به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، در شرایط کنونی که باید با رعایت شیوه نامههای بهداشتی از جمله ماسک زدن، رعایت فاصله اجتماعی و دوری از شب نشینیها و دور همیهای مرسوم گذشته خود را از شر ویروس هولناک کرونا صیانت کنیم بهترین راهی که میتواند ما را در این راه به آرامش برساند، انس با کتاب است.
احترام به کتاب و اهل مطالعه بودن در بین مهابادی ها، مقوله تازهای نیست و مردم این شهر از گذشتههای دور از جمله شهرهای پیشرو در زمینه کتاب و نویسندگی بودند و گواه این امر وجود شاعران و نویسندگان برجسته ای، چون میرزا عبدالرحیم سابلاغی مشهور به وفایی، عبدالرحمن شرفکندی متخلص به هه ژار، محمدامین شیخالاسلامی متخلص به هیمن، محمد قاضی ملقب به پدر ترجمه ایران، احمد قاضی، ناصر آغابرا و ... است.
دوستداران کتاب مهاباد در تلاش هستند با ترویج فرهنگ کتابخوانی و اجرای برنامههای مختلف در زمینه کتاب و کتابخوانی، این شهر را امسال به عنوان پنجمین پایتخت کتاب ایران معرفی کنند.
انتخاب پایتخت کتاب ایران به تبع طرح سازمان یونسکو از سه سال قبل در کشور اجرا و هر سال شهری به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب میشود.
در دوره نخست انتخاب پایتخت کتاب ایران، شهر اهواز به عنوان پایتخت کتاب کشور معرفی شد و تاکنون بوشهر، نیشابور و کاشان افتخار عنوان پایتخت کتاب ایران را کسب کرده اند و امسال دوستداران کتاب در مهاباد مصمم هستند که این عنوان را برای شهرشان به دست بیاورند.
هدف از انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران کمک به توسعه پایدار فرهنگی و اجتماع محور شهرها، انسجامبخشی به فعالیتهای فرهنگی در شهرها با محوریت کتاب و کتابخوانی و ساماندهی و بهره گیری از امکانات و ظرفیتهای محلی و بومی برای ترویج کتابخوانی است.
این طرح با مشارکت برخی از نهادهای دولتی و غیردولتی از جمله کمیسیون ملی یونسکو، سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نهاد کتابخانههای عمومی کشور، تشکلهای نشر و دیگر نهادها و سازمانهای فعال و علاقهمند در این زمینه اجرا میشود.
مهاباد عنوان شهر خلاق کتاب
چیا قادری رئیس اداره کتابخانههای مهاباد در این باره به خبرنگار ما گفت: مهاباد تاکنون ۲ بار توانسته است در سطح کشور عنوان شهر خلاق کتاب را به خود اختصاص دهد که این امر نشاندهنده اهمیت کتاب و مطالعه نزد مردم فرهنگدوست این شهرستان است.
قادری افزود: دوستداران کتاب در مهاباد طی ۳ سال گذشته نیز شانس خود را برای این عنوان امتحان کردند و توانستند در بین ۱۲۸ شهر متقاضی در جایگاه چهارم قرار گیرند و عنوان شهر خلاق کتاب کشور را به دست بیاورند.
این مقام مسئول اذعان کرد: دوستداران کتاب در این شهرستان با دایرکردن ایستگاههای مطالعه، ۴۰ باشگاه کتابخوانی و فعال کردن کتابخانهها و قرائت خانههای عمومی، این شهر را به یکی از الگوهای موفق در زمینه ترویج فرهنگ کتاب تبدیل کرده اند.
سیامند جوانبخت رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مهاباد به خبرنگار ما گفت: ۵ سال پیش بود که یک گروه توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در شهرستان مهاباد برای تاسیس ۱۰ کتابخانه در روستاهای محروم این روستا اقدام کرد.
