به گزارش  باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، گره چینی هنراصیل ایرانی- اسلامی است که قدمتی ۲۸۰ ساله دارد، این سبک کار به طور معمول در ساخت در‌های اماکن متبرکه، در‌های مساجد، منبر ها، خانه‌های بوم گردی و خانه‌های قدیمی رواج داشته و دارد.

اشکال هندسی و زیبا بر پیکر سرد و بی جان چوب نقش می‌بندند و از دل آن در و پنجره‌های شیشه رنگی قواره بری شده و ظروف کاربردی خلق می‌شود.

چوب‌هایی که به اشتباه در دل تنور‌های خشت وگلی سوزانده می‌شدند حالا در دستان جوانان فردوسی سرنوشتی طلایی برایشان رقم می‌خورد.

با آقای قیصری همراه می‌شویم، گره چینی که در شهرستان فردوس کارگاه ایجاد کرده و به احیای این هنر اصیل پرداخته است.

چوب‌هایی خشکیده و زمخت که از دل آن آثاری زیبا و ماندگار خلق می‌شود.

آقای قیصری یک جوان خوش ذوق فردوسی است که از چوب دست سازه‌هایی زیبا و کاربردی می‌سازد با او به امامزاده فردوس رفتیم جایی که اولین درب گره چینی ورودی آن کار دستان توانمندش بود، او می‌گوید: قرار بود این درب در آستان قدس مشهد آن هم با قیمت بالا ساخته شود، اما من این درب را در کارگاه خودم و با یک سوم قیمتی که قرار بود در مشهد تولید شود، ساختم.

او بیان می‌کند: قواره بری گره چینی از کار‌های نفیسی است که زیبایی خاصی به در و پنجره‌ها و فضا‌های معماری داخلی و نمای بیرون ساختمان‌ها می‌دهد لذا طرفداران خاص خود را دارد.

این گره چین فردوسی ادامه می‌دهد: گره‌های آلات و لغات از جمله گره‌هایی است که از زمان صفویه تا کنون کار نشده بود و ما برای اولین بار است که بعد از اصفهان این را به صورت حرفه‌ای انجام می‌دهیم.

او اظهار می‌کند: سفارش‌هایی که می‌گیریم بیشتر از بقاع متبرکه و مناطق گردشگری در سطح شهرستان فردوس و محدود به خراسان جنوبی است، اما حمایت این هنر می‌تواند پای ما را به بازار‌های خارجی هم باز کند.

گره چینان پنجه در پنجه مشکلات

آقای قیصری حالا توانسته ۳۵ شاگرد را آموزش دهد که ۶ نفرشان حالا مستقل شده و کارگاه گره چینی دارند.

او می‌گوید: با وجود اینکه گره چینی را رایگان آموزش می‌دهم، ولی کسی اقبال به این کار نشان نمی‌دهد و با توجه به گران بودن چوب و مصالح، کمتر کسی به فراگیری آن روی می‌آورد.

این هنرمند گره چین فردوسی به دغدغه بیمه هنرمندان این حرفه اشاره و بیان می‌کند: یکی از مشکلاتی که هنرمندان گره چین با آن دست و پنجه نرم می‌کنند مسائل مربوط به بیمه است که هنوز مسئولان برای حل آن چاره‌ای نیندیشیده اند.

قیصری عنوان می‌کند: طی سال‌های گذشته در نمایشگاه‌های استان و حتی استان‌های دیگر از جمله سمنان و تهران شرکت کردیم و فروش خوبی را داشتیم، اما حالا کرونا باعث شده تا حضور این محصولات در نمایشگاه‌ها کمرنگ شود و گوشه کارگاهمان خاک بخورند.

بیشتر بخوانید

•  دستانی که گره می‌چینند / هنری به قدمت یک شهر + فیلم
• جان گرفتن صنایع دستی با سرپنجه‌های طلایی/ بانوانی که مردانه پای کار ایستاده اند
• اصابت سنگ بی مهری بر شیشه دل گوهر تراشان

کاووسی یکی از شاگردان آقای قیصری است که یک سالی می‌شود کارگاه زده و به گره چینی و خراطی مشغول است، او هم از مشکلاتش اینطور برایمان می‌گوید: طرح‌های خاصی که ما در فردوس انجام می‌دهیم در کشور نظیر ندارد، اما متأسفانه اوضاع فروش دست سازه هایمان اصلا خوب نیست، هنرمندان صنایع دستی تمام امیدشان به بحث‌های نمایشگاهی بوده و هست، اما با ظهور کرونا و تعطیلی نمایشگاه ها، بیشترین ضرر را هنرمند صنایع‌دستی می‌بیند.

او البته به این نکته تأکید و بیان می‌کند: شاید یکی دیگر از دلایلی که بازار فروش مان را کساد کرده، گمنام بودن هنر‌های چوبی و کار خراطی در استان است در صورتی که همین کار‌ها در استان‌های دیگر فروش چند ده میلیونی دارند.

