به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، کاربرد‌های متعدد و فراوان و خواص دارویی و مصارف متنوع غذایی زعفران ضرورت توجه ویژه به مسائل تولید و صادرات این محصول را بیش از پیش روشن می‌سازد. 

زعفران از گیاهان بومی ایران و به عنوان گرانترین ادویه جهان جایگاه منحصر به فرد و ارزشمندی در میان محصولات کشاورزی و صادراتی کشور به خود اختصاص داده است.

زعفران ایران علاوه بر اینکه از نظر کمی درصد بالایی از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد، از لحاظ کیفی از جمله عیار بالا در رنگ دهی، طعم و عطر مطلوب، مرغوبیت زیادی دارد و همین امر سبب رونق صادرات این محصول به کشور‌های مختلف جهان از قبیل اسپانیا، امارات متحده، ایتالیا، چین، فرانسه، انگلستان، استرالیا، سوئد، عربستان سعودی، کویت و بحرین شده است.

ایران با سطح ۱۰۵ هزار هکتار سطح زیرکشت زعفران ۹۰ درصد تولید این محصول را در جهان به خود اختصاص داده است و بعد از آن هند با پنج هزار و ۷۰۰ هکتار و پنج درصد در ردیف دوم و یونان جایگاه سوم را دارند.

با وجودی که اسپانیا در ردیف پنجم جهان از این نظر قرار دارد، ولی در بازاریابی و برندسازی بسیار موفق بوده است بطوری که زعفران در جهان بیشتر با اسم این کشور تجارت می‌شود.

قدمت ۷۰۰ ساله کشت زعفران در گناباد

۸۶ هزار هکتار از مجموع ۱۰۵ هزار هکتار زمین‌های کشت زعفران ایران مربوط به  خراسان رضوی است و در این میان گناباد با سه هزار و ۵۰۰ هکتار مزرعه زعفران از جایگاه خاصی در تولید زعفران کشورمان برخوردار است.

گناباد از مناطق بسیار غنی و با کیفیت و با قدمت در تولید زعفران در سطح کشور و استان خراسان رضوی است به طوری که پیشینه کشت زعفران در این شهرستان به ۷۰۰ سال قبل باز می‌گردد و هم اکنون نیمی از مجموع سطح زیر کشت اراضی کشاورزی این شهرستان زیر کشت زعفران قرار دارد.

از مجموع تولید سالیانه حدود ۱۹ هزار و ۳۰۰ تن محصولات باغبانی در گناباد ۱۲ تن را زعفران تشکیل می‌دهد و بیش از ۵۰ درصد اراضی زیر کشت این شهرستان زیر کشت زعفران رفته است.

گرچه طبق برآورد مسئولان ذیربط به دلیل استمرار خشکسالی و کمبود منابع آبی برداشت زعفران گناباد طی امسال بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته، ولی باز هم محصول زعفران این شهرستان از تولیدات بسیار راهبردی کشاورزی محسوب می‌شود و جایگاه خاصی در رونق اقتصادی گناباد دارد و در صورت توجه بیشتر مسئولان و کاهش مشکلات موجود، می‌تواند حرف بسیاری برای گفتن داشته باشد.

با توجه به ظرفیت‌های شاخص زعفران گناباد در سطوح ملی و بین المللی، نظام زراعت زعفران مبتنی بر آبدهی قنات این شهرستان در سه سال گذشته به عنوان سومین میراث جهانی کشاورزی ایران در سازمان خواروبار ملل متحد (فائو) به ثبت رسید و شهرستان‌های دیگر خطه خراسان که در تولید زعفران سرآمد هستند تاکنون نتوانسته اند چنین توفیقی به دست آورند و این مساله نشان دهنده پتانسیل‌های منحصر به فرد زعفران گناباد است.

همایش ملی زعفران

با توجه به جایگاه گناباد در تولید محصول زعفران، ششمین همایش ملی زعفران ۲۶ و ۲۷ آبان ماه جاری با حضور مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، صاحبنظران و پژوهشگران کشوری در این شهرستان خراسان رضوی برنامه ریزی شد و این خود مجالی برای بررسی و معرفی ظرفیت‌های تولید زعفران این شهرستان در سطوح منطقه‌ای و ملی و حتی بین المللی فراهم کرده است.

علیرضا باقری یکی از زعفران کاران گناباد  گفت: کمبود منابع آبی و خشکسالی در کاهش راندمان تولید زعفران نقش زیادی داشته و موجب افت محصول شده است.

