الیگارش‌ها املاک و مستغلات خارج از کشور دارند. صاحب کلکسیون‌های هنری هستند یا ممکن است مثل رومن آبراموویچ صاحب باشگاه فوتبال باشند. جت‌های خصوصی و قایق‌های بادبانی نیز بخش دیگری از زندگی لوکس این  افراد است که این روز‌ها بیش از پیش توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است.

اخیرا در میان لیست تحریم‌های کشور‌های بلوک غرب علیه روسیه، اسامی تحت عنوان «الیگارش» مرتب تکرار می‌شود. اما این اصطلاح به چه معناست؟

اصطلاح الیگارشی به نخبگان سیاسی کشورها  اطلاق می‌شود. الیگارشی در واقع طبقه‌ای با تعداد افراد محدود، اما قدرتمند است که بر رهبران کشور و نحوه اداره آن‌ تاثیر می‌گذارند. در واقع این الیگارشی‌ها هستند که در پشت صحنه سیاسی یک کشور رشته‌ امور را در دست دارند.

الیگارش‌های روسی در واقع الیگارش‌های تجاری جمهوری‌های شوروی سابق هستند که در دوران خصوصی‌سازی روسیه پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۹۹۰ ثروت زیادی جمع‌آوری کردند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به دلیل ورشکستگی دولت، اموال دولتی طی چند مرحله به خریداران واگذار شد. الیگارش‌های روس از همین طریق ثروت زیادی جمع‌آوری کردند و به واسطه ثروت زیاد خود نفوذ زیادی در سیاست روسیه و تصمیم گیری های دولتی دارند.

در دوران ریاست جمهوری بوریس یلتسین در روسیه، الیگارش‌ها به طور فزاینده‌ای در سیاست این کشور نفوذ کردند. گفته می‌شود ۹ الیگارش تاثیرگذار در دوره این رئیس جمهور بین ۵۰ تا ۷۰ درصد از کل امور مالی روسیه را کنترل می‌کرده اند. در میان این الیگارش‌ها، فریدمن، پوتانین، آون و مالکین نفوذ خود را همچنان در دوره پوتین هم حفظ کردند.

نفوذ الیگارش‌ها در سیاست و اقتصاد روسیه

الیگارش‌ها همچنان تاثیر مهمی در اقتصاد و سیاست روسیه ایفا می‌کنند. در سال ۲۰۰۴، مجله فوربز ۳۶ میلیاردر دارای تابعیت روسیه را فهرست کرد و نوشت: این لیست شامل تجار با تابعیت روسیه است که سهم عمده‌ای از ثروت خود را به طور خصوصی به دست آورده اند، در حالی که پست دولتی ندارند.

 در سال ۲۰۱۳ نیز گزارشی توسط شرکت سرمایه گذاری بانکی موسوم به «کردیت سوئیس» منتشر شد که نشان می‌داد ۳۵ درصد از ثروت روسیه متعلق به ۱۱۰ فرد ثروتمند است.

بر اساس پژوهشی که سال ۲۰۰۵ در نشریه تخصصی «چشم انداز اقتصادی» چاپ شده است، ۳۹ درصد از فروش سالانه روسیه با دخالت الیگارش‌ها صورت می‌گیرد. سهم الیگارش‌ها در فروش نفت ۷۲ درصد است. سهم این افراد در خرید و فروش آلومینیوم ۸۰ درصد، فلزات آهنی ۷۸ درصد و در خرید و فروش خودرو ۷۱ درصد است. الیگارش‌های روسیه بخش قابل توجهی از اقتصاد از جمله صنایع و منابع طبیعی را کنترل می‌کنند. این افراد کانال‌های خرید و فروش خاص خود را دارند. داده‌های این پژوهش نشان می‌دهد الیگارشی‌ها امپراتوری خود را کارآمدتر از سایر مالکان روسی اداره می‌کنند.

اعمال تحریم بر الیگارشی‌ها چه تاثیری بر اقتصاد روسیه خواهد گذاشت؟

ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهور روسیه تحریم‌های اقتصادی اعمال‌شده توسط آمریکا و دیگر کشور‌های غربی را شبیه به «اعلام جنگ» خوانده است. در تحریم‌های جدید آمریکا که هفته گذشته اعلام شد، دارایی‌های ۸ الیگارشی و ۲۲ نفر از خانواده و شرکای آن‌ها در آمریکا مسدود شده است. ۱۹ الیگلارشی دیگر نیز با محدودیت روادید مواجه خواهند شد.

دارایی‌های ضبط شده شامل املاک لوکس، قایق‌های تفریحی و جت‌های شخصی به ارزش صد‌ها میلیون دلار است. پل ماسارو، مشاور سیاست خارجی کنگره آمریکا در خصوص تحریم الیگارشی‌ها می‌گوید آمریکا مدت‌هاست به دنبال تحریم الیگارشی‌ها بوده است. این افراد قدرت زیادی دارند و میلیارد‌ها دلار پول را کنترل می‌کنند.

او گفت آمریکا حین اعمال تحریم‌ها حتما این نکته را در نظر می‌گیرد که کدام فرد بیشترین ثروت را دارد و با تحریم چه کسی می‌تواند بیشترین آسیب را به دولت پوتین وارد کند.

تحریم الیگارش‌ها رابطه مستقیم با فشار سیاسی بر پوتین و داد و ستد و تجارت در روسیه دارد. بایدن گفته است فشار بر الیگارش‌ها یکی از راه‌هایی است که پوتین را برای پایان دادن به تهاجم اوکراین تحت فشار قرار می‌دهد.

گردآوری و ترجمه: زهرا نجفی