‌های بامزه‌اش بیشتر پست گذاشته‌است. دوقلو‌هایی که گاه تولدشان است گاه فقط در آغوشش خوابیده‌اند و گاهی با شیرین‌زبانی درحال تبریک گفتن روز پدر به او هستند. با تمام اینها، اینستاگرام او را می‌شود یک صفحه‌حرفه‌ای دانست که اغلب تلاش می‌کند در آن، آخرین تولیداتش را معرفی و تبلیغ کند. صفحه‌ای که البته از چندماه گذشته برای تبلیغ فیلم «صحنه‌زنی» حاضر در جشنواره فجر، دیگر به‌روز نشده‌است.
کارگردانی / کاربلدِ معمولی
خارج از دنیای بازیگری، مجید صالحی تجربه‌های نسبتا زیاد و البته متفاوتی را هم در عرصه کارگردانی داشته‌است. گاهی حتی به عنوان مشاور یا دستیار کارگردان در کنار دیگرانی، چون رضا عطاران ظاهر شده و گاهی رأسا به تجربه‌های جسورانه‌ای برای ادامه دادن اثر کارگردانی، چون میرباقری دست زده‌است. رویکرد صالحی به کارگردانی نشان می‌دهد به‌رغم سادگی در انتخاب نقش‌ها، اهل خطر کردن است و چندان هراسی از تجربه‌های جدید و متفاوت به خود راه نمی‌دهد. در کارگردانی هم همان قدر جسور است که در بازی و برخلاف سال‌های دهه ۸۰ علاقه دارد با چهره‌های جدید در نقش‌های متفاوت دیده شود و همین علاقه را در بستر کارگردانی هم آزموده‌است. «ام شو» هرچند دولت مستعجل بود، اما نشان داد مجیدصالحی حتی به کارگردانی بیرون از فضای داستانی هم علاقه نشان می‌دهد و هیچ بعید نیست با افزایش تعداد نقش‌های جدی در کارنامه‌اش، به زودی سراغ کارگردانی یک اثر غیر طنز برای سینما یا نمایش‌خانگی برود. صالحی البته در حوزه کارگردانی نه یک مبتدی ناشی و غیرحرفه‌ای است و نه یک کارگردان خوش‌آتیه و متفاوت. اصراری هم ندارد که باشد. او یک کارگردان متوسط و خوش‌دست است که قاب و کات را می‌شناسد و برای درآوردن مفاهیم و لحظات طنز و شوخی‌های معنی‌دار، چندان به دردسر نمی‌افتد.
فلاش بک / مجید صالحی چطور تمرکز مهران مدیری را به هم زد؟
یادش بخیر و جایتان خالی. دی ۹۲ از طرف همین روزنامه جام‌جم، رفتیم به سالن استاد سمندریان در تماشاخانه ایرانشهر و نشستیم پای نمایش «در شوره‌زار». بعد از نمایش هم یک گفت‌وگوی مفصل با مجید صالحی انجام دادیم که ماحصلش با عنوان «کمدین‌ها دارند جدی گرفته می‌شوند» در روزنامه جام‌جم (چهارشنبه دی ۹۲) منتشر شد. اگر این مصاحبه را نخواند‌ه‌اید که شتاب کنید، اما حتی اگر آن زمان خواننده‌اش بودید، مرور آن بعد از این چند سال خالی از لطف نیست و تعریف از خودمان نباشد نکته‌هایی دارد، از جمله همین بحث ارزش و اعتبار کمی که برای کمدی‌ها در محافل جدی و نقد قائل می‌شوند. همین طور در بخشی از مصاحبه از صالحی درباره علاقه‌اش برای نقش‌های جدی پرسیدیم. بعد از تعریف مقام کمدین‌ها به او گفتیم شما خوشبختانه از معدود افرادی هستید که سراغ نقش جدی نرفته و (به هرحال) کمدین مانده‌اید. صالحی گفت: «خوشبختانه ندارد البته! به نظرم بازیگر باید بتواند قابلیت بازی‌کردن هر کاراکتری را داشته باشد.» در ادامه هم در جواب به سوال ما «پس اگر نقش‌های جدی پیشنهاد شود، بازی می‌کنید؟» گفته بود: «بله، بدم نمی‌آید بازی کنم.»
در بخش دیگری هم ما پای مهران مدیری را پیش کشیدیم و این‌که چرا هیچ وقت (بعد از این همه سال هنوز هم) با او کار نکرده است که جواب داد: «پیش نیامده...» در ادامه هم شائبه اختلاف سلیقه یا کدورت را رد کرد و ضمن اشاره به این‌که «مشکلی با هم نداریم» گفت: «بار‌ها و جا‌های مختلف گفته‌ام که ایشان انسان قابل احترامی است. او و رضا عطاران یک تحول و رنسانسی را در طنز به وجود آوردند.»
