باشگاه خبرنگاران جوان - دانستن درباره زندگیِ چهره‌های مشهور همیشه جذاب است؛ این‌که چطور زندگی کرده‌اند و چه سرگذشتی داشته‌اند و چه رنج و سختی‌هایی کشیده‌اند تا آثاری پدید بیاورند. یک دسته از این چهره‌های مشهور و شناخته‌شده، بزرگان شعر و ادبیات فارسی هستند؛ کسانی که قرن‌ها پیش زندگی می‌کرده‌اند و بر اساس منابع تاریخ ادبیات و آن‌چه در خلال آثارشان مانند دیوان‌های شعر آمده، اطلاعات کمی از زندگی و سرگذشتشان داریم.

نکته هیجان‌انگیز این‌جاست که در روزگار ما نویسنده‌هایی پیدا شده‌اند که از راهِ پیوند این اطلاعات با خیال، زندگی بزرگان شعر و ادبیات را در قالب رمان نوشته‌اند تا جذابیتِ روایتشان دوچندان شود. یکی از این رمان‌ها «بازگشت به پنج‌رود» نام دارد که آندری وُلوس به روسی نوشته‌است. این رمان جذاب که زندگی رودکی سمرقندی، پدر شعر فارسی را روایت می‌کند، در سال ۲۰۱۳ برنده جایزه بوکر روسی شد و حالا چند ماهی می‌شود که آبتین گلکار، مترجم شناخته‌شده کشورمان آن را به فارسی ترجمه کرده‌است. در این مطلب درباره رمان «بازگشت به پنج‌رود» و رمان‌های دیگری که بر اساس زندگی بزرگان شعر و ادبیات فارسی نوشته شده‌اند، بیشتر می‌خوانید.

روایت خیال‌انگیز زندگی رودکی سمرقندی

آندری ولوس، شاعر و نویسنده معاصر روس، در شهر دوشنبه تاجیکستان به دنیا آمده و پیش از نوشتن رمان «بازگشت به پنج‌رود»، رمان «خرم‌آباد» را نوشته که نامش تعبیری شاعرانه از شهر دوشنبه است. او که تا به حال چند جایزه معتبر ادبی را برده، زندگی پدر شعر فارسی، جعفر بن محمد رودکی را دست‌مایه نگارش رمان کرده و اثری پدید آورده که هرچند تا حد زیادی ساخته و پرداخته ذهن و تخیل اوست، اما از لحاظ تاریخی با منابع تاریخی، همخوانیِ زیادی دارد.

آبتین گلکار، مترجم، در مقدمه خود بر این کتاب از شیوه ترجمه‌اش این‌طور نوشته‌است: «بازگشت به پنج‌رود شرح و توصیفی است هنری بر احوال رودکی، شاعر نامدار ایرانی و اوضاع زمانه او در نخستین سال‌هایی که ایرانیانِ فرارودان رفته‌رفته می‌کوشیدند خود را از زیر یوغ دستگاه خلافت بغداد رها سازند. زبان اثر همانند محتوای آن، آمیزه‌ای از سبک‌های مختلف زبانی است. وفور واژه‌های فارسی و تاجیکی در آن برای خواننده روس نوعی غرابت ایجاد می‌کند که در برگردان فارسی تا اندازه‌ای از میان می‌رود.

به همین سبب در ترجمه کوشیده شد از برخی واژه‌های قدیمی و دور از ذهن مانند دستارخوان به معنای سفره، موزه به معنای چکمه و میان‌بند به معنای کمربند استفاده شود. از سوی دیگر، برخی قسمت‌های رمان برگرفته از منابع ادبی فارسی است که در ترجمه آن‌ها سعی شد متن تا حد امکان به زبان منبع اصلی نزدیک شود». این رمانِ خوش‌خوان را نشر برج منتشر کرده‌است.

زندگی فردوسی در «فرزند ایران»

خواندن از زندگی و سرگذشت حکیم توس برای هر اهل ادبی جذاب است؛ شاعر بزرگی که با شاهنامه‌اش پس از هزار و اندی سال، بر قله حماسه‌سرایی ایستاده و پژوهشگران همچنان در آن نکته‌های تازه می‌یابند. دکتر میرجلال‌الدین کزازی، شاهنامه‌پژوه برجسته، در سال ۹۲ رمانی بر اساس زندگی فردوسی نوشت. نویسنده درباره این اثر گفته‌است: «این رمان بر سه پایه بنیاد گرفته است؛ شاهنامه، نکته‌هایی که نویسندگان زیست‌نامه‌ها (تذکره‌ها) درباره فردوسی نوشته‌اند و پندار خودم. در بخش‌هایی از این داستان که بر پایه افسانه استوار است، فردوسی را در کنار پدر، مادر، همسر یا فرزندانش نشانده‌ام که گفتگو‌هایی گاه درازدامان میان آن‌ها درمی‌گیرد. منش و کنش فردوسی را بیشتر در این گفتگو‌ها نشان داده‌ام».

