چرا ایران تصمیم به تولید سوخت سیلیساید گرفت؟

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، داستان خبری که از عصر سه‌شنبه ۱۵ تیر ماه غوغایی به پا کرد، آن هم در کشور‌های غربی بر سر یک صفحه؛ صفحه‌ای به نام سیلیساید. این اطلاعات را غریب آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین المللی مستقر در وین داد و گفت: سوخت سیلیساید، نوعی مدرن از سوخت هسته‌ای است که فناوری آن صرفاً در اختیار تعداد انگشت شماری از کشورهاست.

وی با اشاره به اینکه فعالیت تحقیق و توسعه در این خصوص با اورانیوم طبیعی حدود سه ماه قبل شروع شده بود، گفت: در فرآیند جدید، یک صفحه سوخت جدید با استفاده از اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد تولید می‌شود.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم ۳۰ دی ماه سال گذشته درباره روند تحقیق و توسعه این صفحه توضیحاتی ارائه داده بود و با اشاره به نظارت آژانس از فعالیت تحقیق و توسعه برای طراحی سوخت پیشرفته تری برای رآکتور تحقیقاتی تهران تحت عنوان سوخت سیلیساید که دو سال پیش برنامه آن به اطلاع آژانس رسیده شده بود، خبر داده بود.

خطیب زاده با اشاره به اینکه در فرآیند تولید سوخت سیلیساید، اورانیوم فلزی یک محصول میانی است، تصریح کرد: پرسشنامه اطلاعات طراحی کارخانه اورانیوم فلزی اصفهان هنوز به آژانس بین الملل انرژی اتمی ارائه نشده و این اقدام، پس از انجام تمهیدات لازم و در مهلت تعیین شده انجام خواهد شد.

حالا این تمهیدات فراهم شده و به گفته غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش ایران درباره تولید و استفاده از یک صفحه سوخت سیلیساید در رآکتور تهران، به اطلاع آژانس رسید و بلافاصله امور عملیاتی آن آغاز شده است.

امور عملیاتی برای صفحه سوخت سیلیساید که فاکتوری مهم برای تولید رادیو دارو‌ها با محصول میانی، چون اورانیوم فلزی است.

اورانیوم فلزی چیست و چه کاربردی دارد؟

اورانیوم فلزی کاربرد‌های مختلفی دارد. اوانیوم یکی از عناصر جدول تناوبی است این عنصر سنگین، سمی، رادیواکتیو و دارای رنگ سفید مایل به نقره‌ای است که در میزان بسیار کمی در خاک، آب، گیاهان، جانواران و حتی انسان وجود دارد. اورانیوم پس از پالایش به رنگ سفید مایل به نقره‌ای فلزی تبدیل و کمی از فولاد نرم‌تر است. اورانیوم فلزی کاربرد‌های بسیاری در صنعت و داروسازی دارد. فلز اورانیوم بسیار سنگین و پرچگالی است.

این عنصر در بسیاری از موارد کاربرد دارد، اورانیوم خالی توسط بعضی از ارتش‌ها برای ساخت محافظ تانک‌ها و ساخت قسمت‌هایی از موشک‌ها و ادوات جنگی استفاده می‌شود. ارتش‌ها همچنین از اورانیوم غنی‌شده برای سوخت ناوگان خود، زیردریایی‌ها و همچنین سلاح‌های هسته‌ای استفاده می‌کنند. حتی سوخت استفاده شده در راکتور‌های ناوگان آمریکا معمولا اورانیوم U۲۳۵ غنی شده است. اورانیوم موجود در سلاح‌های هسته‌ای به شدت غنی می‌شوند که این مقدار به صورت تقریبی ۹۰ است.

مهمترین کاربرد این عنصر سنگین در بخش غیر نظامی و تامین سوخت دستگاه‌های تولید نیروی هسته‌ای است. اورانیوم تخلیه شده در هلیکوپتر‌ها و هواپیما‌ها به‌عنوان وزن متقابل بر هر بار استفاده می‌شود. حتی لعاب ظروف سفالی از مقدار کمی اورانیوم طبیعی تشکیل شده است.

ایران در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران برنامه، کلان هسته ای خود را عمدتاً در سه زمینه راکتور‌های هسته ای، سوخت هسته ای، توسعه هسته‌ای ایران در پزشکی، صنعت و کشاورزی متمرکز کرده است.