بیشتر بخوانید

• تشکیل صندوق حمایتی زعفران ضروری است

او افزود: زعفران از جایگاه خاصی در تأمین امنیت اقتصادی خانوار‌ها در مناطق شهری و روستایی گناباد برخوردار است و تعداد زیادی از کشاورزان به صورت تک محصولی و یا در کنار سایر محصولات به کشت زعفران اشتغال دارند.

این زعفران کار گنابادی  با اشاره به اینکه کاهش تولید زعفران در گناباد خسارت‌هایی از نظر اقتصادی به زعفران کاران وارد کرده است، از مسوولان جهاد کشاورزی و صندوق بیمه محصولات کشاورزی خواست که با پرداخت تسهیلات از کشاورزان خسارت دیده حمایت کنند.

اسماعیل همتی یکی دیگر از زعفران کاران و کارشناسان کشاورزی گنابادی هم می‌گوید: محصول زعفران در این شهرستان با توجه به ظرفیت‌های خاص خود در اشتغال خانوار‌ها نقش اساسی دارد و بروز مشکلات و از جمله استمرار معضل خشکسالی، معیشت بخش اعظمی از خانوار‌های کشاورز در مناطق شهری و روستایی را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است.

او می افزاید: با توجه به اینکه بخش عمده زعفران تولیدی گناباد، به دلیل ضعف در صنایع بسته بندی و تکمیلی کشاورزی، به صورت خام به دیگر نقاط ارسال می‌شود، توسعه این صنایع باید محور توجه مسوولان مربوطه قرار بگیرد.

این کارشناس کشاورزی  کمبود تسهیلات درازمدت با سود پایین برای حمایت از زعفران کاران، نبود بازار‌های محلی توانمند برای عرضه زعفران، شرایط سخت آب و هوایی و استمرار معضل خشکسالی، کمبود شدید آب و منابع آبی، نبود سیستم‌های آبیاری تحت فشار و زیرسطحی و توجه صرف به نگاه سنتی در آبیاری را مهمترین مسائل کشت و برداشت زعفران در گناباد دانست و ادامه داد: افزایش دمای هوا در تابستان در کنار مسائل و مشکلات ناشی از خشکسالی موجب کاهش عملکرد تولید این محصول شده است.

سیدعلی پاکدامن یک فروشنده و صادر کننده زعفران گناباد هم با اشاره کاهش راندمان تولید زعفران به دلیل استمرار معضل خشکسالی گفت: این معضل افزایش تحمیل هزینه‌ها در کشت و برداشت زعفران برای زعفران کاران را به دنبال داشته است.

 او  به کاهش رغبت کشاورزان به تولید زعفران به دلیل استمرار معضلات ناشی از خشکسالی اشاره کرد و افزود: با قول مساعد دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از زعفران کاران و از جمله افزایش قیمت خرید تضمینی، زعفران کاران به استمرار کشت این محصول بیشتر ترغیب شوند.

این فروشنده و صادر کننده زعفران گناباد ادامه داد: استمرار معضل خشکسالی موجب کاهش ۵۰ درصدی تولید زعفران در اراضی کشاورزی شده است، ولی با وجود کاهش برداشت زعفران در این منطقه، بازهم به لحاظ کیفیت خاص خود در بین مشتریان جایگاه خاصی دارد.

پاکدامن بیان کرد: زعفران تولیدی شهرستان گناباد از نظر ارگانیک بودن و کیفیت، مرغوبیت خاصی نسبت به تولیدات سایر نقاط دارد.

محمود قربانیان ریابی یکی دیگر از زعفران فروشان گنابادی نیز گفت: با وجود کاهش تولید زعفران به دلیل تغییر اقلیم و معضل خشکسالی، سیاست حمایتی دولت سیزدهم و تعاون روستایی برای خرید تضمینی و افزایش قیمت تعیین شده، نقش مهمی در حمایت از زعفران کاران و کاهش زیان‌های اقتصادی آنان داشته است.

او افزود: معضل خشکسالی به صورت متوسط منجر به کاهش ۵۰ درصدی تولید زعفران در اراضی زیر کشت شده است.

این زعفران فروش گنابادی ادامه داد: از دیرباز بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران کاشت و برداشت می‌شده است، اما اکنون در کشور‌های دیگر این امر در سطح‌های بالاتری اتفاق می‌افتد و جایگاه زعفران کشورمان با توجه به مشکلات در چند سال اخیر متزلزل شده است.