جالب این‌که چند سال بعد از این گفتگو، وقتی صالحی مهمان مهران مدیری در «دورهمی» بود، ناگهان همین بحث را وسط کشید و گفت: «من یه سوال بپرسم تمرکزتون به هم نمی‌خوره؟... چرا اینقدر از من بدتون میومده شما؟!» اگرچه مدیری واقعا تمرکزش را از دست می‌دهد و انتظار این سوال را نداشت، اما با آسمان ریسمان‌بافتن به صالحی می‌گوید اصلا اینطور نبوده و نیست. هرچند مخاطب فهیم و آگاه، با مرور سوال صالحی و جواب مدیری، دستش می‌آید که حقیقت چیست.
تئاتر / چه می‌کنه این مجید صالحی در تئاتر
تعداد نمایش‌ها و حضور‌های صحنه‌ای مجید صالحی به تعداد انگشتان دو دست نمی‌رسد که بخواهیم آن را به بخش‌های «در ابتدا»، «مسیر» و «موفقیت» تقسیم کنیم، چرا که جذب زودهنگام او به تلویزیون و سینما، مجال چندانی برای نقش‌آفرینی در تئاتر به این بازیگر نداد. با این حال صالحی که با «آنتیگونه» فعالیت در تئاتر را شروع کرد، در همان معدود دفعاتی که طی این سال‌ها روی صحنه رفته، بازی‌های چشمگیری داشته است که بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، به ویژه بازی‌هایش در نمایش «شایعات» به کارگردانی رحمان سیفی‌آزاد که هنرنمایی‌اش در کنار چهره‌هایی، چون جواد عزتی، سعید چنگیزیان، احمد ساعتچیان، رویا میرعلمی، فهیمه امن‌زاده، نگار عابدی و بهرام افشاری، مخاطبان را از خنده روده‌بر می‌کرد و «در شوره‌زار» به کارگردانی حسین کیانی و در نقش عجیب و غریب و مالیخولیایی یک سرباز. آخرین نمایشی که مجید صالحی با آن همراهی کرده، «چه می‌کنه این عادل فردوسی‌پور» مربوط به سال ۹۴ است. کاش صالحی میان مشغله سینمایی‌اش، وقتی هم برای تئاتر - البته اگر این کرونا و اوضاع مالی اسفناکش بگذارد- در نظر بگیرد و با نقش‌هایی واقعا متفاوت، تماشاگران را به وجد بیاورد.
نمایش خانگی / «سیاوش» عبور از آتش
در ابتدا: سال ۹۳ همراه با کمال تبریزی با سریال طنز «ابله» به نمایش‌خانگی پا گذاشت. اثری که صالحی را در کنار بازیگران طنز دیگری، چون محسن تنابنده، احمد مهران‌فر، مهران احمدی، سیامک انصاری و بهنام تشکر با ذائقه‌های متفاوت در کمدی قرار می‌داد. این مجموعه اگرچه در میان اولین مجموعه‌های حیات جدید نمایش‌خانگی به مخاطبان عرضه شد و نسبتا مورد استقبال قرار گرفت، اما عملا به موفقیت چندانی دست نیافت.
مسیر: یک سال بعد مجید صالحی حضورش را در نمایش خانگی با «آسپرین» ادامه داد، اما نام او فقط زمانی به صورت جدی‌تر همراه با شبکه شنیده شد که تصمیم گرفت یکی از شخصیت‌های فرعی سریال «شاهگوش» را در اسپین‌آفی به نام «سال‌های دور از خانه» ادامه دهد. نکته اینجا بود که صالحی درواقع با این اثر، کارگردانی اثری را بر عهده می‌گرفت که پیش از او میرباقری به ساختش مشغول بود. «ام شو» تجربه متفاوت صالحی در برنامه‌های گفت‌وگومحور، خیلی زود و پس از صحبت‌های انتقادی اکبر عبدی نسبت به رئیس‌جمهور متوقف شد تا صالحی به مجموعه داستانی «سیاوش» با نقشی جدید و طعمی تازه بپیوندد.
موفقیت: با تنها چهار اثر جدی در عرصه نمایش‌خانگی، قضاوت درباره موفقیت صالحی در این میدان کمی دشوار است. خصوصا که این مجموعه‌ها اغلب در تراز سریال‌های دیده‌شده در وی‌اودی‌ها و نمایش‌خانگی نیستند.
با این همه به نظر می‌رسد اقبال نسبی تماشاگران به سریال «سیاوش» بتواند مسیر تجربه نقش‌های جدی را برای صالحی، پررنگ‌تر کند.
سینما / یکی بود یکی نبود...