اما ایران ثابت کرده هیچوقت از اورانیوم در جهت ساخت تسلیحات هسته‌ای استفاده نکرده، حتی این موضوع از سوی رهبر انقلاب هم مورد تاکید قرار گرفته است. ایشان با صدور فتوای «منعِ ساخت و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای» به‌کارگیری از سلاح‌های کشتار جمعی را حرام دانسته بودند. رهبر انقلاب در بهمنِ سال ۱۳۸۸ هم بیان کرده بودند که «ما اعتقاد به بمب اتم نداریم، به سلاح اتمی نداریم؛ دنبالش هم نخواهیم رفت. برطبق مبانی اعتقادی ما، مبانی دینی ما، به کار بردن اینگونه وسائل کشتار جمعی اصلاً ممنوع است، حرام است؛ این، ضایع کردن حرث و نسل است که قرآن آن را ممنوع کرده؛ ما دنبال این نمی‌رویم…».

اما در پی انتشار گزارش آژانس که ایران اکسید اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده به تاسیسات اصفهان منتقل کرده تا به اورانیوم فلزی تبدیل کند، سه قدرت اروپایی و آمریکا مدعی شدند که این اقدام تازه ایران در جهت نقض برجام  است و علیه این اقدام جمهوری اسلامی بیانیه ای صادر کردند. آنها در این بیانیه مدعی شدند که ایران با تازه‌ترین اقدامات خود نتیجه موفقیت آمیز مذاکرات وین را با وجود پیشرفتی که در شش دور مذاکرات تا کنون به دست آمده است، تهدید می‌کند.

مجلس شورای اسلامی در ۱۱ آذر سال گذشته در مصوبه‌ای که به تایید شورای نگهبان رسید، دولت را ملزم کرد که اگر تا سوم اسفند همان سال، تحریم‌های مالی، بانکی و نفت علیه ایران حذف نشود، جمهوری اسلامی اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند، تولید اورانیوم فلزی، غنی‌سازی ۲۰ درصدی و استفاده از سانتریفیوژ‌های پیشرفته را در دستور کار خود قرار دهد؛ تاکنون شش دور مذاکره در وین میان ایران و کشورهای باقی مانده در برجام صورت گرفته، ولی هنوز طرفین به توافق نرسیده اند.

آلمان، فرانسه و انگلیس، تروئیکای اروپایی امضاکننده برجام در حالی با اشاره به مصارف نظامی اورانیوم فلزی، از فعالیت ایران در این زمینه ابراز نگرانی می‌کنند که عملا هیچ اقدامی در برابر آمریکا برای پایان دادن به تحریم‌های ضدایرانی‌اش و بازگشت به این توافق بین المللی انجام نداده اند. البته ایران در واکنش اعتراضی به پایبند نبودن آمریکا و دیگر طرف‌ها به تعهدات برجامی، بخش‌هایی از تعهدات خود را در این توافق کاهش داده است.

نگرانی بی موردی که سر دراز دارد

پس از انتشار خبر تصمیم ایران برای تولید سوخت سیلیساید، سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) دست به کار شدند و بیانیه‌ای مشترک صادر کردند. در این بیانیه آمده بود: «ما، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده مراتب نگرانی شدید خود را از جدیدترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تأیید می‌کند ایران گام‌هایی برای تولید اورانیوم فلزی غنی‌شده برداشته، ابراز می‌داریم».

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به این بیانیه گفت که تصمیم جمهوری اسلامی ایران برای ساخت صفحه سوخت سیلیساید با استفاده از اورانیوم با خلوص‌۲۰ درصد صرفا برای اهداف صلح آمیز و به منظور استفاده در رآکتور تحقیقاتی تهران است و مطابق با رویه ها، این موضوع را به اطلاع آژانس بین المللی انرژی اتمی رسانده است. بر خلاف ادعای این کشورها، این محصول دارای مصارف صلح آمیز، دارویی و بشردوستانه است و تولید آن هیچ مغایرتی با تعهدات عدم اشاعه‌ای و پادمانی ایران ندارد.

خطیب زاده در ادامه تاکید کرد: در حالی این کشور‌ها اقدامات ایران را ناقض تعهدات برجامی می‌دانند، که خود در اجرای تعهداتشان ذیل برجام، هیچگاه از مرحله حرف فراتر نرفته اند و در همراهی با فشار‌های ظالمانه آمریکا، تحریم‌های فراسرزمینی و غیرقانونی آمریکا را اجرا می‌کنند. بار‌ها تاکید کرده ایم که ایران آمادگی دارد به محض لغو تحریم‌های ظالمانه، اقدامات جبرانی خود را متوقف و به طور کامل اجرای تعهدات برجامی خود را از سر بگیرد و هیچ کس نباید از ایران انتظار داشته باشد در حالیکه زیر فشار سهمگین تحریم‌های یکجانبه است، به طور یکجانبه تعهدات برجامی خود را رعایت کند.