مهدی صفاری یکی از اعضای شورای اسلامی شهر گناباد هم گفت: این شهرستان از دیرباز به دلیل پتانسیل‌های خاص خود از نقاط بسیار مستعد در تولید زعفران شناخته می‌شده است و این محصول در رونق اقتصادی گناباد نقش مهمی بازی می‌کرده است.

 او افزود: با توجه به ظرفیت‌های خاص گناباد باید این شهرستان به عنوان قطب زعفران کشور شناخته شود و با حمایت‌های دولت سیزدهم، شاهد توسعه کمی و کیفی اراضی زیرکشت و بهبود وضعیت زعفران و نقش آفرینی بیشتر آن در سطح ملی و بین المللی و توسعه صادرات باشیم.

حسین تقوی مدیر مرکز رشد فناوری گناباد نیز گفت: با هدف حمایت از توسعه کیفی محصول زعفران چند شرکت دانش بنیان در زمینه تولید کود‌های بیولژیک و ارگانیک و بهینه سازی مصرف آب در این مرکز فعالند.

او افزود: طرح‌های علمی شاخص در زمینه زعفران تحت پوشش حمایت مرکز رشد فناوری گناباد قرار می‌گیرند.

کاهش ۷۰ درصدی زعفران برداشتی

نعمت غفوری مدیر جهاد کشاورزی گناباد هم با اشاره به آغاز برداشت محصول زعفران این شهرستان از ابتدای آبان که تا نیمه آذرماه ادامه می‌یابد، گفت: معضل خشکسالی و کمبود منابع آبی و کاهش ۷۶ درصدی بارندگی‌ها طی امسال که در ۵۲ سال گذشته بی سابقه بوده است، موجب کاهش ۷۰ درصدی برداشت زعفران در گناباد خواهد شد.

او افزود: این معضل منجر به اختلال در روند فیزیولوژیک و رشد گیاه زعفران در طی فصل رشد و تابستان و کاهش تشکیل گل و در نهایت کاهش محصول زعفران شده است.

مدیر جهاد کشاورزی گناباد ادامه داد: همه ساله به طور متوسط ۱۲ تن زعفران از سطح سه هزار و ۵۵۰ هکتار اراضی زیر کشت این محصول در گناباد برداشت می‌شد که انتظار می‌رود این رقم امسال به دلیل معضلات پیش گفته به ۳.۶ تن کاهش یابد.

غفوری بیان کرد: بیش از ۴۵۰ هکتار از مزارع شهرستان به دلیل کاهش آبدهی قنوات نیازمند آبیاری با تانکر بودند که بخشی از آن انجام و در حال آبرسانی است و هزینه‌های بسیار بالای حمل آب با تانکر فشار مضاعفی بر زعفرانکاران وارد کرده است.

هادی ایزدی رئیس اداره صنعت و معدن و تجارت گناباد گفت: خرده مالک بودن بخش اعظم اراضی زعفران گناباد در شرایط کمبود منابع آبی، افزایش هزینه‌ها را در این بخش به دنبال داشته است.

او افزود: کشت بی رویه، سرمایه گذاری‌های بدون برنامه ریزی و توجه ناکافی به بازار مصرف و صادرات این محصول در نقاط مختلف کشور در آینده مشکلاتی را برای کشاورزان به وجود می‌آورد.

محمد صفایی دلویی  عضو کمیسیون اقتصادی و نماینده گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی هم گفت: با وجودی که بیشتر زعفران تولیدی جهان در ایران کشت می‌شود، ولی کشورمان نتوانسته سهم قابل توجهی از صادرات و فروش این محصول را در سطح دنیا به خود اختصاص دهد.

او افزود:  قیمت کلی فروشی هر کیلوگرم زعفران در جهان ۶ هزار دلار، اما در ایران تنها هزار دلار است.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس  با اشاره به برگزاری همایش ملی زعفران ۲۶ و ۲۷ آبان ماه جاری در گناباد  ادامه داد: از فرصت مغتنم این همایش باید برای افزایش جایگاه کشورمان در صادرات و کاهش تنگنا‌های زعفران کاران و بهره گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای برای توسعه کمی و کیفی این محصول بهره گرفت.