جوانبخت افزود: کتابخانههایی عمومی که دارای بخش کودک و بزرگسال بودند و تجهزات کتابخوانی را هم جذب کردند، اما این گروه تنها به ساخت کتابخانه و تجهیز این روستاها به میز و صندلی و قفسه اکتفا نکرد، بلکه دراین سالها مسیری سخت طی شد.
او اذعان کرد: طرحهایی مانند «پویش کتاب» با هدف در خانه ماندن برای مقابله با کرونا، «پنجشنبهها با کتاب»، «عروسکگردانی و کتاب» برای کودکان اجرا شد.
این مقام مسئول گفت: همچنین برگزاری ۴ کارگاه در حوزههای آموزشی و هنری و ۵ جشنواره ازجمله داستان نویسی کودکان در دستورکار قرار گرفت.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مهاباد خاطرنشان کرد: در جشنوارە پایتخت کتاب ایران نیز در ۲ دورە پشت سر هم (دورهای چهارم و پنجم) شهر مهاباد جزو پنج شهر اول ایران و شهر خلاق کتاب ایران معرفی شدە ضمن آنکه در جشنوارە ملی روستاهای دوستدار کتاب ایران نیز معرفی شد.
جوانبخت اضافه کرد: روستاهای «داشخانه»، «گوگ تپه»، «خورخوره» و «سیدآباد» این شهرستان به عنوان روستاهای نمونه دوستدار کتاب کشور معرفی شد.
او ادامه داد: در میان این کتابخانهها، روستای «خورخوره» مهاباد که اکنون جمعیتی بیش از ۱۳۰۰ نفر دارد، توانست درخشش و موفقیت بیشتری داشته باشد.
جوانبخت تصریح کرد: برپایی جشنوارههایی ازجمله «بادبادکها»، «دیوار سبز من» و «کرونا در روستا»، برگزاری مراسم بزرگداشت شاعران و شخصیتها در فضای کتابخانه، اجرای ۵ طرح زیستمحیطی و گردشگری با توجه با موقعیت ویژه روستا که در جوار تالاب بینالملی کانی برازان قرار دارد، سبب شد خورخوره جزو ۱۰ روستای برتر کتابخوانی کشور در سال ۹۹ قرارگیرد.
چیا قادری رئیس اداره کتابخانههای عمومی مهاباد به خبرنگار ما گفت: هم اکنون ۶ کتابخانه فعال در مهاباد با زیربنای ۴ هزار و ۵۰۰ مترمربع وجود دارد که از این تعداد سه کتابخانه عمومی و ۳ کتابخانه به طور مشارکتی است که بیش از ۵۴ هزار جلد کتاب در قالب ۵۹ هزار نسخه در آنها نگهداری میشود.
قادری افزود: سرانه کتاب در این شهر ۲۸ نسخه برای هر ۱۰۰ نفر بوده و این مقدار ۱۰ نسخه کمتر از میانگین استانی است.
این مقام مسئول اذعان کرد: در مناطقی که سرانهی فرهنگی به آنها اختصاص یافته است به مراتب شاهد آسیبهای اجتماعی کمتری هستیم و این مسئله نشان میدهد هر چهقدر به حوزهی فرهنگی به ویژه کتاب و کتابخوانی توجه بیشتری شود هزینه محسوب نمیشود و سرمایه گذاری برای نسلهای کودک و نوجوان است.
او اضافه کرد: انس با کتاب و کتابخوانی در مهاباد تنها در کتابخانههای عمومی نیست و برخی از نهادها و ارگانهای مختلف از جمله دانشگاههای آزاد اسلامی، پیام نور و صدا و سیمای مرکز مهاباد دارای کتابخانههای مجهز و غنی با کتابهای مرجع است و علاوه بر این برخی از ادیبان و نویسندگان این شهر دارای کتابخانههای چند هزار جلدی است که در آمارهای رسمی به شمار نمیآید.
او گفت: فعالیتهای دوستداران کتاب و انجمنهای ادبی مهاباد در زمینه ترویج فرهنگ مطالعه در بین مردم برای افقهای دور دستتر متمرکز بوده و آنان بر این باور هستند که گام هایشان در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه فراتر از دیگر شهرهای کشور است.