خطیب زاده با اعلام اینکه دسترسی فراپادمانی و اقدامات شفافیت ساز داوطلبانه از سوی ایران از جمله اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی، در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات وین مطابق با بند‌های مندرج در برجام انجام خواهد شد و نگرانی مطرح شده دراین خصوص بی مورد است، اضافه کرد: مواضع سخنگوی‌ وزارت خارجه آمریکا در این خصوص غیرقابل قبول بوده و آمریکا در حالی از اقدامات ایران اظهار نگرانی می‌کند که وضعیت فعلی حاکم بر برجام ناشی از اقدامات و رویکرد‌های غیرقانونی و یکجانبه خود این کشور است و این کشور در دوره بایدن نیز به اجرای سیاست شکست خورده فشار حداکثری ترامپ علیه مردم ایران ادامه داده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره از آمادگی جهت از سرگیری اجرای تعهدات برجامی خود در صورت لغو تحریم‌های آمریکا سخن گفته و در طول مذاکرات وین هم به ر‌وشنی این نکات را به طرف‌های مقابل منتقل کرده است.

چرا ایران تصمیم به تولید سوخت سیلیساید گرفته است؟

غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارشنبه ۱۶ تیرماه در خصوص تولید سوخت سیلیساید و نامسموع دانستن مواضع برخی کشور‌ها در این خصوص توضیحاتی ارائه کرد. وی اظهار کرد که سالانه بیش از ۸۰۰ هزار نفر بیمار در ایران، از رادیودارو‌های سازمان انرژی اتمی که توسط راکتور تحقیقاتی تهران تولید می‌شوند، استفاده می‌کنند.

غریب آبادی با ذکر این نکته که سوخت راکتور تهران از نوع سوخت عادی با غنای تا ۲۰ درصد است، گفت که با ارتقای این سوخت از طریق تولید سوخت سیلیساید با غنای تا ۲۰ درصد، کمیت و کیفیت رادیودارو‌های تولیدی به نحو چشم‌گیری ارتقا می‌یابد. در این فرآیند، تولید فلز اورانیوم در یکی از مراحل میانی تولید سوخت سیلیساید، ضروری است.

نماینده دائم ایران در آژانس گفت که هر چند برابر برجام چنانچه ایران به دنبال شروع تحقیق و توسعه بر روی سوخت بر پایه فلز اورانیوم برای راکتور تحقیقاتی تهران در مقدار کم بعد از ۱۰ سال و قبل از ۱۵ سال باشد، باید برنامه خود را در کمیسیون مشترک ارائه و تصویب کند؛ اما باید توجه داشت که جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات برجامی خود در دی ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد که برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی مواجه نیست و منبعد، برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیاز‌های فنی خود پیش خواهد رفت.

این دیپلمات ارشد ایرانی ادامه داد: در صورت اجرای برجام نیز حتی این محدودیت برجامی نمی‌تواند به این معنی باشد که چنانچه ایران به چنین سوختی نیاز داشت، دارندگان آن در سطح جهانی نیز نباید آن را در اختیار ایران قرار دهند.

وی با ذکر این نکته که در مذاکرات اخیر احیای برجام نیز موضوع درخواست تضمین دریافت سوخت سیلیساید از سوی ایران طرح شد، یادآور شد:، اما هیچ یک از کشور‌های تولیدکننده این سوخت حاضر به ارائه یک تضمین قطعی در این خصوص نشدند. در همین راستا، گرچه در چند بند برجام به کمک به بهبود کیفیت رادیودارو‌های تولیدی ایران از سوی سایر طرف‌ها اشاره شده است، ولی از اجرای این تعهد نیز سرباز زدند و در جهت صلح آمیزترین کاربرد هسته‌ای نیز گامی برنداشتند.

نماینده دائم ایران در آژانس همچنین اظهار کرد: از سوی دیگر، با پیشرفت‌های حاصله در حوزه هسته‌ای و با همت دانشمندان پرتلاش سازمان انرژی اتمی، ایران اکنون به فناوری تولید سوخت سیلیساید دست پیدا کرده است.

وی افزود: کشور‌های مدعی و به اصطلاح نگران بگویند در حالی که چنین سوختی را به ایران نمی‌دهند از یک‌سو و ایران نیز فناوری تولید آن را کسب کرده و تعهد برجامی نیز ندارد از سوی دیگر، بر چه اساسی نباید به چنین اقدامی مبادرت ورزد؟! از این رو، ابراز نگرانی مصنوعی در خصوص تولید مقادیر کمی فلز اورانیوم توسط ایران از سوی برخی طرف‌های برجام، به هیچ وجه مسموع نیست.

انتهای پیام/