تلاش برای ایجاد مرکز ژنتیک زعفران کشور در گناباد

صفایی دلویی بیان کرد: علاوه بر این موارد یکی از مسائلی که به عنوان دستاورد همایش ملی زعفران در گناباد پیگیری می‌شود، ایجاد مرکز ژنتیک زعفران کشور در این شهرستان است.

حامد قربانی فرماندار گناباد هم برگزاری همایش ملی زعفران را فرصتی مناسب برای شناساندن بیش از پیش زعفران این شهرستان به کشور خواند و ادامه داد: باید از ظرفیت همه ادارات و دست اندرکاران ذیربط برای برگزاری پرشور این رویداد بهره گرفت و از آن برای افزایش جذب گردشگر و شناساندن ظرفیت‌های زعفران این شهرستان استفاده کرد.

او افزود: باید از نقاط ضعف و قوت همایش‌های ملی قبلی و از جمله تجارب سایر دستگاه‌های اجرایی برای برگزاری هرچه کیفی‌تر همایش ملی زعفران در گناباد حداکثر بهره برداری را کرد.

فرماندار گناباد  با اشاره به استقرار دبیرخانه برگزاری ششمین همایش ملی زعفران گناباد در مجتمع آموزش عالی این شهرستان بر هماهنگی بیشتر سایر دستگاه‌های اجرایی دست اندرکار برای ایجاد وحدت رویه در برگزاری و دعوت از مدعوین این همایش تاکید کرد.


 سیدمصطفی موسوی زاده رئیس مجتمع آموزش عالی و دبیر برگزاری همایش ملی زعفران گناباد هم گفت: از مجموع ۱۷۰ مقاله که از صاحبنظران و پژوهشگران سراسر کشور به دبیرخانه این همایش ارسال شده است، ۵۰ درصد تایید شد.

او افزود: ششمین همایش ملی زعفران در محور‌های فناوری‌های تولید و پس از برداشت زعفران، مصارف و کاربرد‌ها و بازاریابی و اکوتوریسم زعفران برگزار شد.

رئیس مجتمع آموزش عالی و دبیر برگزاری همایش ملی زعفران گناباد ادامه داد: فناوری‎های تولید زعفران شامل ژنتیک، اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، اکولوژی، فیزیولوژی و بیولوژی زعفران، فناوری­های کاشت، داشت و برداشت، مدیریت آفات، بیماری­ها و علف­های هرز، مدیریت مصرف منابع و بهره­ وری تولید، مکانیزاسیون تولید، تنوع گونه ه­ا و ذخایر ژنتیک و فناوری‎های پس از برداشت زعفران در زیربخش‌های فرآوری و بسته­ بندی، فیتوشیمی، شناسایی، استخراج و خالص ­سازی مواد موثره، آنالیز، کنترل کیفیت و استاندارد‌ها و نوآوری و تولید محصولات دانش بنیان است.

موسوی زاده بیان کرد: همچنین زیربخش‌های محور‌های مصارف و کاربرد‌های و بازاریابی و اکوتوریسم زعفران همایش فوق هم مصارف غذایی، مصارف دارویی، فارماکولوژی، کاربرد‌های آرایشی بهداشتی و صنعتی، اقتصاد دانش بنیان و تجاری سازی، کارآفرینی و اشتغال، برندسازی و بازاریابی، صادرات و تجارت جهانی، فرهنگ و دانش بومی، یافته ­های باستان شناسی، اگروتوریسم و توسعه پایدار روستایی را شامل می‌شود.

از مجموع تولید سالیانه حدود ۱۹ هزار و ۳۰۰ تن محصولات باغی در گناباد ۱۲ تن را زعفران تشکیل می‌دهد و سه هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین‌های این شهرستان به کشت زعفران اختصاص یافته است.

بر اساس پیش بینی مسئولان ذیربط به دلیل معضلات ناشی از خشکسالی میزان برداشت زعفران در سال جاری در گناباد ۷۰ درصد کاهش خواهد داشت.

۳۴ هزار بهره بردار بخش کشاورزی گناباد با ۲۰ هزار هکتار کشتزار آبی، هزار و ۷۰۰ هکتار دیمزار و ۵۰۰ هزار راس دام، سالانه ۸۷ هزار تن محصولات زراعی، باغی و دامی تولید و روانه بازار مصرف می‌کنند.

مرکز شهرستان ۹۳ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.

منبع: ایرنا

انتهای پیام//م.م