در ابتدا: انتظار هم می‌رفت که درخشش صالحی در تلویزیون با مجموعه‌های سیب خنده، مجید دلبندم و قطار ابدی، پای این بازیگر بانمک و مستعد را به سینما هم باز کند. حضور اول او در سینما، اما با یک شانس خوب همراه بود، کناره‌گیری حمید جبلی از بازی در فیلم «یکی بود یکی نبود» (۱۳۷۹) به کارگردانی ایرج طهماسب. چه چیزی از این بهتر؟ فیلمی که علاوه بر ورود صالحی به سینما، به دلیل همکاری با طهماسب و جبلی (نویسنده و گوینده یکی دو عروسک فیلم)، دانشگاهی برای او بود.
مسیر: بعد از سه چهار سال وقفه که صالحی دوباره به تلویزیون برگشته بود، چرخ‌های فعالیت سینمایی اش روغنکاری شد و پرکاری از راه رسید و صالحی در انبوهی از فیلم‌ها ظاهر شد که عمدتا کمدی‌های سبک، مفرح و سرگرم‌کننده‌ای بودند. عموما هم صالحی را در تیپی همیشگی می‌دیدیم، چهره‌ای با بامزگی‌هایی که هم خودش ظاهرا بدش نمی‌آمد آن‌ها را تکرار کند و هم تماشاگران روی خوشی به آن نشان می‌دادند. موفقیت فیلم‌ها در گیشه هم نقش مهمی در ادامه این مسیر از سوی صالحی داشت. در میان آن فیلم‌های دهه ۸۰ صالحی، شاید کمدی ترسناک «خوابگاه دختران» فیلم مهم‌تر و ماندگارتری باشد. در عین حال می‌توان به «پل سیزدهم» هم اشاره کرد که اگرچه فیلم مهمی در کارنامه سینمایی صالحی نیست، اما به دلیل بازی او در نقش جدی می‌توان به آن رجوع کرد؛ این‌که از همان سال‌های آغازین حضور در سینما بازی در نقش‌های متفاوت و جدی را هم گوشه ذهنش داشت. همین ذهنیت به بهترین شکل در اوایل سال‌های ۹۰ و ۹۳ بروز می‌کند و صالحی در نقش صابر در «استراحت مطلق» (عبدالرضا کاهانی) بازی می‌کند که تا اینجا درخشان‌ترین نقش‌آفرینی او در سینماست و نشئگی صابر و حامد (بابک حمیدیان) هنوز معادل ندارد و در صدر جدول سرخوشانگی مصرف مواد است!
نکته قابل اشاره، کارنامه کاهانی است که تا به حال و در چند مقطع، از چهره برخی کمدین‌ها در فیلم‌هایش آشنایی‌زدایی کرده که جواب هم داده و با استقبال مخاطبان و منتقدان روبه‌رو شده: به جز صالحی در «استراحت مطلق»، باید به حضور مهدی هاشمی در «هیچ»، علیرضا خمسه در «بیست» و مهران غفوریان در «ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا» اشاره کرد.
بعد از اوج صالحی در «استراحت مطلق»، این بازیگر چندان نتوانست چه در نقش کمدی و چه در نقش جدی، موفقیتش در سینما را دنبال کند. حتی تلاش او برای بازی در نقش جدی در فیلم چراغ‌های ناتمام هم راه به جایی نبرد. درعین حال به دو نمونه باز هم جدی برمی‌خوریم که تلاش صالحی در آن قابل مشاهده است، اما کیفیت و کلیت خود فیلم‌ها به قدری نیست که این کوشش‌های هنرمندانه و متفاوت، بیشتر دیده شود؛ یکی بازی در «شاه کش» و به نقش یک مامور نیروی انتظامی و یکی هم بازی در «صحنه زنی».
موفقیت: صالحی که عمدتا به عنوان بازیگر فیلم‌های کمدی و آثار سرگرم‌کننده و سینمای تجاری و بدنه شناخته می‌شود یا می‌شد، موفقیت گیشه‌ای را بار‌ها تجربه کرده، اما طعم موفقیت اعتباری و جدی‌تر را با فیلم «استراحت مطلق» چشید و به خاطر بازی خوبش، تندیس حافظ به عنوان بهترین بازیگر مرد پانزدهمین دوره جشن حافظ را به دست آورد. دو اعتبار دیگر جشنواره‌ای کارنامه صالحی هم مربوط به همین نقش و فیلم است: نامزد بهترین بازیگر مکمل مرد در جشن خانه سینما و نامزد بهترین بازیگر مکمل مرد در جشن منتقدان سینمای ایران. ما البته هم درباره صالحی و هم درباره دیگر کمدین‌های خوب سینمای ایران، امیدواریم که بازی‌ها و نقش‌های کمدی آن‌ها هم فارغ از خوشایند تماشاگران، در محافل جدی و هنری و داوری‌های جشنواره‌ای هم مورد توجه و تحسین قرار بگیرد و آن‌ها به خاطر استعداد و هنر نمکین‌شان هم جایزه به خانه ببرند.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/
در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح شد؛
توضیحات مدیر شبکه نسیم درمورد برنامه مهران مدیری و جناب خان