حال باید منتظر ماند و دید که در بررسی برنامهها و اطلاعات جمع آوری شده برای انتخاب پنجمین پایتخت کتاب ایران، شانس با کدام شهر و دوستداران کتاب آن یار خواهد بود که برای یک سال پایتخت یار مهربان باشند.
پیمان علیپور مدیر کتابفروشی «آگورا» مهاباد به خبرنگار ما گفت: برای اینکه بتوانیم خوانندگان جدید را که در ۳ سال گذشته به دلیل افزایش شدید قیمت کتاب از مطالعه و خرید آثار جدید دور شدهاند، جذب کنیم باید تلاشی جدی و همگانی در رفع مشکلات و موانع صورت بگیرد.
علیپور افزود: رضایتمندی خوانندگان بهجای گردش مالی کتابفروشیها در اولویت و سرلوحه فعالیت قرار گیرد و باید گفت کە سعادت «کتابفروشی آگورا» نە در حجم فروش کتاب بلکە در رضایتمندی خوانندگان و آیندگان است.
مدیر کتابفروشی «آگورا» مهاباد با بیان اینکه پرداخت بە موانع و مشکلات پیش از آنکە باعث حل آنها شود در این شرایط باعث آزردە شدن خاطرمان میشود، اضافه کرد: همین بحث نمایشگاە کتاب است کە هر سال دقیقا یک ماە باعث نابودی کتابفروشیها میشود، چون کتاب را با تخفیف ارائە میدهند، ولی آیا متولیان نمایشگاە کتاب هیچ وقت حاضر نیستند دست از سود کلانی کە برپایی نمایشگاه نسیب شان میکند بردارند.
او گفت: همچنین فروش اینترنتی با تخفیف از سوی ناشران این روزها همە گیر شدە و کمر کتابفروشیها را شکستە است و ناشر بە عنوان تولید کنندە حق ندارد تک فروشی کند، آنهم با همان تخفیفی کە بە کتابفروشها کتاب میدهد و حتی من در سفرم به تهران میدیدم که بعضی ناشران با تخفیف ٢٠ درصد و ٣٠ درصد ارسال رایگان هم دارند که این یعنی دور زدن حرفە کتابفروشی، یعنی مسئولان امر این را نمیبینند؟!
مدیر کتاب فروشی آگورا اذعان کرد: مسئولان باید برای یک بار هم شدە معلوم کنند کە کتابفروشی یک شغل واقعی است یا شغل کاذب؟! کە با انواع ترفندهای تخفیف سعی در دورزدن آن دارند.
علیپور ادامه داد: در کتابفروشی «آگورا» معتقد هستیم که افزایش قیمت کتاب خیانت بە خوانندگان و جامعە کتابخوان است و پدیدە تخفیف خیانت بە همصنف و خیانت بە کتابفروشان است و وقتی در کتاب که بە عنوان یک کالا قیمت آن روی خود محصول درج شدە، وقتی حرف از تخفیف بە میان میآید معلوم میشود که یک عمل غیر اخلاقی رخ دادە است.
او در پایان گفت: مفهوم تخفیف همیشە این فکر را بە ذهن متبادر میکند کە ناحقی و زیادەخواهی در میان بودە است.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید تلاش کند کە ناشران با مناسبترین قیمت، کتابهای خود را قیمتگذاری کنند و نظارت مستمر بر کتابفروشیها داشتە باشند کە کتاب را بە قیمت دلخواه خود ارائە ندهند.
هرچند که امسال روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در ۱۸ تیر و سالروز درگذشت مهدی آذریزدی، آمیخته به وضعیت کرونایی بود، اما عشق و علاقه به کتابهای این نویسنده و دیگر اهالی قلم، اعضای کانون را بار دیگر میهمان کتاب و جشن کتاب کرد.
