به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، در خاطرات مرحوم شیخ علی عراقچی درباره موضع گیری‌های آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در مقابل رضا شاه چنین آمده است:

مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، ‎ ‎‌وقتی رضاخان به سلطنت رسید، در مقابل سیاست‌های ضددینی او‌‎ ‎‌سیاست سکوت و مدارا را در پیش گرفت تا بدین وسیله حوزه تازه‌‎ ‎ تأسیس و این نهال نورس را از شر و درنده‌خویی وی در امان نگه دارد. ‎ ‎‌من ایشان را ندیدم و تقریباً نه ساله بودم که ایشان از دنیا رفت، ولی نقل‌‎ ‎‌می کنند که ایشان شخصیت بسیار بشاش، خوش‌برخورد و بذله‌گویی بود. ‎ ‎‌اما، چون رضاخان به سر کار آمد و فعالیت‌های ضددینی خود را شروع‌‎ ‎‌کرد، دیگر احدی ندید که حاج شیخ خنده بر لبانش مشاهده بشود و‌‎ ‎‌مرتب در رنج و عذاب و تنگنا به سر می‌برد.

بیشتربخوانید

• روزی که رضاخان با آیت‌الله مدرس دست به یقه شد

در حقیقت برنامه ایشان در این رابطه سکوت بود و چاره‌ای به‌جز‌‎ ‎‌‎این نداشتند. مخالفت با آدم درنده‌ای مثل رضاخان، مسلماً مساوی با‌‎ ‎‌نابودی و اضمحلال کامل حوزه علمیه قم و سرتاسر ایران بود. چون در‌‎ ‎‌آن دوران خفقان، باز هم این شاگردان و تربیت‌یافتگان حوزه درسی حاج‌‎ ‎‌شیخ بودند که در سرتاسر کشور پراکنده می‌شدند و به طور مظلومانه‌‎ ‎‌چراغ دین و مذهب را در میان مردم روشن نگه می‌داشتند؛ بنابراین مقاومت در برابر رضاخان چندان معقول به نظر نمی‌رسید. ‎ ‎‌

یکی از مخالفان او مرحوم حاج شیخ محمدتقی بافقی بود که قبرش در‌‎ ‎‌مسجد بالاسر است. یک روز که به حرم مشرف بود، می‌بیند دختران و‌‎ ‎‌همسر رضاخان به صورت بی‌حجاب در حرم حضرت معصومه علی‌ها السلام‌‎ ‎‌هستند. تحمل نکرده و به آن‌ها اعتراض می‌کند، این خبر به رضاخان‌‎ ‎‌می‌رسد. آن وقت‌ها راه قم ـ تهران، خاکی بوده رضاخان در عرض دو‌‎ ‎‌ساعت خود را به قم می‌رساند؛ از طرفی مرحوم بافقی را هم دستگیر‌‎ ‎‌کرده و نگاه داشته بودند. وقتی رضاخان به قم می‌رسد با چکمه وارد‌‎ ‎‌صحن حرم می‌شود و با همان چکمه‌هایش شروع به لگد زدن به مرحوم‌‎ ‎‌بافقی می‌کند. او هم فریاد زده و یا صاحب‌الزمان (عج) می‌گوید.

مرحوم حاج شیخ حتی در این واقعه هم سکوت اختیار کرد و‌‎ ‎‌چیزی نگفت؛ زیرا واقعاً معلوم نبود همراهی و حمایت از مرحوم‌‎ ‎‌بافقی چه عواقب خطرناکی می‌توانست داشته باشد. به نظر بنده در این‌‎ ‎‌مورد نمی‌توان به مرحوم حاج شیخ اشکال گرفت و انتقاد کرد؛ زیرا‌‎ ‎‌باید شرایط و موقعیت آن زمان را در نظر گرفت و بعد قضاوت کرد. ‎ ‎‌شما تصور کنید به خاطر چنین موضوعی، حوزه باعظمت قم نابود‌‎ ‎‌می‌شد. آن وقت مثل کشور ترکیه دیگر هیچ اثری از دین و روحانیت‌‎ ‎‎‌و اسلام و تشیع در ایران باقی نمی‌ماند.

ایشان با همین سکوت و مدارا توانستند، ممتحنین را و مسأله امتحان‌‎ ‎‌طلاب را تا حدی در قم در دست بگیرند. از سوی دیگر رضاخان هم که‌‎ ‎‌سکوت حاج شیخ را می‌دید، دیگر بهانه‌ای در دست نداشت و‌‎ ‎‌نمی‌توانست با وی درگیر شود. حتی شنیده شد که رضاخان در جایی گفته‌‎ ‎‌بود: این شیخ با این سکوتش، پدر مرا در آورده است؛ بنابراین اگر‌‎ ‎‌حضرت امام هم در آن مقطع تاریخی به جای حاج شیخ بود، کاری به جز‌‎ ‎‌همان کاری که مرحوم حاج شیخ در پیش گرفت، انجام نمی‌داد. مرحوم‌‎ ‎‌حاج شیخ به تکلیفشان عمل کردند، هم‌چنان‌که حضرت امام می‌فرمود:‌‎ ‎‌مرحوم شیخ اگر در این زمان بودند، وظیفه‌ای غیر از این وظیفه (مبارزه با‌‎ ‎‌شاه) که امروز ما داریم نداشتند. پس شرایط حاج شیخ مدارا و سکوت را‌‎ ‎‌اقتضا می‌کرد و شرایط دوران حضرت امام، مبارزه و ظلم‌ستیزی را.

وقتی حاج شیخ از دنیا رفت، رضاخان اجازه نداد برای ایشان مجلس‌‎ ‎‌تشییع و ختم گرفته شود. در همدان هیچ‌گونه مجلسی به این خاطر‌‎ ‎‌برگزار نشد. فقط در قم، آن هم در یکی از مساجد به مدت دو ساعت‌‎ ‎‌اجازه داده بودند که مجلس ساده‌ای برپا شود.

منبع: جماران

انتهای پیام/