رد پای گره چینی در خانه‌های بوم گردی / وقتی تلفیق چوب و شیشه رنگی گردشگران را جادو می‌کند

هنر گره چینان فردوسی حالا بر در و پنجره‌های اقامتگاه‌های بوم گردی خودنمایی می‌کند، در باغشهر اسلامیه سراغ یکی از این اقامتگاه‌ها را گرفتیم، جایی که درب و پنجره‌ای شیشه رنگی و مبلمان گره چینی شده دل هر رهگذری را با خودش می‌برد.

گوشه گوشه این اقامتگاه درب و پنجره‌های شیشه رنگی بود سبز، زرد، آبی و قرمز، شیشه رنگی‌هایی که به اقامتگاه رنگ و لعابی دیگر داده بودند و آن را از به عمارتی زیبا تبدیل کرده بودند.

مالک این اقامتگاه از کیفیت و زیبایی بی نظیر کار دست استاد قیصری می‌گفت: هدفم ایجاد محیطی بود که یادآور روزگاران خوش گذشته باشد و آرامش و نشاط را برای گردشگران به ارمغان بیاورد بنابراین ترجیح دادم ساخت مبلمان، درب و پنجره و کابینت‌های اقامتگاه را به هنرمند گره چین شهر خودمان بسپارم.

او می‌گوید: آقای قیصری با قیمت بسیار مناسب و کیفیت عالی این سفارش‌ها را برای مان آماده کرد و خدا روشکر گردشگران داخلی و خارجی از این سبک معماری خیلی خوششان آمده است.

زخم شیشه رنگی‌های وارداتی برقلب گره چینان

تهیه مواد اولیه به خصوص شیشه رنگی که وارداتی است قیمت کار گره چینی را بالا برده و مشکلاتی را برای گره چینان به وجود آورده است. موادی که کیفیت بالا و مناسبی ندارند و طرح چوب است و در آن از پلاستیک بی کیفیت به جای طلق یا شیشه استفاده می‌شود.

عباس زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی به خبرنگار ما می‌گوید: افراد زیادی به ویژه در رسته درودگران ساخت گره چینی را می‌دانند و به تولید نیز اشتغال دارند، اما تنها کارگاهی که از میراث فرهنگی مجوز دارد، واقع در شهرستان فردوس است.

او اظهار می‌کند: بسیاری هستند که ارزش این آثار فاخر را می‌دانند و در قالب تابلو و درب‌های ساختمان آن را استفاده می‌کنند، اما متأسفانه در سال‌های اخیر به خاطر شرایط اقتصادی و تهیه مواد اولیه به خصوص شیشه‌های رنگی وارداتی، قیمت کار گره چینی را بالا برده و مشکلاتی پیش پای صنعتگران این حوزه ایجاد کرده است.

عباس زاده نبود گمرک اختصاصی صنایع دستی در استان را یک مشکل اساسی برای صنایع دستی بر می‌شمارد و بیان می‌کند: به همین دلیل نمی‌توانیم آمار رسمی از صادرات محصولات گره چینی شده به خارج از کشور اعلام کنیم.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی، صدور مجوز و برخورداری از یارانه‌های حوزه صنایع دستی، ارائه بسته‌های حمایتی و معافیت‌های مالیاتی، حضور در نمایشگاه‌های ملی و ارائه تسهیلات کم بهره به گره چینان را از اقدامات حمایتی اداره کل میراث فرهنگی از هنرمندان این رشته دانست.

گره‌هایی که می‌توانند دلار روی دلار بچینند

گره چینی این هنر صنعت اصیل ایرانی جلوه‌ای زیبا به معماری خانه‌ها و اماکن مذهبی و تاریخی داده است. آثاری زیبا که هرچند قیمت بالایی دارند، ولی هنوز در قلب مردم، علاقه مندی به هنر‌های اصیل کشورمان زنده است.

از این سبک کار به طور معمول در ساخت در‌های اماکن متبرکه، مقابر، منابر و در پنجره‌های منازل و کاخ‌ها و نرده‌ها استفاده می‌شود. هنری که البته در لابه لای زندگی امروزی در حال کمرنگ‌تر شدن است و چنانچه به آن بها داده شود و دریچه صادرات به روی آن باز شود، می‌تواند ارز آوری خوبی برای کشور داشته باشد.

هر چند کرونا با تعطیلی نمایشگاه‌ها ضربه مهلکی را بر پیکره صنایع دستی به خصوص گره چینی وارد کرده، اما حمایت از این هنر و تلفیق آن با معماری نوین می‌تواند چاره بقای این رشته باشد.

گزارش از فاطمه آریان پور

انتهای پیام/ک