هرچند که اغلب بهشکل مجازی، اما شاید همین مجازیبودن باعث شد تعداد بیشتری از بچهها بتوانند در برنامههای بیشتری، حتی بیرون از شهر و استان خود شرکت کنند.
رئیس اداره کتابخانههای عمومی مهاباد گفت: ۱۰۰۰ کتاب گویا به صورت لوح فشرده در موضوعات متنوع برای روشندلان و کم بینایان در این شهرستان مجهز شده است.
چیا قادری رئیس اداره کتابخانههای عمومی مهاباد در خصوص دسترسی معلولان با مشکل بینایی به کتابهای ویژه این افراد در کتابخانههای این شهرستان نیز در گفتگو با اظهار کرد: ۳ کتابخانه مهاباد با ۱۰۰۰ نسخه کتاب گویا به صورت لوح فشرده در موضوعهای متنوع برای روشندلان و کم بینایان تجهیز شده است.
قادری افزود: در مجموع در هر کتابخانه ۲۶۰ نسخه کتاب در اختیار این افراد قرار دارد و یکی از برنامههای اصلی ما تبدیل لوحهای فشرده به فایلهای صوتی برای استفاده روشندلان است، زیرا به این وسیله دسترسی آنان به منابع مورد نیاز خود بسیار راحتتر است.
این مقام مسئول در مهاباد اذعان کرد: افزایش تنوع مطالب بخش نابینایان و کمبینایان، حمایت از آنان و فراهم کردن امکانات لازم و زیرساختها برای دسترسی آسان میتواند علاقه این قشر از جامعه را بیشتر به فرهنگ کتابخوانی و مطالعه بیشتر کند.
او یادآور شد: در سالهای گذشته «ناصر آغابرا» شاعر و نویسنده روشندل اهل مهاباد تخلص شعری «ژاکاو»، تنها عضو فعال نابینای کتابخانههای مهاباد بود که اوایل سال جاری بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت.
هماکنون ۳۵۹ روشندل و کم بینا تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار دارند، ولی همگی آنان از خدمات دریافت کتابهای گویا و لوح فشرده بی بهره هستند.
نسیم جهانشاهی یکی از اعضای نابینای کتابخانه عمومی مهاباد هم به خبرنگار ما گفت: تا پیش از این در حالی که منابع دروس دانشگاهی به روز میشد، اما نابینایان از دسترسی به منابع جدید محروم بودند.
جهانشاهی افزود: به عنوان مثال در حالی که کتابهای درسی دانشگاهی دانشجویان معمولی هر سال تجدید چاپ میشد، ولی نابینایان باید از همان چاپ اول یا دوم استفاده میکردند که بعضی مواقع سبب میشد حتی متوجه تغییرات ایجاد شده در چاپهای بعدی نشوند، این یعنی بروز نبودن منابع اطلاعاتی نابینایان در کتابخانههای عمومی که آنان را از جریان کتابخوانی به روز و آنی عقب نگه داشته بود.
او ادامه داد: با بروز شدن تجهیزات و امکانات در بخش ویژه نابینایان و کم بینایان مهاباد کلید تحول منابع اطلاعاتی کتابهای این قشر آغاز شد و آنان با فراغ بال به این مهم روی آورند.
جهانشاهی که بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه به عنوان آموزگار در مدرسه استثنایی مهاباد مشغول کار است، گفت: امروز با وجود کتابهای گویا در کتابخانههای عمومی با یک فلش مموری و یا لوح فشرده تمامی این منابع کتابخوانی به نابینایان داده میشود.
این آموزگار امیداوار است که همان طور گام به گام مشکلات در حوزه کتابخوانی نابینایان بویژه نابینایان دانشجو رفع شده است، کتابهای دیگر و غیر دانشگاهی نیز گویا و به روز شود تا فرصت کتابخوانی در زمینههای دیگر برای این قشر فراهم شود.
درآمد حاصل از فروش کتابهای الکترونیک در سال ۲۰۲۰ میلادی، مصادف با روزهای اوج بحران کرونا، ۱۵ درصد افزایش یافت.