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «فرزند برومند ایران بدین‌سان می‌شنود و می‌خواند و می‌اندیشید و می‌پژوهید و می‌بالید. نیز، در کنار دانش و ادب و اندیشه، هنر‌ها و شایستگی‌هایی دیگر را که جوانان را می‌زیبید و به کار می‌آمد، می‌آموخت و می‌ورزید. اسب می‌تاخت و گوی می‌باخت و تیخ می‌آخت و تیر می‌انداخت». رمان «فرزند ایران» را نشر معین منتشر کرده‌است.

جذابیت‌های زندگی مولانا برای روایت

رازآلود بودن زندگی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شاعر و عارف بزرگ ایرانی، موجب نگارش رمان‌های متعددی درباره زندگی او و خانواده‌اش شده‌است. آثار داستانی‌ای که با محوریت زندگی مولانا نوشته شده، اغلب استقبال مخاطبان را در پی داشته‌است. یکی از این کتاب‌ها اثر الیف شافاک، نویسنده مشهور ترکیه‌ای به نام «ملت عشق» است. این کتاب که در سال‌های اخیر در کشورمان فروش فوق‌العاده‌ای داشته و با ترجمه‌های مختلفی به چاپ رسیده، انتقاد اهالی ادبیات را هم درپی داشته‌است. آن‌ها می‌گویند این رمان چهره مولانا و شمس را غیرواقعی نشان داده‌است و هیچ‌کدام از رویداد‌های داستان بر اساس واقعیت نیستند.

جالب این‌که «ملت عشق» در ترکیه هم عنوان پرفروش‌ترین کتاب تاریخ این کشور را از آن خود کرد. رمان دیگری که بر اساس زندگی مولانا به فارسی نوشته شده، «کیمیا خاتون» نوشته سعیده قدس است. این رمان روایت زندگی کیمیا، دخترخوانده مولانا و همسر شمس تبریزی است. «کیمیا خاتون» هم مانند «ملت عشق» رمانی عامه‌پسند است که واقعیت زندگی مولانا و خانواده‌اش را با تخیل درهم آمیخته‌است. از دیگر رمان‌هایی که بر اساس زندگی مولانا نوشته شده است، می‌توان به «دختر رومی»، اثر موریل مائوفروی و «عارف جان‌سوخته» نوشته نهال تجدد اشاره کرد.

ناگفته‌های زندگی مردی در تبعید

نام نادر ابراهیمی برای علاقه‌مندان به داستان و رمان، نامی آشناست. او که رمان پرطرفدار «آتش بدون دود» را نوشته، زندگی ملاصدرا، فیلسوف و اندیشمند بزرگ ایرانی در قرن یازدهم هجری را هم در قالب رمان روایت کرده که یکی از آثار خواندنیِ فارسی است. این رمان که «مردی در تبعید ابدی» نام دارد، نگاهی همزمان به داستان ملاصدرای شیرازی و سیر تکوینی تفکر و اندیشه عرفانی و فلسفی اوست. داستان با دیالوگی از فاطمه، همسر ملاصدرا آغاز می‌شود: «آقا! خسته‌ایم و بیمار. تن دختر نو رسیده‌ام در تب می‌سوزد. شکایت نمی‌کنم و تا این لحظه می‌دانید که گله نیز نکرده‌ام. با شما بودن، چون شما صبور بودن را می‌طلبد. اما به خاطرتان می‌آورم که ماه‌هاست آواره‌ایم آقا! از هیچ سو سکونتگاهی، راهی نیست که اگر باشد هم مسدودش کرده‌اند.

مگر شما، آقا چه گفته‌اید و چه کرده‌اید که دشمنانتان به چنین عذابی مهمانتان کرده‌اند». این رمان از شانزده فصل جداگانه، اما به هم پیوسته تشکیل شده که از این قرارند: راه، غرق شیرین، چند ورق از تاریخ غم، راه، دریا او را طلبیده بود، دریا مرا طلبیده است پدر! راه، آزمون شنا بر خشکی بی‌مخاطره، عاشق دریا، به جانب غرق، راه، همسفری برای سفر به اعماق، بر اوج اوج در آستانه غرق، از راه به منزلگاه، مقدمات غرق، غرقِ تمام، مردی در تبعید ابدی. این رمان جذاب را نشر روزبهان منتشر کرده‌است.

منبع: خراسان

انتهای پیام/