فایق چیره مدیر کتاب فروشی گزینگ مهاباد به خبرنگار ما گفت: این روزها سوای قیمت نامتعارف کتاب، بیماری مهلک کرونا شرایط همزبانی با کتاب را برای علاقمندان که در این ایام جهت خرید تازههای نشر سری به کتابفروشیها و یا نمایشگاههای کتاب میزدند، دشوار کرده است.
چیره افزود: همانگونه که میدانیم تأثیر عمیق کتاب در گسترش فرهنگ جامعه و سرعت بخشیدن به پیشرفت روزافزون آن، بر کسی پوشیده نیست و این تاثیر گذاری به اندازهای است که در دنیای امروز نمیتوان توسعه و رشد همه جانبه جامعه را، بدون در نظر گرفتن مطالعه و کتاب مورد بحث و نظر قرار داد.
این مقام مسئول اضافه کرد: بنابراین کتاب و کتابخوانی، از مقولههای ارزشمند و قابل توجه فرهنگی است که ترویج آن در جامعه ضروری به نظر میرسد و در هر شرایطی تعطیل بردار نیست چرا که با اتکا به این مفهوم که گذشته چراغ راه آینده است بخوبی کتاب معبری است که گذر از این موضوع را فعلیت میبخشد.
او اذعان کرد: قطعا، گسترش کتابخوانی به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر، تنها زمانی به فرهنگی عمومی تبدیل میشود که جامعه آن را نیازی پایان ناپذیر و وسیلهای برای رشد و پویایی شخصیت خود بداند و مطالعه، در کنار سایر کارهای روزانه، در زندگی مردم وارد شود و این گونه نباشد که کتاب، به افراد خاصی از جامعه اختصاص داشته باشد؛ بلکه همگان تکامل و پیشرفت را در انس با کتاب بدانند.
چیره همچنین بیان کرد: گرچه در این وادی گسترش کتابخانه و چاپهای متعدد و فراوان کتاب و اقدامات فاخر فرهنگی از این دست در رونق بخشی مطالعه و کتابخوانی بی تأثیر نیست، ولی نکته مهم، همان ایجاد میل و انگیزه در اذهان عمومی جامعه است، یعنی برنامه ریزیها به گونهای باشد که احساس نیاز به کتاب در جامعه زنده و مستمر شود.
مدیر کتاب فروشی گزینگ مهاباد خاطرنشان کرد: قبل از کرونا، بیماری افزایش نامتعارف بهای کتاب بر دوش علاقمندان به این عنصر آگاهی دهنده و رهایی بخش سنگینی میکرد و آنان را رنجیده خاطر کرده بود، ولی برای جبران این نقیصه در هفته کتاب و کتابخوانی فرصتی مغتنم برایشان پیش میآمد تا با همکلامی با بزرگان علم و ادب و حوزه چاپ و نشر به نوعی دانش روز خود را بروز رسانی کرده و جرعهای بر توشه علمی خود بیافزایند.
او در ادامه گفت: و حالا که بیماری بی رحم کرونا با قیمت غیرمتعارف کتب همنوا و یکدل شده و این حداقلها را هم از علاقمندان به یار مهربان گرفته اند تا این مولود دانایی و آگاهی بخش را از جمع دوستداران بربایند، باید بار دیگر عزم خود را جزم کرد و برای همنشینی با کتاب طور دیگری اندیشید.
چیره تصریح کرد: با کمک گرفتن از این فرضیه که انسان دانا باید با تحمل و دوراندیشی تهدیدها را به فرصت تبدیل کند از این خانه نشینی اجباری باید بهترین نتیجه را برد و آن اینکه سری به قفسههای کتابخانه شخصی گرد گرفته از گذر زمان خود بزنیم و با مرور و بازخوانی کتابهای در اختیار و یا اینکه با کمک گرفتن از فضای مجازی بر انس و الفت دوباره خود با این یار مهربان بیافزائیم.
او افزود: پس باید برغم گیر و گرفتارهای روزانه، تنگناهای دوری از کتاب را به فرصت مغتنمی تبدیل کرد و نه تنها در هفته کتاب و کتابخوانی بلکه در طول ایام سال زمینه استفاده مطلوب از کتاب این مولود رهایی بخش را برای بهره گیری هر چه بیشتر فراهم کرد.
کرونا تاثیرات بسیار مخربی در چاپ کتاب داشت
مسئول نشر ژیر مهاباد معتقد است کرونا تاثیرات بسیار مخربی در چاپ کتاب و کاهش تعداد مراجعه کنندگان به فروشگاههای کتاب داشته است.
یعقوب خضری مسئول نشر ژیر مهاباد به خبرنگار ما میگوید: هرچند که کرونا فرصت فروش آنلاین و غیرحضوری کتاب را برای ما فراهم کرده است، اما این موضوع تأثیر چندانی برای فروشگاههای کتاب نداشته است.
خضری افزود: کاهش کتابخوانی در بین مردم نیز تأثیر بدی در فروش و چاپ کتاب گذاشته است، لذا ضروری به نظر میرسد تا دولت با کارهای فرهنگی از پایه نسلهای جدید را کتابخوان بار بیاورد.
این مقام مسئول به افزایش قیمت کاغذ و در نتیجه افزایش بهای تمام شده چاپ کتاب به ۳ برابر اشاره و تصریح میکند: این موضوع باعث شده است در شرایط اقتصادی کنونی، مردم به خرید و کتاب رغبتی از خود نشان ندهند.
او تصریح کرد: یکی از اصول اساسی در ترویج فرهنگ کتابخوانی، رویکرد فرهنگی و مهندسی فرهنگی از سوی مسئولان میباشد یعنی نگاه فرهنگی باید در اولویت امور باشد.
خضری افزود: پیشینهی فرهنگی و تاریخی مهاباد در کشور به عنوان طلایهدار تأسیس دانشگاه، مدارس، و چاپخانه گویای ظرفیت موجود در این شهر به لحاظ رسیدن به معیارهای مطلوب در امر گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی است که تعامل بیش از پیش نهادهای ذیربط را میطلبد.
ارتقای سرانه کتابخوانی لازمه تحرک و توسعه کشور است. در زمانهای که هر لحظه در معرض آسیبهای فرهنگی و روانی دشمنان قرار داریم، سرمایهگذاری بلند مدت در ارتقا فرهنگ کتابخوانی و مطالعه، در آینده نسلی را رقم میزند که تصمیماتش به دور از هیجان و با منطق و دانش کافی گرفته میشود و انسجام و یگانگی جامعه آگاه و باسواد نهایتا باعث میشود انرژی و سرمایه کشور در جای درست، به میزان صحیح و در راستای منافع ملی هزینه شود.
در شرایط کنونی که باید با رعایت شیوه نامههای بهداشتی از جمله ماسک زدن، رعایت فاصله اجتماعی و دوری از شب نشینیها و دور همیهای مرسوم گذشته خود را از شر ویروس هولناک کرونا صیانت کنیم بهترین راهی که میتواند ما را در این راه به آرامش برساند، انس با کتاب است.
البته بسیاری از هموطنان نیز در این ایام بیکار ننشسته اند و دست دوستی را به سوی تنها دوست مجازی خود یعنی کتاب دراز کرده اند، این یار مهربان را با شوقی مضاعف در آغوش فشرده اند و به همین دلیل است که بنابر آمارهای اعلام شده از سوی مسئولان استقبال مردم از کتابخوانی افزایش یافته است.
پس بیایید برای اینکه هم بر دانش و آگاهی خود بیافزاییم و از سوی دیگر خود را از شر بیماری کرونا نیز ایمن کنیم اوقات فراغت روزانه خود را و به تعبیری بیشترین وقت روزانه خود را به همنشینی با کتاب اختصاص دهیم.
گزارش از سپیده خشمن
انتهای پیام / س خ